Εικαστικός λόγος και ιστορική αφήγηση: η συμβολή των εικαστικών πηγών στη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας

Abstract

The teaching of history incorporates the arts both as a subject of study and as a teaching method. This thesis examines the contribution of visual sources to the renewal of the teaching methods of history lessons in secondary education and the exploitation of the historical information resulting from the examination of the visual works as historical evidence. The interaction of image and word can lead to the visualization of the historical narrative, visual perception, as well as the re-narration of the past. The teaching of history through art images mobilizes visually oriented adolescents, giving them an active role in knowledge construction. Along with the activation of senses, it cultivates visual literacy, develops self-esteem and self-correction and introduces creative learning. The incorporation of art depictions at the teaching process can strengthen the teaching model by improving the pedagogical climate and learning outcomes. In order to explore the above positions and link them to school reality, qualitative research was carried out to explore the students' reactions to the perception of history through visual sources and to illuminate the attitudes of teachers towards this teaching method. Challenging emotions, linking history to art, mobilizing student interest and achieving a positive classroom environment were perceived by teachers as the most important benefits of using visual art sources in history teaching.

Η διδακτική του μαθήματος της ιστορίας ενσωματώνει τις τέχνες τόσο ως αντικείμενο όσο και ως μέθοδο διδασκαλίας. Η συγκεκριμένη εργασία εξετάζει τη συμβολή των εικαστικών πηγών στην ανανέωση των διδακτικών μεθόδων του μαθήματος της ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την αξιοποίηση των πληροφοριών που προκύπτουν από την εξέταση των εικαστικών έργων ως ιστορικών μαρτυριών. Μέσα από την αλληλεπίδραση εικόνας και λόγου επιχειρείται η αισθητοποίηση της ιστορικής αφήγησης και η εικαστική πρόσληψη και αναδιήγηση του παρελθόντος. Η αφήγηση της ιστορίας μέσα από την εικαστική αποτύπωσή της κινητοποιεί τους οπτικά προσανατολισμένους εφήβους, παραχωρώντας τους ενεργητικό ρόλο στην οικοδόμηση και οικείωση της γνώσης. Παράλληλα με την ενεργοποίηση των αισθήσεων, καλλιεργεί τον οπτικό γραμματισμό, ενισχύει την αυτενέργεια και την αυτοδιόρθωση και συμβάλλει στην κριτική πρόσληψη της νέας γνώσης και στη δημιουργική μάθηση. Η ενσωμάτωση των εικαστικών έργων στη διδακτική διαδικασία μπορεί να ενδυναμώσει το διδακτικό παράδειγμα, βελτιώνοντας το παιδαγωγικό κλίμα και τα μαθησιακά αποτελέσματα. Για τη διερεύνηση των παραπάνω θέσεων και τη σύνδεσή τους με τη σχολική πραγματικότητα, πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα με στόχο την καταγραφή των αντιδράσεων των μαθητών όσον αφορά την πρόσληψη της ιστορίας μέσα από εικαστικές πηγές και την αποτύπωση της στάσης των εκπαιδευτικών απέναντι σε μια τέτοια διδασκαλία. Η πρόκληση συναισθημάτων, η σύνδεση της ιστορίας με την τέχνη, η κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών και η επίτευξη θετικού κλίματος στην τάξη θεωρήθηκαν από τους εκπαιδευτικούς ως τα πιο σημαντικά οφέλη από τη χρήση εικαστικού υλικού στη διδακτική της ιστορίας.