T. Macci Plauti Captivi: ερμηνευτικό υπόμνημα

Abstract

The dissertation offers a modern commentary on Plautus’ Captivi. It is divided in four parts: the Introduction, the Latin text, the Translation of the text in Modern Greek, and the Commentary. It is completed with the Conclusions, the Cospectus metrorum, four Appendices (1. Textual criticism, 2. Colometry, 3. Prosody. Metrical phenomena. Laws of Plautine meter. The meters of the Captivi, 4. Language), the English summary, Bibliography, and the Index locorum. The structure of the commentary follows the conventional five–act division of the play, and the arrangement in the respective scenes. The notation of the acts and scenes is used only for the reader’s convenience, and for the purpose of the better arrangement of the dissertation into chapters. The annotation of every scene is preceded by an introductory note that falls into separate sections. First is presented the content of each scene, then the delineation of its characters, then their linguistic and stylistic characterization, and the function of the scene (whether it promotes the plot, or it serves other dramatic purposes). Other topics under discussion are the standard comic motifs and possible Plautine extension and original treatment of the Greek model; general remarks on meter and music, and discussion of questions of scenic presentation are also included. The commentary is oriented towards the examination of the language of Plautus’ text (morphology, grammar, lexicon and syntax), meter, prosody, and textual criticism. The majority of the textual problems are discussed, together with the respective conjectures and emendations, and the arguments for the options adopted in each case in the text of the dissertation. Observations on grammar, lexicon, syntax, and style are followed by examples from Plautus and other writers, and special emphasis is given on Plautus’ style, as well as the linguistic and stylistic characterization of the play’s characters; the features of their speech are summarized in the dissertation’s Conclusions. Many references are made to meter either with reference to the textual emendation or for its stylistic effect, or also for the dramatic effect achieved by the changes of meter and music in the cantica and across the different stages of the action. Moreover, Plautus’ dramaturgy, the character portrayal, the essence and the forms of humor and the overall tone of the play, the theatrical practices as seen in it, and its social contextualization through discussion of the versions and views of slavery each of the character represents in the play, in light of the ideology of the Roman slave owner society, are all questions thoroughly addressed anew in this dissertation. This gives a fresh understanding and interpretation of Plautine dramatic aesthetics and originality in the Captivi, and of the special place of the play in the Plautine corpus and in Roman Republican comedy in general.

Η διδακτορική διατριβή προσφέρει ένα σύγχρονο υπόμνημα στην κωμωδία Captivi του Πλαύτου. Δομείται σε τέσσερα μέρη: την Εισαγωγή, το Λατινικό κείμενο, τη Μετάφραση του κειμένου στη Νέα Ελληνική και το Υπόμνημα. Ολοκληρώνεται με τα Συμπεράσματα, τον Conspectus metrorum, τέσσερα Παραρτήματα (1. Κριτική κειμένου, 2. Κωλομετρία, 3. Προσωδία. Μετρικά φαινόμενα. Μετρικοί νόμοι. Τα μέτρα των Captivi, 4. Γλωσσικά στοιχεία), την περίληψη στην Αγγλική, τη Βιβλιογραφία και το Ευρετήριο χωρίων. Η δομή του υπομνήματος ακολουθεί τη συμβατική διάρθρωση της κωμωδίας σε πέντε Πράξεις και στις αντίστοιχες σκηνές. Η χρήση της αρίθμησης των Πράξεων και των σκηνών διατηρείται καταχρηστικά για τη διευκόλυνση του αναγνώστη και τη βέλτιστη οργάνωση της διατριβής σε κεφάλαια. Σε κάθε σκηνή προτάσσεται ένα εισαγωγικό σημείωμα, δομημένο σε ξεχωριστές, αριθμημένες παραγράφους. Κατά σειρά παρουσιάζεται το περιεχόμενο κάθε σκηνής, σχολιάζεται η παρουσίαση των προσώπων του δράματος που εμφανίζονται σε αυτήν, η γλωσσική τους σκιαγράφηση και η λειτουργία της σκηνής για την προώθηση της υπόθεσης ή για άλλους δραματικούς σκοπούς. Συζητούνται τα στερεότυπα κωμικά μοτίβα και οι τυχόν εκτεταμένες παρεμβάσεις του Πλαύτου στο Ελληνικό πρότυπο· επιπλέον, περιλαμβάνονται γενικές παρατηρήσεις για το μέτρο και τη μουσική και ακόμη για τυχόν ζητήματα σκηνικής παρουσίασης. Το υπόμνημα είναι προσανατολισμένο στην ερμηνεία ζητημάτων μορφολογίας, γραμματικής και σύνταξης της γλώσσας, λεξιλογίου, μέτρου και προσωδίας, καθώς και κριτικής του κειμένου. Συζητείται η πλειονότητα των προβληματικών σημείων του κειμένου των Captivi και των προτεινόμενων κατά περίπτωση λύσεων και αναπτύσσεται επιχειρηματολογία για τις επιλογές που υιοθετούνται στο κείμενο της διατριβής. Περιλαμβάνονται γραμματικές, συντακτικές παρατηρήσεις με παραδείγματα από τον Πλαύτο και άλλους συγγραφείς, υφολογικές παρατηρήσεις, με έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γλώσσας και του ύφους του Πλαύτου, καθώς και στη γλωσσική και υφολογική σκιαγράφηση των χαρακτήρων του δράματος, ενώ τα γνωρίσματα του λόγου τους συνοψίζονται στα Συμπεράσματα της διατριβής. Γίνονται επίσης πλείστες αναφορές στο μέτρο είτε με αφορμή την επίλυση των προβλημάτων του κειμένου, είτε για τον σχολιασμό του ύφους σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Αποτιμάται ακόμη το δραματικό αποτέλεσμα που έχουν οι εναλλαγές του μέτρου και της μουσικής στα cantica και στα διάφορα στάδια της δράσης. Παράλληλα, επιχειρείται η εν εκτάσει πραγμάτευση ζητημάτων που άπτονται της ερμηνείας των Captivi στο επίπεδο της δραματουργίας, της παρουσίασης των χαρακτήρων, της ουσίας και των μορφών του κωμικού στοιχείου και της συνολικής ατμόσφαιρας του δράματος, της θεατρικής παρουσίασης και της κοινωνικής συμφραστικοποίησης μέσω της συζήτησης της οπτικής του θεσμού της δουλείας που εκφράζει καθένα από τα πρόσωπα της κωμωδίας υπό το φως της κυρίαρχης ιδεολογίας της Ρωμαϊκής δουλοκτητικής κοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρείται η ολόπλευρη αποτίμηση της δραματικής αισθητικής, των πρωτοτυπιών και εν γένει της θέσης της κωμωδίας Captivi στο πλαυτιανό corpus και στη Ρωμαϊκή κωμωδία.