Εξευρωπαϊσμός και διπλωματία πόλεων: διοικητικός εκσυγχρονισμός, διαστάσεις και προοπτικές της ευρωπαϊκής δικτύωσης των ελληνικών δήμων

Abstract

The political recognition of the international role of the local authorities by the EU institutions, and in particular of their networks, at institutional, policy and programmes levels, within a new model of soft governnance, in combination with the limited academic attention to european intermunicipal cooperations, sets the framework of the present dissertation. Its main theme is focused on the european networking of the Greek municipalities during the programming period 2007-2013. Taking into account the theoretical frameworks of the europeanisation concept and city diplomacy, this study examines the impact of the Greek municpalities’ participation in european city networks. The methodological framework, through the quantitative and qualitative methods, leads to basic innovations regarding, on the one hand, the classification of the examined european networks (self-governed, union-led, projectised and internationally-led), and on the other hand, the specification of the various forms of europeanisation of the Greek municipalities (administrative, financial, political, cognitive, idealistic and sustainable). The general finding of the dissertation is that the participation of Greek municipalities in European city networks entails changes at the levels of structures, policies and procedures (administrative europeanisation), the promotion of local interests and city brand (political europeanisation), the knowledge transfer and capacity building (cognitive europeanisation), the strengthening of European conscience and identity (idealistic europeanisation) and the creation of a favourable environment for organisational changes and long-term partnerships (sustainable europeanisation). Nevertheless, the above results and forms of europeanisation are filtered by the endogenous framework of mentalities, bureaucratic procedures, organisational and political deficits and an unfavourable economic environment, mitigating the reformatory potential of the european local networking and calling into question the reformatory capacities of the Greek municipalities.

Η πολιτική αναγνώριση του διεθνούς ρόλου των τοπικών αρχών από τα όργανα της ΕΕ, και ειδικότερα των συμπράξεών τους, σε επίπεδο θεσμικό, πολιτικών, και επιχειρησιακό (ευρωπαϊκά προγράμματα), στο πλαίσιο ενός νέου προτύπου ήπιας διακυβέρνησης των δικτύων, σε συνδυασμό με το περιορισμένο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον για τις ευρωπαϊκές διαδημοτικές συνεργασίες τις τελευταίες δεκαετίες, συνιστούν το πλαίσιο της παρούσας διατριβής, η οποία ασχολείται με την ευρωπαϊκή δικτύωση των ελληνικών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ βαθμού στη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Αξιοποιώντας το θεωρητικό πλαίσιο του εξευρωπαϊσμού και της διπλωματίας πόλεων, η μελέτη εξετάζει τα αποτελέσματα της συμμετοχής των ελληνικών δήμων σε ευρωπαϊκά δίκτυα πόλεων. Το χρησιμοποιούμενο μεθοδολογικό πλαίσιο, μέσω ποιοτικών και ποσοτικών μετρήσεων, οδηγεί την έρευνα σε βασικές καινοτομίες, αφενός, ως προς την τυπολογία των ευρωπαϊκών δικτύων πόλεων σε αυτοδιοικητικά, ενωσιακά, εργοκεντρικά και διεθνή, και αφετέρου, ως προς την εξειδίκευση των επιμέρους μορφών εξευρωπαϊσμού των δημοτικών αρχών, σε διοικητικό, χρηματοδοτικό, πολιτικό, γνωστικό, ιδεαλιστικό και βιώσιμο. Το γενικότερο εμπειρικό συμπέρασμα της διατριβής είναι ότι η συμμετοχή των ελληνικών δήμων σε ευρωπαϊκά δίκτυα πόλεων συνεπάγεται αλλαγές σε επίπεδο δομών, πολιτικών και διαδικασιών (διοικητικός εξευρωπαϊσμός), προώθησης τοπικών συμφερόντων και ταυτότητας της τοπικής αρχής (πολιτικός εξευρωπαϊσμός), συμμετοχής σε ευρωπαϊκά προγράμματα (χρηματοδοτικός εξευρωπαϊσμός), τεχνογνωσίας και επιμόρφωσης προσωπικού (γνωστικός εξευρωπαϊσμός), ενίσχυσης της ευρωπαϊκής συνείδησης και ταυτότητας (ιδεαλιστικός εξευρωπαϊσμός) και δημιουργίας ευνοϊκού εσωτερικού περιβάλλοντος για οργανωσιακές αλλαγές και μακρόπνοες συνεργασίες (βιώσιμος εξευρωπαϊσμός). Ωστόσο, τα ανωτέρω αποτελέσματα και οι μορφές εξευρωπαϊσμού φιλτράρονται από το ενδογενές πλαίσιο νοοτροπιών, γραφειοκρατικών διαδικασιών, οργανωτικών και πολιτικών ελλειμμάτων και ενός δυσμενούς οικονομικού περιβάλλοντος, μετριάζοντας τη μεταρρυθμιστική δυναμική της ευρωπαϊκής δικτύωσης και θέτοντας σε αμφισβήτηση τις μεταρρυθμιστικές δυνατότητες των ελληνικών δήμων.