Διδασκαλία της ορθογραφημένης γραφής σε μαθητές δημοτικού με δυσλεξία στο μάθημα της γερμανικής ως Β΄ ξένης γλώσσας

Abstract

This doctoral thesis, entitled Teaching spelling to learners with dyslexia learning German as a second Foreign Language in primary education, belongs to the field of didactics of German as a foreign language focusing on teaching German as a foreign language to learners with specific learning difficulties (dyslexia). Many basic elements of the suggested intervention come from the field of differentiated instruction and the multisensory approach in teaching. Spelling is a basic skill as well as means of acquiring knowledge over the school years. Furthermore, it is a complex cognitive process, which can be challenging for learners with dyslexia in their mother language as well as when learning a foreign language. In the present study, the function of orthographic characteristics is examined comparatively in three language systems (Greek, German, English), as the research findings refer to the cross-language transfer of linguistic skills. Therefore, there is an evident correlation between difficulties, which the learners with specific learning difficulties face, when learning a second foreign language (German) and the mother language (Greek). The aim of this study is twofold: (a) Identifying the difficulties of learners with dyslexia when learning German as a second foreign language and comparing them to the average class population, gathering information from the mother language (Greek) as well. (b) Recording the effect of the teaching methodology modification (differentiated instruction, multisensory teaching methodology, etc.) in the German language classroom, in combination with an intervention programme for learners with dyslexia focused on their specific difficulties and needs. The sample of the study was taken from various prefectures in Greece and consisted of seventy-six (76) learners in the fifth grade of elementary school between 10 and 11 years, twenty (20) of who had dyslexia. The results of this study prove that the modification of teaching (differentiated and multisensory instruction, etc.) is very effective for learners with dyslexia. The specific suggestions in the present study can be implemented in everyday praxis, when teaching German as a foreign language, as well as other foreign languages, after making the appropriate adjustments.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή με τίτλο Διδασκαλία της ορθογραφημένης γραφής σε μαθητές Δημοτικού με δυσλεξία στο μάθημα της Γερμανικής ως Β΄ ξένης γλώσσας εντάσσεται στο επιστημονικό πεδίο της Διδακτικής της Γερμανικής ως ξένης γλώσσας και επικεντρώνεται στο κομμάτι της διδασκαλίας της Γερμανικής σε μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Στο πλαίσιο της προτεινόμενης παρέμβασης ενυπάρχουν πολλά στοιχεία από το πεδίο της διαφοροποιημένης διδασκαλίας και της πολυαισθητηριακής μεθόδου διδασκαλίας. Η ορθογραφημένη γραφή αποτελεί βασική δεξιότητα καθώς και μέσο κατάκτησης της γνώσης καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής ζωής των μαθητών. Αποτελεί, συνάμα, πολύπλοκη γνωστική διαδικασία, η ανάπτυξη της οποίας είναι πρόκληση για τους μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία) στη μητρική αλλά και στην ξένη γλώσσα. Στην παρούσα εργασία ο ρόλος των ορθογραφικών χαρακτηριστικών του κάθε γλωσσικού συστήματος εξετάζεται συγκριτικά σε τρεις γλώσσες (Ελληνική, Γερμανική, Αγγλική) δεδομένου ότι στην υπάρχουσα βιβλιογραφία αναφέρεται η διαγλωσσική μεταφορά των γλωσσικών δεξιοτήτων. Συμπερασματικά, εμφανίζεται και συσχέτιση ανάμεσα στις δυσκολίες που συναντούν οι μαθητές στη μητρική γλώσσα, δηλαδή την Ελληνική, με τις δυσκολίες που συναντούν κατά την εκμάθηση της Β΄ ξένης γλώσσας, δηλαδή της Γερμανικής. Συγκεκριμένα, ο ρόλος της παρούσας εργασίας είναι διττός: (α) Καταγράφονται και συγκρίνονται οι δυσκολίες που συναντούν οι μαθητές με δυσλεξία σε σχέση με τον τυπικό πληθυσμό της τάξης ως προς την εκμάθηση της Γερμανικής ως Β΄ ξένης γλώσσας αντλώντας παράλληλα πληροφορίες από τη μητρική γλώσσα, την Ελληνική. (β) Παρουσιάζονται και αναλύονται οι επιδόσεις των μαθητών με δυσλεξία και των μαθητών του τυπικού πληθυσμού της τάξης μετά την τροποποίηση στη μέθοδο διδασκαλίας στο τμήμα γερμανικής γλώσσας (διαφοροποίηση διδασκαλίας, πολυαισθητηριακή μέθοδος, κ.ά.) σε συνδυασμό με τη στοχευμένη παρέμβαση στους μαθητές με δυσλεξία με βάση τις συγκεκριμένες δυσκολίες και ανάγκες που παρουσιάζουν. Το δείγμα της έρευνας αντλήθηκε από διάφορους νόμους της επικράτειας και αποτελούνταν από 76 μαθητές και μαθήτριες της Ε΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου ηλικίας 10 έως 11 ετών, εκ των οποίων οι 20 είχαν δυσλεξία. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας συμπεραίνουμε, ότι η τροποποίηση της διδασκαλίας (διαφοροποίηση της διδασκαλίας, πολυαισθητηριακή μέθοδος διδασκαλίας, κ.λπ.) είναι πολύ αποτελεσματική για τους μαθητές με δυσλεξία. Οι συγκεκριμένες προτάσεις που καταγράφονται στην παρούσα μελέτη μπορούν να εφαρμοστούν στην καθημερινή πράξη, τόσο στη διδασκαλία της Γερμανικής ως ξένης γλώσσας, όσο και σε άλλες ξένες γλώσσες, μετά από κατάλληλες τροποποιήσεις.

