Μελέτη των ορυκτών αμιάντου και τρόποι ανίχνευσης των ινών τους στο περιβάλλον

Abstract

At mid 90s it was decided that the main drinking water supply for the Metropolitan Area of Thessaloniki should be the Aliakmon river. In close proximity to the river there was an active asbestos mine, in the area of Zidani Monastery, Kozani Prefecture. The situation created two distinct needs. First it was needed to fully record the situation of asbestos fibers presence in the Aliakmon river system waters and second it would be needed for a methodology that would provide easy and accurate monitoring of the situation in a regular basis. The first part of the present research is about establishing a Scanning Electron Microscopy (SEM) based method to provide the needed solutions to the above mentioned problems. The second part is to use this methodology both in addition and in comparison to the already established official methodology that was based in the use of Transmission Electron Microscope (TEM). The biggest concentrations of asbestos fibers in natural waters were recorded in the close proximity of Zidani Mine either in the mainstream river Aliakmon or the tributaries that drain the mining area. Remarkable concentrations were also recorded at the river Aliakmon and the three reservoirs that lie downstream till the point where the Pumping Station for the Thessaloniki water supply exists. In any case the concentrations were below the limits set by National and International regulations, for the protection of public health. Comparison between the two methods resulted in differences within the statistically accepted range. TEM tends to give slightly elevated results due to better resolution and better identification of small fibrils. TEM also is more accurate in determining the exact mineral phase of each fiber. SEM is more economic, easy and usable than TEM. It gives equally acceptable results in terms of continuous monitoring or for environmental studies. As a result the use of the SEM methodology is proposed.

Η ύδρευση της Θεσσαλονίκης από τα νερά του ποταμού Αλιάκμονα δημιούργησε μία διπλή ανάγκη. Αφενός να καταγραφεί το πρόβλημα σε όλη του την έκταση, αφετέρου να μπορέσει να βρεθεί μία μεθοδολογία μπορεί γρήγορα, οικονομικότερα και με ακρίβεια να παρέχει τις απαραίτητες μετρήσεις. Στο πρώτο μέρος της έρευνας προτείνεται μεθοδολογία βασισμένη στη χρήση Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου Σάρωσης (SEM) ώστε να καλύψει τα παραπάνω ζητήματα. Στο δεύτερο μέρος της έρευνας αυτή η μεθοδολογία αυτή χρησιμοποιείται ώστε να καταγραφεί η πλήρης έκταση του προβλήματος στα νερά του ποταμού Αλιάκμονα, συγκριτικά και επικουρικά με την ισχύουσα μεθοδολογία με χρήση Ηλεκτρονικού ΜΙκροσκοπίου Διερχόμενης Δέσμης (ΤΕΜ). Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση ινών βρίσκονται κοντά στην περιοχή των ορυχείων αμιάντου στη Μονή Ζιδανίου του Νομού Κοζάνης και εντοπίζονται στα ρέματα που αποστραγγίζουν την περιοχή του ορυχείου καθώς και στα σημεία του ποταμού που διέρχονται κοντά στα στείρα του ορυχείου και κατάντη. Μεγάλες συγκεντρώσεις ινών αμιάντου παρατηρούνται επίσης και στην λίμνη Πολυφύτου. Σε καμία περίπτωση δε βρέθηκαν συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από τα όρια ασφαλείας των διεθνών και εθνικών κανονισμών προστασίας της δημόσιας υγείας. Σύγκριση των αποτελεσμάτων μεθοδολογιών οδήγησε σε μεταξύ τους διαφορές στα πλαίσια του στατιστικού σφάλματος. Τα σημεία στα οποία υπερτερεί η χρήση ΤΕΜ αφορούν μικρές ίνες και ακρίβεια στον προσδιορισμό της ορυκτής φάσης, ενώ το SEM υπερτερεί σε ευκολία, οικονομία και χρηστικότητα. Σε μελέτες περιβαλλοντικές ή καταγραφής της κατάστασης το SEM δίνει εξίσου ακριβή αποτελέσματα και προτείνεται η χρήση του.