Μεθοδολογίες σχεδιασμού και αξιολόγησης έξυπνων ψηφιακών περιβαλλόντων για τον πολιτισμό και την κοινωνία

Abstract

Welcoming the new digital era, Culture and Cultural Heritage constantly integrate numerous technological applications in a daily basis, both in research and in everyday practice. This dissertation hosts an extended study of scientific literature that gathers a plethora of digital systems which support various cultural disciplines with their services. That study indicates that the wide majority of digital services, which have been proposed until this day, aim at supporting procedures like digitization, digital preservation, but also organization and public notification of cultural information. In this dissertation, we try to imprint the next step in the relation between Information Technology and Culture, given the fact that technology evolves rapidly and feeds humanity with new achievements, daily (Internet of Things, Augmented and Virtual Reality, Semantic Web, Unmanned Aerial Vehicles). The answer proposed by this dissertation is the modernization of digital services that support the management (recording, digitization, organization, dissemination, exploitation) of cultural information in order to become more up-to-date, adaptable, scalable, personalized and effective or else more “intelligent”. We propose the creation of intelligent digital environments which are designed in order to offer intelligent services for Culture and Cultural Heritage, in a modern way, but also to support the sustainability of the institutes that operates them. According to scientific literature, a digital environment is characterized as “intelligent” when it tries to mimic the fundamental skills of humans and nature in order to achieve constant progress in solving complex problems. For this dissertation, an intelligent digital environment (services platform, system) for Culture and Cultural Heritage should be designed in a way that it offers intelligent digital services to professionals and simple enthusiasts of Culture, it fosters a sense of trust to its users in relation to the management of cultural information, it offers services regardless of time and user’s location, it visualizes cultural information in a way that responds to the needs of each user, it disseminates cultural information as widely as possible and it raises awareness about issues concerning the preservation of cultural heritage. A series of research questions emerge directly: How can we design a modern intelligent digital environment for Culture and Cultural Heritage? How can we evaluate the level of satisfaction of the environment’s users that use it and the institutes that operate it?

Καλωσορίζοντας τη νέα ψηφιακή εποχή ο Πολιτισμός και η κληρονομιά του ενσωματώνει καθημερινά όλο και περισσότερο την τεχνολογία και τις εφαρμογές της Πληροφορικής στην έρευνα και την καθημερινή του πρακτική. Η παρούσα διατριβή φιλοξενεί μια, ιδιαίτερα, εκτεταμένη έρευνα της διεθνούς βιβλιογραφίας αποδελτιώνοντας μια πληθώρα ψηφιακών συστημάτων που υποστηρίζουν με τις υπηρεσίες τους ποικίλα επιστημονικά πεδία του Πολιτισμού. Μέσα από την παραπάνω έρευνα καθίσταται σαφές ότι οι ψηφιακές υπηρεσίες που έχουν προταθεί έως σήμερα, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, αφορούν την υποστήριξη των διαδικασιών της ψηφιοποίησης, της ψηφιακής διατήρησης και διάσωσης, αλλά και της οργάνωσης και γνωστοποίησης της πολιτισμικής πληροφορίας. Στη διατριβή αυτή προσπαθούμε να αποτυπώσουμε το επόμενο βήμα στη σχέση Πληροφορικής και Πολιτισμού, παίρνοντας σαν δεδομένο ότι η τεχνολογία δεν μένει σταθερή και καθημερινά τροφοδοτεί την ανθρωπότητα με νέα επιτεύγματα (Διαδίκτυο των Πραγμάτων, Επαυξημένη και Εικονική Πραγματικότητα, Σημασιολογικός Ιστός, Μη Επανδρωμένα Ιπτάμενα Οχήματα). Η απάντηση που προτείνει αυτή η διατριβή είναι ο εκσυγχρονισμός των ψηφιακών υπηρεσιών που υποστηρίζουν τις διαδικασίες διαχείρισης (καταγραφή, ψηφιοποίηση, οργάνωση, διάχυση, αξιοποίηση) της πολιτισμικής πληροφορίας ούτως ώστε να γίνουν περισσότερο επίκαιρες, προσαρμοστικές, επεκτάσιμες, εξατομικεύσιμες και αποτελεσματικές ή αλλιώς πιο «έξυπνες». Προτείνουμε τη δημιουργία έξυπνων ψηφιακών περιβαλλόντων που να σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρουν έξυπνες υπηρεσίες για τον Πολιτισμό και την κληρονομιά του, με σύγχρονο τρόπο, αλλά και να υποστηρίζουν την βιωσιμότητα του φορέα που τα λειτουργεί. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, ένα ψηφιακό περιβάλλον χαρακτηρίζεται «έξυπνο» όταν προσπαθεί να αντιγράψει τις θεμελιώδεις ικανότητες του ανθρώπου και της φύσης προκειμένου να επιτύχει επαρκή πρόοδο στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Για τη διατριβή αυτή, ένα έξυπνο ψηφιακό περιβάλλον (πλατφόρμα υπηρεσιών, σύστημα) για τον Πολιτισμό και την κληρονομιά του οφείλει να σχεδιάζεται με τέτοιο τρόπο που να προσφέρει έξυπνες ψηφιακές υπηρεσίες τόσο σε ειδικούς και επαγγελματίες όσο και σε θιασώτες του Πολιτισμού, να καλλιεργεί ένα αίσθημα εμπιστοσύνης στους χρήστες του όσον αφορά τη διαχείριση της πολιτισμικής πληροφορίας, να προσφέρει υπηρεσίες ανεξάρτητα από το χώρο και το χρόνο που βρίσκεται ο χρήστης, να οπτικοποιεί την πολιτισμική πληροφορία με τρόπο που να απαντά στις ανάγκες του εκάστοτε χρήστη, να διαχέει την πολιτισμική πληροφορία σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κοινά και να ευαισθητοποιεί τους χρήστες πάνω σε ζητήματα διάσωσης της κληρονομιάς του Πολιτισμού. Μια σειρά από ερευνητικά ερωτήματα αναδύονται άμεσα: Πώς θα σχεδιάσουμε ένα σύγχρονο έξυπνο ψηφιακό περιβάλλον για τον Πολιτισμό και την κληρονομιά του; Πώς θα αξιολογήσουμε την προσφορά ενός τέτοιου περιβάλλοντος στην ικανοποίηση των χρηστών που το χρησιμοποιούν και των φορέων που το λειτουργούν;