Η συσχέτιση των μαιευτικών παραγόντων με τον καρκίνο του μαστού στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο

Abstract

Aim: The aim of this study was to investigate the risk factors of breast cancer. Particularly, the main objective of the research was to assess the possible association between obstetric factors and breast cancer in the wider Greece. Material-Method: 391 women were enrolled in the study, 238 women with breast cancer diagnosed, and 153 healthy women regarding breast. The sample was collected from two breast clinics of two hospitals in Greece. The sample was selected by random sampling from women attending the two clinics in order to ensure its representativeness. The study group included women who were diagnosed with breast cancer with histology and who completed a questionnaire related to their medical history. The control group consisted of women who consulted the clinics and who had been documented by clinical examination, breast ultrasound and/or mammography (when feasible for age reasons) that they didn’t have breast cancer at the time of the study. These women completed the questionnaire too. The statistical package SPSS 20.0 (PASW Inc, Chicago, IL, USA) was used for the statistical analysis. Results: Classical obstetric-gynecological factors for the development of breast cancer were statistically significant: early menstruation (at 12 years of age) (p=0.02), mammographic density ACR >C or D (p =0.03), history of an increased risk finding in a previous breast biopsy (p<0.001), but also the following non-classic factors: birth weight of the first child: 2700-3800g (p=0.001), use of a breast pump (p=0.003), complications or difficulties in breastfeeding (p<0.001), breast milk substitutes given to neonates (OR=6), apparently as a result of a reduced rate of exclusive breastfeeding and the complication of mastitis (p=0.04, OR=2). Regarding the general factors, aggravating factors statistically significant for the development of breast cancer, were the following: presence of a family history of first degree (OR=3.6) or second degree relative with breast cancer (OR=1.6), but also the following "non-classic" factors: blood group A (p<0.001), history of allergy (p<0.001), increased parental age at conception (p<0.001), and increased birth weight (≥3500g) (p <0.001). The following factors were also overestimated: less frequency of the menstrual cycle (>35 days) (OR=1.4), long menstrual cycle (>6 days) (OR=2.2), women after menopause (OR=1.3), increased age, negative Rhesus (OR=1.4), maternal diabetes mellitus of the mother’s patients during pregnancy (OR=1.3) and a history of 1st and 2nd degree relatives with bowel or pancreatic cancer. Other obstetric-gynecological factors, were neutral regarding the risk of developing breast cancer, were: regular menstrual cycle, polycystic ovary syndrome, oral contraceptives use, IUD usage, increased bone density, hormone replacement therapy, women without having given birth, preterm birth, miscarriage or abortion, ectopic pregnancy, fertility treatment (p=0.178), pregnancy after fertility therapy, labor induction, mode of delivery (vaginal birth or cesarean section), woman’s age during her first (p=0,2) or last birth (p=0,474) and the blockage of breastfeeding with medication (p=0,066). As neutral general factors, we found to be: height, BMI, smoking, alcohol, maternal hormone intake during pregnancy, mode of patient’s delivery (normal delivery or cesarean section), hospitalization in an intensive care unit during neonatal age and history of first or second degree relatives with ovarian cancer. In addition, breastfeeding ≥12 months (cumulative) was a protective factor against breast cancer (p=0.001). Factors with a tendency to protect against breast cancer were as follows: increased number of pregnancies (≥5) (OR=0.8), birth of live offspring rather than dead (OR=0.1), physical activity (>3 hours/week) (OR=0.5), birth <37 weeks, and breastfeeding at neonatal age (OR=0.9). Conclusion: Breast cancer is a multifactorial disease. This doctoral thesis has shown that there are not only known classical risk factors associated with breast cancer, but there are other "non-classic" factors that need further investigation in order to be included in the risk factors.

Σκοπός και στόχος της έρευνας: Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου του καρκίνου του μαστού. Ιδιαίτερα, κύριος στόχος της έρευνας ήταν η διερεύνηση της πιθανής συσχέτισης των μαιευτικών παραγόντων με τον καρκίνο του μαστού στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Υλικό-Μέθοδος: Στην έρευνα συμμετείχαν 391 γυναίκες, εκ των οποίων οι 238 ήταν γυναίκες που νοσούν από καρκίνο του μαστού, ενώ οι 153 ήταν υγιείς γυναίκες κατά τη συμμετοχή τους στην έρευνα. Το δείγμα προέρχεται από δύο κλινικές σε δύο νοσοκομεία της Ελλάδας. Η επιλογή του δείγματος έγινε με τυχαία δειγματοληψία από τις γυναίκες που προσέρχονταν στις δύο κλινικές, με σκοπό την εξασφάλιση της αντιπροσωπευτικότητας του δείγματος. Η ομάδα μελέτης περιελάμβανε γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού με ιστολογική ταυτοποίηση και οι οποίες συμπλήρωναν ένα ερωτηματολόγιο σχετιζόμενο με το ιατρικό τους ιστορικό. Η ομάδα ελέγχου αποτελούνταν από γυναίκες που επισκέπτονταν τις κλινικές και που είχε τεκμηριωθεί από την κλινική εξέταση, τον υπέρηχο των μαστών και/ή τη μαστογραφία (όπου αυτή ήταν εφικτή για λόγους ηλικίας) ότι κατά τη στιγμή της έρευνας δεν είχαν καρκίνο του μαστού. Οι γυναίκες αυτές συμπλήρωναν επίσης το αντίστοιχο ερωτηματολόγιο. Για τη στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS 20.0 (PASW Inc, Chicago, IL, USA). Αποτελέσματα: Ως επιβαρυντικοί μαιευτικοί-γυναικολογικοί παράγοντες για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού με στατιστική σημαντικότητα, αποδείχθηκαν: η πρώιμη εμμηναρχή (κατά το 12ο έτος της ηλικίας) (p=0,02), η μαστογραφική πυκνότητα ACR >C ή D (p=0,03), η ύπαρξη ευρήματος αυξημένου κινδύνου σε προηγούμενη βιοψία μαστού (p<0,001), αλλά και οι ακόλουθοι μη “κλασικοί” παράγοντες: το βάρος γέννησης του 1ου παιδιού: 2700-3800g (p=0,001), η χρήση θήλαστρου (p=0,003), η παρουσία επιπλοκών ή δυσκολιών κατά τον θηλασμό (p<0,001), η χορήγηση υποκατάστατου μητρικού γάλακτος στα νεογνά (OR=6), προφανώς ως αποτέλεσμα μειωμένου ποσοστού αποκλειστικού μητρικού θηλασμού και η εμφάνιση μαστίτιδας (p=0,04, OR=2). Από τους γενικούς παράγοντες, ως επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού με στατιστική σημαντικότητα, αποδείχθηκαν: η ύπαρξη ιστορικού συγγενή 1ου (OR=3,6) ή 2ου βαθμού (OR=1,6) με καρκίνο του μαστού, αλλά και oι ακόλουθοι μη “κλασικοί” παράγοντες: η ομάδα αίματος Α (p<0,001), το ιστορικό αλλεργίας (p<0,001), η αυξημένη ηλικία των γονέων κατά τη σύλληψη (p<0,001) και το αυξημένο βάρος γέννησης των ασθενών (≥3500g) (p<0,001). Επίσης, ως παράγοντες με τάση επιβάρυνσης αποδείχθηκαν: η μειωμένη συχνότητα του εμμηνορρυσιακού κύκλου (>35 ημερών) (OR=1,4), ο μεγάλος σε διάρκεια εμμηνορρυσιακός κύκλος (>6 ημέρες) (OR=2,2), οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση (OR=1,3), η αυξημένη ηλικία, το αρνητικό Rhesus (OR=1,4), ο σακχαρώδης διαβήτης της μητέρας των ασθενών κατά την κύηση (OR=1,3) και το ιστορικό 1ου και 2ου βαθμού συγγενών με καρκίνο εντέρου ή παγκρέατος. Ως ουδέτεροι μαιευτικοί-γυναικολογικοί παράγοντες, δηλαδή χωρίς συσχέτιση με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, αποδείχθηκαν: η σταθερότητα του εμμηνορρυσιακού κύκλου, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, η χρήση ΑΟΔ, η χρήση ενδομήτριου σπειράματος, η αυξημένη οστική πυκνότητα, η ΟΘΥ, η ατοκία, η ύπαρξη πρόωρου τοκετού, η αυτόματη ή η τεχνητή έκτρωση, η έκτοπη κύηση, η θεραπεία γονιμότητας (p=0,178), η κύηση μετά από θεραπεία γονιμότητας, η πρόκληση τοκετού, ο τρόπος μαίευσης (φυσιολογικός τοκετός ή καισαρική τομή), η αυξημένη ηλικία κατά τη γέννηση του πρώτου (p=0,2) ή του τελευταίου παιδιού (p=0,474) και η διακοπή του θηλασμού με φαρμακευτική αγωγή (p=0,066). Ως ουδέτεροι γενικοί παράγοντες, αποδείχθηκαν: το ύψος, το BMI, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η λήψη ορμονών της μητέρας των ασθενών κατά την κύηση, ο τρόπος γέννησής τους (φυσιολογικός τοκετός ή καισαρική τομή), η παραμονή σε εντατική θεραπεία κατά τη νεογνική ηλικία και το ιστορικό συγγενή 1ου ή 2ου βαθμού με καρκίνο των ωοθηκών. Επιπρόσθετα, αποδείχθηκε η προστασία του θηλασμού έναντι του καρκίνου του μαστού όταν διαρκεί για ≥12 μήνες (αθροιστικά) (p=0,001). Ως παράγοντες με τάση προστασίας έναντι του καρκίνου του μαστού αποδείχθηκαν: ο αυξημένος αριθμός κυήσεων (≥5) (OR=0,8), η γέννηση ζώντων νεογνών αντί νεκρών (OR=0,1), η φυσική δραστηριότητα (>3 ώρες/εβδομάδα) (OR=0,5), η γέννηση <37 εβδομάδες και ο θηλασμός της ασθενούς κατά τη νεογνική ηλικία (OR=0,9). Συμπέρασμα: Ο καρκίνος του μαστού είναι πολυπαραγοντική νόσος. Η παρούσα διδακτορική διατριβή απέδειξε ότι δεν υπάρχουν μόνο οι γνωστοί “κλασικοί” παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού, αλλά υπάρχουν και άλλοι “μη κλασικοί” παράγοντες που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης προκειμένου να συμπεριληφθούν στους παράγοντες κινδύνου.