Πολιτικές και οικονομικές δομές στην επικράτεια του Αλή πασά Τεπεντελενλή: από τον "ανατολικό δεσποτισμό" έως τη νεωτερικότητα

Abstract

This dissertation examines the political and economic structures in the territory under the authority of Ali Pasha Tepentelenlis. It is a huge geographical area, which extends to a large geographical area that includes most of central Greece (up to Thessaloniki), a significant part of Western Macedonia (inside and outside the borders of the modern Greek state) and almost of the present-day southern Albania. The of Ali Pasha Tepedelenli's authority and action take place in the historical reality of the Balkans, where from the middle of the 18th century the consequences of the multifaceted crisis manifested themselves, which plague the entire system of Ottoman regional administration. The main symptoms of this crisis throughout the Ottoman Empire were the rise of lawlessness and banditry, the continuing change in the structures of the rural economy, and the strengthening of the power of the regional Muslim rulers (ayan). Ali Pasha, in more than 33 years of his rule, has implemented a centralized model of government, while pursuing a wide range of economic activities, within the pre-capitalist traditional economic system. Its course from the administration of Sancak of Trikala (1786) and after Ioannina (1788), but also its definition as Derbendat nâziri for the area of ​​Western Roumelia shows a continuous effort of expansion in various ways that prevail. Ali Pasha is actively intervening in what is happening in the vast area he controls, shifting in his favor the balances that have been formed in the local communities. Maintaining the position of Inspector of Dervens together with a network of çiftlik relations, hiring mukatâ'a and malikâne, in the dark landscape of the Ottoman institutional framework, where older institutions coexist with newcomers or are maintained with different content. legality of intervention in geographically extensive land cases in mainland Greece and southern Albania. The Ali Pasha Tepedelenli's power and action, within the Ottoman institutional framework in the specific geographical area and historical context, is characterized by a territory system of social, economic (commercial, financial, tax contributions), political (administrative and military) networks and external configured and used to achieve the objectives and meet the needs-requirements Ali pasha's governance. The investigation of the political-administrative, economic and social structures aims to highlight, both the system of Ali pasha's power in its entirety and its individual components, as well as the political-economic and social reality of the pre-revolutionary Ottoman occupation of the Greeks and region of southern Albania. The historical approach of the action of Ali Pasha and his family, in his individual forms and events, through the study of his individual structures, aims to show in what ways and to what extent it was built, during the long period of Ottoman Rule in the present days Greek and Albanian territory. Finally, to prove, through the historical approach and analysis of its individual components, the historicity of this formation, which by some scholars of the Ali pasha's phenomenon was misused as the "state of Ali Pasha".

