Το πλαίσιο κρατικών πολιτικών στην Ελλάδα: το παράδειγμα της πολιτικής προσλήψεων στον δημόσιο τομέα

Abstract

Αντικείµενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η µεγέθυνση του δηµοσίου τοµέα στην Ελλάδα από πλευράς δηµόσιας απασχόλησης. Βασική παραδοχή είναι ότι η αύξηση της δηµόσιας απασχόλησης οφείλεται στην θέση της χώρας στον διεθνή καταµερισµό εργασίας και στην επίδραση του εξωτερικού περιβάλλοντος στην εγχωρία οικονοµία. Ο ευάλωτος χαρακτήρας της ελληνικής οικονοµίας και η εξάρτηση της από πόρους του εξωτερικού την καθιστούσε ευάλωτη στις επιδράσεις των διεθνών αγορών. Ως αποτέλεσµα οι διακυµάνσεις του διεθνούς εµπορίου εσωτερικεύονταν στην οικονοµία και προκαλούσαν αστάθεια των δηµοσιονοµικών δεικτών, ειδικότερα αύξηση των ελλειµµάτων του εξωτερικού ισοζυγίου πλήττοντας τα εισοδήµατα. Η κρατική πολιτική προκειµένου να αντιµετωπίσει το κόστος αυτών των επιδράσεων, προχώρησε σε µετρά αντισταθµιστικού χαρακτήρα µε κυριότερο την πολιτική απασχόλησης στο δηµόσιο τοµέα. Επιπλέον η µονιµότητα απασχόλησης και το ειδικό εργασιακό καθεστώς κατέστησαν το δηµόσιο πρωτογενές τµήµα της αγοράς εργασίας και προνοµιακό χώρο απασχόλησης. Το κράτος µέσω των προσλήψεων στο δηµόσιο τοµέα, δεδοµένης της έλλειψης αποτελεσµατικών κοινωνικών θεσµών, επιχείρησε να εφαρµόσει ένα είδος προνοιακής πολιτικής για µια σηµαντική µερίδα του πληθυσµού αυξάνοντας τις προσλήψεις. Για την διερεύνηση του παραπάνω επιχειρήµατος εξεταστήκαν επιµέρους θεωρίες της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας σχετικά µ ε την µεγέθυνση του δηµοσίου τοµέα και χρησιµοποιήθηκαν στοιχεία προσωπικού και δηµοσιονοµικοί δείκτες. Από την επεξεργασία των παραπάνω στοιχείων αποδεικνύεται θετική συσχέτιση µεταξύ του εµπορικού ισοζυγίου και της δηµόσιας κατανάλωσης, εµπορικού ισοζυγίου και απασχόλησης στην γενική κυβέρνηση, εµπορικού ισοζυγίου και διορισµών στο στενό δηµόσιο τοµέα και εµπορικού ισοζυγίου και αποδοχών προσωπικού. Επίσης η µεταβολή των άδηλων πόρων και του εξωτερικού ισοζυγίου αποδεικνύει τον διαρκή εξάρτηση της εγχωρίας οικονοµίας από πόρους του εξωτερικού και η αύξηση των επιµέρους δεικτών των δηµοσίων δαπανών την συνολική αντισταθµιστική πολιτική του κράτους µέσω της µεγέθυνσης της δηµόσιας οικονοµίας. Τα βασικά συµπεράσµατα της έρευνας είναι: i) η αύξηση του ελλείµµατος του εµπορικού ισοζυγίου προκαλεί την αύξηση της δηµόσιας κατανάλωσης, καθώς όσο αυξάνεται το µερίδιο του ελλείµµατος του εµπορικού ισοζυγίου στο ΑΕΠ, ανάλογα αυξάνεται και το µερίδιο της δηµόσιας κατανάλωσης στο ΑΕΠ. ii) όσο αυξάνεται το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου, ανάλογα αυξάνονται κι οι αποδοχές προσωπικού του δηµοσίου τοµέα iv) η απασχόληση στο στενό δηµόσιο τοµέα και στην γενική κυβέρνηση αυξάνεται ανάλογα µε το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου iv) Οι επιδράσεις που δέχεται η εγχώρια οικονοµία από τη διεθνή αγορά, όπως αποτυπώνονται από το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου προκαλούν αύξηση των διορισµών στο στενό δηµόσιο τοµέα που αφορά κυρίως σε πολιτικό προσωπικό. Συμπερασματικά, η αύξηση της απασχόλησης στον <<ασφαλή τομέα>> της οικονομίας, δηλαδή το δημόσιο τομέα, αποτελεί αντισταθμιστική πολιτική απέναντι στο αυξανόμενο κόστος που επιφέρει η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από το διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Η επιλεκτικότητα άσκησης αυτής της πολιτικής σε επιμέρους ομάδες βάσει πολιτικών κριτηρίων, επιβεβαιώνεται από την μεσολάβηση του πελατειακού συστήματος στην στελέχωση του δημόσιου τομέα, έτσι ώστε οι πελατειακές σχέσεις αποτελούν ενδιάμεση και όχι ερμηνευτική μεταβλητή της μεγέθυνσης του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα.