Ο ρόλος του διευθυντή-ηγέτη στο "Νέο Σχολείο" και οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών φυσικής αγωγής για ένα αποτελεσματικό σχολειό

Abstract

Taking into account the crucial role of educational leadership in the effective functioning of the educational organization and its sustainability, the present study aims at outlining the "profile" of the effective school principal-leader of a school unit regarding the leadership skills that form the model of effective leadership. Using a questionnaire adjusted to Greek reality, a total of 414 teachers (223 Physical Education teachers and 191 principals) of Primary and Secondary Schools of the Prefecture of Pieria and Imathia were asked in order to: a) identify the factors of effective leadership in which principals need to be improved; (b) investigate the degree of satisfaction of Physical Education teachers with the administrative capacity of their principals; and (c) find the degree of agreement or disagreement between the perceptions of the two groups of the research sample on effective school administration. Variables are all statements of the questionnaire structured into effective leadership factors. The method used to identify the factors in which principals need to be improved is the gap analysis between the questionnaire statements that express the leadership skills that are considered significant by the participants and the degree they are actually put into practice by the principals. Discrepancies were found in all the statements of the questionnaire for both groups of the research sample between what is considered important and what is ultimately applied by the principals. The self-assessment and hetero-assessment methods generally identified an agreement regarding the degree of importance of the questionnaire factors, but a disagreement regarding their degree of implementation in reality. It was also concluded that the perceptions of the two groups differ in terms of age, experience, years of working at the same school and school level, but not in terms of school district and gender. Both Physical Education teachers and principals consider that when practicing their duties, principals do not meet their expected level of performance and declare that areas to be improved are: (a) human resource management; (b) development of the school climate and c) the exploitation of research findings for educational leadership.

Λαμβάνοντας υπόψη τον κρίσιμο ρόλο της εκπαιδευτικής ηγεσίας στην αποτελεσματική λειτουργία του εκπαιδευτικού οργανισμού και τη διασφάλιση της αειφορίας του, η παρούσα έρευνα αποσκοπεί στο να σκιαγραφήσει το «προφίλ» του αποτελεσματικού διευθυντή-ηγέτη μιας σχολικής μονάδας αναφορικά με τις ηγετικές ικανότητες που συγκροτούν το πρότυπο της αποτελεσματικής ηγεσίας. Χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα ρωτήθηκαν συνολικά 414 εκπαιδευτικοί (223 εκπαιδευτικοί Φυσικής Αγωγής και 191 διευθυντές/τριες) σχολείων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των νομών Πιερίας και Ημαθίας με στόχο: α) να εντοπιστούν οι παράγοντες της αποτελεσματικής ηγεσίας όπου πρέπει να βελτιωθούν οι διευθυντές/τριες, β) να διερευνηθεί ο βαθμός ικανοποίησης των Ε.Φ.Α, από τη διοικητική ικανότητα των διευθυντών/τριών τους και γ) να βρεθεί ο βαθμός συμφωνίας ή ασυμφωνίας ανάμεσα στις αντιλήψεις των δυο ομάδων του ερευνητικού δείγματος αναφορικά με την αποτελεσματική διοίκηση των σχολείων. Μεταβλητές θεωρούνται όλες οι δηλώσεις του ερωτηματολογίου διαρθρωμένες σε παράγοντες αποτελεσματικής ηγεσίας. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για να εντοπιστούν οι περιοχές στις οποίες πρέπει να βελτιωθούν οι διευθυντές/τριες είναι η ανάλυση χάσματος μεταξύ των δηλώσεων του ερωτηματολογίου που εκφράζουν ηγετικές ικανότητες που θεωρούνται σημαντικές από τους/τις συμμετέχοντες και του βαθμού που εφαρμόζονται στην πράξη από τους/τις διευθυντές/τριες. Σε όλες τις δηλώσεις του ερωτηματολογίου και για τις δυο ομάδες του ερευνητικού δείγματος βρέθηκαν αποκλίσεις ανάμεσα σε αυτό που θεωρείται σημαντικό και σε αυτό που τελικά εφαρμόζεται από τους/τις διευθυντές/τριες. Με τη μέθοδο της αυτοαξιολόγησης και της ετεροαξιολόγησης εντοπίστηκε σε γενικές γραμμές συμφωνία όσον αφορά στον βαθμό σημαντικότητας των παραγόντων του ερωτηματολογίου, αλλά και ασυμφωνία σχετικά με τον βαθμό εφαρμογής τους στην πραγματικότητα. Φάνηκε, επίσης, ότι οι αντιλήψεις των δύο ομάδων διαφοροποιούνται σε συνάρτηση με την ηλικία, την εμπειρία, την προϋπηρεσία στο ίδιο σχολείο και τη βαθμίδα του σχολείου, όχι, όμως, με την περιοχή του σχολείου και το φύλο. Τόσο οι Ε.Φ.Α. όσο και οι διευθυντές/τριες εκτιμούν ότι κατά την άσκηση του ρόλου τους οι διευθυντές/τριες δεν ανταποκρίνονται στον αναμενόμενο βαθμό στα καθήκοντά τους και δηλώνουν ότι τομείς που πρέπει να βελτιωθούν είναι α) η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, β) η ανάπτυξη του σχολικού κλίματος και γ) η αξιοποίηση ερευνητικών πορισμάτων για την εκπαιδευτική ηγεσία.