Η ιδέα της Αμερικής στον Chateaubriand, τον Beaumont και τον Tocqueville: από τον μύθο στην απομυθοποίηση

Abstract

Since its discovery and until 1789, America has been perceived in the imaginary of the French, regardless their social and ideological background, as an utopia that after the American Revolution has functioned as a historical, religious and political myth. According to them, it was the only country that achieved to fully implement the ideas of the French Enlightenment and the Rousseauian “volonté générale”, the only place in which the citizens could enjoy their natural and civil rights within a framework of liberty, equality, tolerance, prosperity and freedom of religion or belief. After the French Revolution and the subsequent social and political upheavals, and as the relations between the two countries were fluctuating, French romanticism, mainly through Chateaubriand, builds the myth of America around the presence of the noble savage, the wilderness, the theism, and the nostalgia for lost French colonies. Later on, this myth will not only be demolished by the romantic texts of Beaumont and Tocqueville, but will also become irrelevant as far as the social organization of France of that period is concerned. The reason is the contradictions between democratic government and democratic mores observed by the two French intellectuals during their visit to the Americas of the Jacksonian period, the rise of leveling equality and the bourgeois class, the cultural deficit, the slavery and the extinction of the Indian race.

Η Αμερική από την ανακάλυψή της μέχρι και το 1789, είχε προσληφθεί στο φαντασιακό των Γάλλων, ανεξαρτήτως κοινωνικής και ιδεολογικής προέλευσης, ως μία ουτοπία, η οποία μετά την Αμερικανική Επανάσταση λειτούργησε ως ιστορικός, θρησκευτικός και πολιτικός μύθος. Ήταν γι αυτούς η μοναδική χώρα που είχε εφαρμόσει επιτυχώς τις ιδέες του Γαλλικού Διαφωτισμού και της Ρουσσωικής γενικής βούλησης (volonté générale), και στην οποία οι κάτοικοι μπορούσαν να απολαύσουν τα φυσικά και πολιτικά τους δικαιώματα μέσα σε ένα καθεστώς ελευθερίας, ισότητας, ανεκτικότητας, ευημερίας και ανεξιθρησκείας. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση και τις συνεπακόλουθες ανακατατάξεις σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο και καθώς οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες παρουσιάζουν διάφορες διακυμάνσεις, ο γαλλικός Ρομαντισμός κυρίως μέσω του Chateaubriand, δομεί τον μύθο της Αμερικής γύρω από την παρουσία του ευγενούς ιθαγενούς, της αμερικανικής φύσης του θεϊσμού και της νοσταλγίας για τις χαμένες γαλλικές αποικίες. Αργότερα ο μύθος αυτός όχι μόνο θα αποδομηθεί από τα ρομαντικά κείμενα του Beaumont και του Tocqueville, αλλά θα καταστεί πλέον ανοίκειος σε ό,τι αφορά την κοινωνική οργάνωση της Γαλλίας της περιόδου εκείνης. Αιτία είναι οι αντιφάσεις μεταξύ δημοκρατικού πολιτεύματος και δημοκρατικών ηθών που παρατήρησαν οι δύο Γάλλοι διανοούμενοι κατά την επίσκεψή τους στην Αμερική της Τζακσονικής περιόδου, η κατίσχυση της ισοπεδωτικής ισότητας και της αστικής τάξης, το πολιτισμικό έλλειμμα, ο θεσμός της δουλείας και η εξαφάνιση της φυλής των ιθαγενών.