Ο εμφύλιος πόλεμος στη Μεσσηνία μέσα από τον τύπο: από την απελευθέρωση τον Σεπτέμβριο του 1944 ως το τέλος του 1949

Abstract

What were everyday life, economy, society and warfare like in the Peloponnese, from the liberation starting with the Nazi occupation in 1944 until the end of the decade, when the bloody civil war took place? How did the local and national press treat the events related to the Greek civil war and how were these events presented to the public at a time when the whole country was in need of reconstruction? This thesis focuses on and highlights the ways in which every day political, social, economic and military life in Messenia was covered by the mass media between 1946 and 1949, mainly exploring in depth the history of the Messinian region from the creation of the free Greek State till the end of the Civil War, as exposed in the mass media.The preserved newspapers of that period, as well as the primary archival material of the two Special Courts of Collaborators and the Special Military Tribunal of the region were rigorously studied and critically evaluated. Seeking, recording and highlighting news, announcements, disclaimers, military orders, trials and convictions, combined with references to the life trajectories of the people in the wider area within the deep division of the Civil War, the thesis aims to depict the general situation in the Prefecture of Messenia along with the difficulties and the problems of the period. It also describes how people’s lives changed dramatically due to the civil conflict, which led to a continuous struggle for survival for a decade. Ideology and political choices influenced the development of public opinion and political life. For the two opposing camps, communist and anti-communist alike, the Greek civil war constituted telling evidence of the criminal schemes of the opponents. Political developments, outward interventions, aspirations, and targeting of opposing sides on the basis of ideology explain and interpret blood shedding and violence on both sides as well as the impact that this situation has had on the region and across the country for decades.

Η καθημερινή ζωή, η οικονομία, η κοινωνία, ο πόλεμος στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο μετά την απελευθέρωση από τη ναζιστική κατοχή το 1944 και μέχρι το τέλος της δεκαετίας, ενώ διεξαγόταν ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας εργασίας. Πώς είδε ο τοπικός και ο εθνικός Τύπος τα γεγονότα που σχετίζονταν με τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο και πώς προβάλλονταν στην κοινή γνώμη σε μια στιγμή που ολόκληρη η χώρα είχε ανάγκη αποκατάστασης; Η παρούσα διατριβή, αφού διατρέξει την ιστορία της περιοχής της Μεσσηνίας από τη δημιουργία του ελεύθερου Ελληνικού κράτους και εξής βασιζόμενη σε αρχειακές πηγές και κυρίως στον Τύπο, επικεντρώνεται και αναδεικνύει τον τρόπο αποτύπωσης της καθημερινότητας, πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και στρατιωτικής στη Μεσσηνία της περιόδου 1945-1949. Μελετήθηκαν και αποδελτιώθηκαν τα φύλλα των σωζόμενων εφημερίδων εκείνης της περιόδου, καθώς και το πρωτογενές αρχειακό υλικό των δύο Ειδικών Δικαστηρίων Δωσιλόγων και του Έκτακτου Ειδικού Στρατοδικείου της περιοχής. Αναζητώντας, καταγράφοντας και αναδεικνύοντας ειδήσεις, ανακοινώσεις, αποκηρύξεις, στρατιωτικές διαταγές, δίκες και καταδίκες, σε συνδυασμό και με τη ζωή στην ευρύτερη περιοχή μέσα στη βαθύτατη διαίρεση του εμφυλίου πολέμου, επιχειρείται να σχηματιστεί μια πλήρης εικόνα της γενικότερης κατάστασης στον νομό Μεσσηνίας με τις δυσκολίες και τα προβλήματα της περιόδου. Περιγράφονται οι δραματικές αλλαγές που επέφερε η εμφύλια αντιπαράθεση στη ζωή των ανθρώπων, οι οποίοι για μια δεκαετία βίωναν έναν συνεχή αγώνα για επιβίωση. Η ιδεολογία και οι πολιτικές επιλογές επηρέασαν την εξέλιξη της κοινής γνώμης και της πολιτικής ζωής. Και για τα δύο αντίθετα στρατόπεδα, το επίσημο κράτος και τους αντάρτες, ο ελληνικός εμφύλιος ήταν μια υπεράνθρωπη προσπάθεια επιβολής στον αντίπαλο με κάθε μέσο. Οι πολιτικές εξελίξεις, οι έξωθεν παρεμβάσεις, οι επιδιώξεις και η στόχευση των αντίπαλων πλευρών με βάση την ιδεολογία εξηγούν και διερμηνεύουν το αίμα και τη βία εκατέρωθεν και τα κατάλοιπα που αυτή η κατάσταση άφησε στην περιοχή και σε όλη τη χώρα για ολόκληρες δεκαετίες.