Διδακτική αξιοποίηση των πολυτροπικών κειμένων στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο: ποιοτική ανάλυση δεδομένων από σχολικές τάξεις

Abstract

The aim of this dissertation is the study of the degree of incorporation and the ways of approaching multimodal texts and the knowledge relating to multimodal meaning making in general, in the context of modern language teaching in secondary schools in Greece (Gymnasio). The research material consists of the school textbooks of modern language teaching in all three grades of secondary school as well as the teaching of this subject by 11 language teachers in 5 secondary schools of the prefecture of Chania (Crete), which were subject to observation. In particular, a Content Analysis of the research material was carried out and the number and type of multimodal texts which are used in teaching, the content of activities associated with them, as well as the elements of the Social Semiotic theory of multimodality that are used when approaching these texts were examined. The analysis indicated that a considerable number of activities related mainly to printed multimodal texts is incorporated in language teaching and some elements from the Social Semiotic theory of multimodality are used when approaching these texts. These multimodal texts are used as resources of language teaching, as objects of meaning comprehension and rarely as objects of critical analysis.

Στόχος της διατριβής είναι η εξέταση του βαθμού ενσωμάτωσης και των τρόπων διδακτικής αξιοποίησης των πολυτροπικών κειμένων και γενικότερα στοιχείων σχετικών με την πολυτροπική δημιουργία νοήματος στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο. Υλικό της έρευνας αποτελούν τα σχολικά εγχειρίδια της νεοελληνικής γλώσσας και των τριών τάξεων του Γυμνασίου καθώς και οι διδασκαλίες έντεκα εκπαιδευτικών σε πέντε Γυμνάσια του νομού Χανίων, οι οποίες έγιναν αντικείμενο παρατήρησης. Ειδικότερα, έγινε Ανάλυση Περιεχομένου του ερευνητικού υλικού και εξετάστηκαν ο αριθμός και το είδος των πολυτροπικών κειμένων που αξιοποιούνται διδακτικά, το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων που συνδέονται με αυτά καθώς και τα στοιχεία από την Κοινωνική Σημειωτική θεωρία της πολυτροπικότητας που αξιοποιούνται κατά την προσέγγιση αυτών των κειμένων. Από την ανάλυση προέκυψε ότι στο γλωσσικό μάθημα ενσωματώνεται σημαντικός αριθμός δραστηριοτήτων που σχετίζονται με έντυπα, κυρίως, πολυτροπικά κείμενα και αξιοποιούνται κάποια στοιχεία από την Κοινωνική Σημειωτική θεωρία της πολυτροπικότητας κατά την επεξεργασία αυτών των κειμένων. Τα πολυτροπικά αυτά κείμενα, αξιοποιούνται ως μέσα διδασκαλίας της γλώσσας, ως αντικείμενα νοηματικής προσέγγισης και σπανιότερα ως αντικείμενα κριτικής ανάλυσης.