Εθνικισμός και ιστορία εκπαιδευτικής πολιτικής: η εκπαίδευση των Θρακιωτών μουσουλμάνων μειονοτικών 1945-1975

Abstract

The study is based on archive research and covers the area of the primary minority education in Greek/Western Thrace. In the first part the basic theoretical frame is set and the main work hypothesis is expressed. The second part presents the history of the minority question in Western Thrace, the various evolutions of the Greek-Turkish relations effecting the minority education as well as the history of the education of Thracian Muslims until 1920 (time of annexation of Western Thrace to Greece). In the third part the research foundings are presented and construed. The research attempts to answers to the following questions: How is minority education policy constructed? Who gets involved? In which political frame, under which criteria and aiming at which targets are the decisions taken? Foundings: Basic principle on the Greek-Turkish juxtaposition on minority education is the principle of reciprocity accompanied by implementation of reprisals. Minority educational policy in Greek Thrace follows its own rout, basically independent from the main Greek national educational policy. The best part of decisions is taken by the ministry of Foreign Affairs and not by the ministry of education. In the frame of a nation-building process, main aim of the Greek state is to obstruct the transition of Thracian Muslims form the pre-national to the national paradigm and thus their accession to the Turkish nation. Till 1960's there is no a clear plan on behalf of Greece and decisions are taken mainly as an answer to the initiatives of Turkey regarding the education of its Greek-orthodox minority subjects.

Η μελέτη βασίζεται σε αρχειακή έρευνα και καλύπτει το χώρο της πρωτοβάθμιας μειονοτικής εκπαίδευσης. Στο πρώτο μέρος τίθεται το θεωρητικό πλαίσιο, ορισμένες παραδοχές και οι υποθέσεις εργασίας. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η ιστορία του μειονοτικού ζητήματος στην Θράκη, οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά που επηρεάζουν τη μειονοτική εκπαίδευση και η ιστορία της εκπαίδευσης των μουσουλμάνων της Θράκης μέχρι το 1920, ενώ στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται και ερμηνεύονται τα ευρήματα της έρευνας. Επιχειρούνται απαντήσεις στα ερωτήματα: πώς συγκροτείται η μειονοτική εκπαιδευτική πολιτική; Ποιοι και πώς εμπλέκονται; Σε τι πολιτικό πλαίσιο, με τι κριτήρια και τι στόχους λαμβάνονται οι αποφάσεις; Ευρήματα. Βασική αρχή στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση περί την μειονοτική εκπαίδευση είναι η αρχή της αμοιβαιότητας και πιο συχνό μέτρο πίεσης αποτελεί η εφαρμογή αντιποίνων. Η μειονοτική εκπαιδευτική πολιτική στη Θράκη ακολουθεί πορεία σχετικά ανεξάρτητη από την ανάλογη εθνική. Το σημαντικά μεγαλύτερο μερίδιο στη λήψη αποφάσεων έχει το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Κεντρικό διακύβευμα αποτελεί η προσχώρηση ή μη των Θρακιωτών μειονοτικών στο χώρο του τουρκικού εθνικισμού. Δεν υπάρχουν δημόσια διακηρυγμένοι στόχοι, ούτε κάποιος σχεδιασμός τουλάχιστον μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και οι αποφάσεις κατά κανόνα λαμβάνονται με γνώμονα το τι πράττει η Τουρκία. Δεν υπάρχουν μεταρρυθμίσεις τέτοιες που εντοπίζονται στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης, ως προϊόντα αντιπαράθεσης μεταξύ πολιτικών χώρων.