Die vorliegende Dissertation mit dem Titel Rechtschreibförderung für Lernende mit Lese-Rechtschreibschwäche (LRS) im Fach Deutsch als zweite Fremdsprache in der Grundschule gehört zum wissenschaftlichen Bereich der Didaktik von Deutsch als Fremdsprache. Im Mittelpunkt stehen Förderansätze für Lernende mit Lese-Rechtschreibschwäche (LRS) im Fach Deutsch als zweite Fremdsprache und zwar mithilfe von zahlreichen Elementen des differenzierten Unterrichts und der multisensorischen Lerntheorie. Die Rechtschreibung ist eine Schlüsselkompetenz und ein Mittel, um während des gesamten Schullebens Wissen zu erwerben. Gleichzeitig handelt es sich um einen komplexen kognitiven Prozess, dessen Entwicklung eine Herausforderung für Lernende mit LRS sowohl in der Muttersprache, als auch in der Fremdsprache, darstellt. In der vorliegenden Dissertation wird die Rolle der orthografischen Merkmale des Sprachsystems in drei Sprachen (Griechisch, Deutsch, Englisch) vergleichend untersucht, denn der interlinguistische Transfer wird in der vorhandenen Bibliografie erwähnt. Aus diesem Grund war es wichtig, alle drei Sprachsysteme zu untersuchen. Zusammenfassend lässt sich sagen, dass ein Zusammenhang zwischen den Schwierigkeiten der Lernende in der Muttersprache (d.h. Griechisch) und den Schwierigkeiten beim Erlernen der zweiten Fremdsprache (d.h. Deutsch) besteht. Die vorliegende Dissertation untersucht: (a) die Schwierigkeiten von Lernenden mit LRS und von ihren Mitschülern, sowohl beim Erlernen von Deutsch als Fremdsprache, als auch bei ihrer Muttersprache (Griechisch). (b) die Auswirkungen der Änderung der Unterrichtsmethode in Kombination mit den gezielten Interventionen bei Schülern mit LRS. Die Forschungsstichprobe bestand aus 76 Lernenden der 5. Klasse der Grundschule im Alter von 10 bis 11 Jahren aus verschiedenen Präfekturen in Griechenland, von denen 20 Lernende LRS hatten. Basierend auf den Ergebnissen der Forschung schließen wir, dass wenn die Lehrmethode (Binnendifferenzierung, multisensorisches Lernen usw.) modifiziert wird, ist es für Lernende mit LRS sehr effektiv. Die Ansätze aus der vorliegenden Studie können in der Praxis angewendet werden, sowohl im DaF-Unterricht, als auch beim Unterrichten anderer Fremdsprachen.