Στη παρούσα Διδακτορική Διατριβή εξετάζονται οι οικονομικές και πολιτικές δομές, που εντοπίζονται στην επικράτεια επί της οποίας ασκείται η εξουσία του Αλή πασά Τεπεντελενλή. Πρόκειται για μια ευρύτατη γεωγραφικά επικράτεια, η οποία εκτείνεται σε ένα μεγάλο γεωγραφικό εύρος που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του κεντρικού ελλαδικού χώρου (ως την Θεσσαλονίκη), σημαντικό τμήμα της Δυτικής Μακεδονίας (εντός και εκτός των ορίων του σύγχρονου ελληνικού κράτους) και σχεδόν το σύνολο της σημερινής νότιας Αλβανίας. κράτους) και σχεδόν το σύνολο της σημερινής νότιας Αλβανίας. Η παρουσία και δράση του Αλή πασά Τεπεντελενλή εγγράφεται στην ιστορική πραγματικότητα του βαλκανικού χώρου, όπου από τα μέσα του 18ου αιώνα εκδηλώθηκαν οι συνέπειες της πολύπλευρης κρίσης, που σοβούσε σε ολόκληρο το σύστημα της οθωμανικής περιφερειακής διοίκησης. Κύρια συμπτώματα της κρίσης αυτής σε όλο το εύρος της οθωμανικής επικράτειας αποτέλεσε η έξαρση της ανομίας και της ληστείας, η προϊούσα αλλαγή στις δομές της αγροτικής οικονομίας, καθώς και η ενίσχυση της δύναμης των περιφερειακών μουσουλμάνων ηγεμόνων (ayan). Ο Αλή πασάς, στα 33 και πλέον χρόνια της εξουσίας του, εφάρμοσε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης, ασκώντας, παράλληλα, ευρύτατου φάσματος οικονομικές δραστηριότητες, εντός του προκαπιταλιστικού παραδοσιακού οικονομικού συστήματος. Η πορεία του από την ανάληψη της διοίκησης του σαντζακίου των Τρικάλων (1786) και στη συνέχεια αυτού των Ιωαννίνων (1788), αλλά και του ορισμού του από την Υψηλή Πύλη ως Derbendat nâziri για την περιοχή της Δυτικής Rumeli καταδεικνύει μια συνεχή προσπάθεια να διευρύνει με ποικίλους τρόπους την κυριαρχία του. Ο Αλή πασάς παρεμβαίνει δυναμικά στα τεκταινόμενα της ευρύτατης περιοχής που ελέγχει, μεταβάλλοντας προς όφελός του τις ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί στις τοπικές κοινωνίες. Η κατοχή του αξιώματος του Επόπτη φύλαξης των δερβενίων μαζί με ένα πλέγμα τσιφλικικών σχέσεων, εκμίσθωσης mukatâ’a και malikâne, μέσα στο θολό τοπίο του οθωμανικού θεσμικού πλαισίου, όπου παλαιότεροι θεσμοί συνυπάρχουν με νεόκοπους ή διατηρούνται με διαφορετικό περιεχόμενο, παρέχουν στον πασά των Ιωαννίνων τη νομιμοποίηση να παρεμβαίνει στις υποθέσεις μιας εκτεταμένης γεωγραφικά επικράτειας στον ηπειρωτικό ελλαδικό και νοτιοαλβανικό χώρο. Η εξουσία και δράση του Αλή πασά Τεπεντελενλή εντός του οθωμανικού θεσμικού πλαισίου, στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή και ιστορική συγκυρία, χαρακτηρίζεται από ένα σύστημα κοινωνικών, οικονομικών (εμπορικών, χρηματοπιστωτικών, φοροεισπρακτικών), πολιτικών (διοικητικών και στρατιωτικών) δικτύων -θεσμικών και εξωθεσμικών- τα οποία διαμορφώνονται και χρησιμοποιούνται για την επίτευξη των στόχων και την ικανοποίηση των αναγκών-απαιτήσεων της αληπασαδικής διακυβέρνησης. Η διερεύνηση των πολιτικο-διοικητικών, οικονομικών και κοινωνικών δομών έχει σκοπό να αναδείξει, τόσο το σύστημα της αληπασαδικής εξουσίας σε όλο το εύρος και τις επιμέρους συνιστώσες του, όσο και την πολιτικό-οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα του προεπαναστατικού οθωμανοκρατούμενου ελλαδικού και νοτιοαλβανικού χώρου. Η ιστορική προσέγγιση της δράσης του Αλή πασά και της οικογένειάς του, στις επιμέρους μορφές και εκφάνσεις της, μέσα από τη μελέτη των επιμέρους δομών της, στοχεύει στο να καταδείξει με ποιους τρόπους και σε ποιο βαθμό οικοδομείται, κατά τη μακρόχρονη περίοδο της κυριαρχίας του αλβανού πασά, ένα ημιαυτόνομο κρατικό μόρφωμα Εν τέλει, να καταδείξει, μέσα από την ιστορική προσέγγιση και ανάλυση των επιμέρους συστατικών του, την ιστορικότητα του μορφώματος αυτού, το οποίο από μερίδα μελετητών του αληπασαδικού φαινομένου ονομάστηκε καταχρηστικά «κράτος του Αλή πασά».