Εμπορία οργάνων: εγκληματολογική προσέγγιση και νομοθετικό πλαίσιο

Abstract

Organ trafficking constitutes a complex criminal phenomenon that affects a significant number of countries worldwide, without, however, any knowledge of its true extent, due to lack of available statistical data that depict the current situation. Common factor is, usually, the exploitation of the donor's despair (who sells his organ due to his financial destitute) as well as that of the recipient (who searches for a graft due to his serious health problems) by organized crime groups, willing to find human organs for an excessive fee. Members of such groups are mediators, doctors, nurses, border guards, etc, in order for the organ acquisition and the consequent illegal transplant to take place without any problems. Aim of the present study is the criminological approach of the organ trafficking crime, as well as that of the modus operandi of a relevant organized crime group. Furthermore, the present study analyzes the interactive parameters of organ trafficking, transplant as a medical act and organ donation. At the same time, the opt-out system, as introduced through Law 3984/2011, is being examined, as well as the disposition of civilians towards it, especially after the social reactions provoked by its rigid implementation, without any previous public information campaign.

Η εμπορία οργάνων αποτελεί ένα σύνθετο εγκληματικό φαινόμενο που πλήττει μεγάλο αριθμό κρατών παγκοσμίως, χωρίς ωστόσο, να είναι γνωστή η πραγματική της έκταση λόγω έλλειψης διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων που να αποτυπώνουν την τρέχουσα κατάσταση. Κοινή συνισταμένη αποτελεί, συνήθως, η εκμετάλλευση της απόγνωσης του δότη (πώληση οργάνου του λόγω ακραίας οικονομικής ένδειας) και του λήπτη (αναζήτηση μοσχεύματος λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας) από οργανωμένα κυκλώματα, τα οποία είναι διατεθειμένα να βρουν όργανα έναντι υπέρογκου οικονομικού ανταλλάγματος. Στα τελευταία συμμετέχουν μεσάζοντες, ιατροί, νοσοκόμες, συνοριοφύλακες, κτλ, προκειμένου η σχετική αγοραπωλησία και η επακόλουθη παράνομη μεταμόσχευση να πραγματοποιηθούν απρόσκοπτα. Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η εγκληματολογική προσέγγιση της εμπορίας οργάνων, καθώς και του modus operandi ενός οργανωμένου κυκλώματος με αντίστοιχη δράση. Επιπλέον, εξετάζεται η εμπορία οργάνων, η μεταμόσχευση ως ιατρική πράξη και η δωρεά οργάνων ως παράμετροι που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Παράλληλα αναλύεται το σύστημα της εικαζόμενης συναίνεσης, όπως εισήχθη στην Ελλάδα με τον Ν.3984/2011, αλλά και η στάση των πολιτών απέναντι στο συγκεκριμένο νομοθέτημα, ιδίως μετά τις κοινωνικές αντιδράσεις που προκλήθηκαν από την άκαμπτη εφαρμογή του χωρίς την μεσολάβηση προηγούμενων κρατικών ενημερωτικών εκστρατειών.