Η σημασία της «διδακτικής παρουσίας» και ο νέος ρόλος του εκπαιδευτικού σε σύγχρονα μαθησιακά περιβάλλοντα με έμφαση στην παιδαγωγική αξιοποίηση της διαδραστικής τηλεδιάσκεψης

Abstract

The present research attempts to investigate the notion of teaching presence as this occurs in an interactive videoconference environment in accordance with the ODYSSEAS project methodological framework. In order to examine teaching presence in such learning environments, it is vital to study the role of the educator and to identify the necessary skills so that the teacher can teach both the local and the remote class. The teacher does not merely teach his own class, nor does he teach by himself. He or she teaches the local as well as the remote class and he does so in collaboration with the teacher of the remote class. This research is based on action research methodology and was applied to primary school teachers in Attica and Crete. It involved fifth and sixth grade pupils. The research was furthermore based on interactive videoconference methodology as it is applied in the methodological framework of the ODYSSEAS project as well as on the Blended Learning model. In his double role as teacher and headmaster at a primary school in Crete, the researcher was actively involved in the process of interactive videoconferencing. As far as the application is concerned, in the framework of the ODYSSEAS project methodology four interactive videoconferencing programs were carried out, each of them involving four videoconferences. These concerned specific environmental matters and fixed activities which were based on constructivism, collaborative teaching and learning and the Project method. Research findings point towards the emergence of a specific role and the development of specific skills for the teachers, in an educational context that is based on methodological approaches and on content with a strong teaching presence. The latter is based on advanced learning technologies and is composed of technical skills, media-functional skills, organizational skills, teaching skills, aesthetic – emotional skills, ethical skills, systemic skills as well as socio-critical skills that are essential for the 21st century teacher.

Στην παρούσα έρευνα επιχειρείται η μελέτη της Διδακτικής Παρουσίας όπως αυτή παρουσιάζεται σε περιβάλλον Διαδραστικής Τηλεδιάσκεψης σύμφωνα με το μεθοδολογικό πλαίσιο του προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ. Για τη μελέτη της Διδακτικής Παρουσίας σε τέτοιου είδους μαθησιακά περιβάλλοντα είναι απαραίτητη η μελέτη του ρόλου του εκπαιδευτικού και ο εντοπισμός των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητο να αναγνωριστούν στον εκπαιδευτικό καθώς επιχειρεί να διδάξει τους μαθητές τόσο της τοπικής όσο και της απομακρυσμένης τάξης. Ο εκπαιδευτικός δεν διδάσκει μόνο τη δική του τάξη, ούτε διδάσκει μόνος του. Διδάσκει την τοπική και την απομακρυσμένη τάξη καθώς επίσης διδάσκει σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της απομακρυσμένης τάξης. Η έρευνα στηρίχθηκε στις αρχές της μεθοδολογίας της έρευνας δράσης και εφαρμόστηκε σε εκπαιδευτικούς Δημοτικών Σχολείων της Αττικής και της Κρήτης με μαθητές που φοιτούσαν στην Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη. Επιπλέον, βασίστηκε στημεθοδολογία της Διαδραστικής Τηλεδιάσκεψης όπως αυτή εφαρμόζεται στο μεθοδολογικό πλαίσιο του προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ καθώς και στο μοντέλο της Συνδυαστικής Μάθησης (blended learning). Ο ερευνητής ήταν διδάσκων σε σχολείο της Κρήτης ως διευθυντής του ίδιου Σχολείου και άμεσα εμπλεκόμενος στη διαδικασία της Διαδραστικής Τηλεδιάσκεψης. Ως προς την εφαρμογή της, στο πλαίσιο της μεθοδολογίας του προγράμματος ΟΔΥΣΣΕΑΣ πραγματοποιήθηκαν τέσσερα προγράμματα Διαδραστικών Τηλεδιασκέψεων, με τέσσερις τηλεδιασκέψεις κάθε πρόγραμμα, με συγκεκριμένα περιβαλλοντικά θέματα και συγκεκριμένες δραστηριότητες, οι οποίες βασίστηκαν στον εποικοδομισμό, στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση και στη μέθοδο Project. Τα αποτελέσματα έδειξαν την εμφάνιση συγκεκριμένου ρόλου και την ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων από μέρους των εκπαιδευτικών, μέσα σε ένα παιδαγωγικό πλαίσιο το οποίο στηρίζεται σε μεθοδολογικές προσεγγίσεις και περιεχόμενο με έντονη την Διδακτική Παρουσία. Μια Διδακτική Παρουσία η οποία βασίζεται σε Προηγμένες Μαθησιακές Τεχνολογίες και συγκροτείται από τεχνικές δεξιότητες, μιντιο-λειτουργικές δεξιότητες, οργανωτικές δεξιότητες, διδακτικές δεξιότητες,αισθητικές – συναισθηματικές δεξιότητες, ηθικές δεξιότητες, συστημικές δεξιότητες και κοινωνικές – κριτικές δεξιότητες, οι οποίες είναι απαραίτητες για τον εκπαιδευτικό του 21ου αιώνα.