Κόμικς κόσμοι του φανταστικού: οπτικοποίηση και ιδεολογικές αναπαραστάσεις στα fantasy κόμικς

Abstract

The following dissertation investigates the dominant and alternative reading approaches on comics of the fantastic, focusing on fantasy comics. Bringing into focus the comic book production of the U.S.A and the United Kingdom, the paper examines issues of representation and ideology, researches the evolution of the particular genre in the confines of an industrial-like production and investigates the role of modern cultural industries in its artistic and ideological approach. The circumstantial and profound reading of a comic book series is able to give prominence to interesting deductions concerning its composition and modus operandi, its connection to the wider cultural and socioeconomic environment, its ideological construction, the artistic reflections and preoccupations of its creators etc. In their essence, comic books constitute a “compositional art form” in a continuous ideological and artistic correspondence not only with the rest of the narrative arts but also with the social background it flourishes in. The focus of the following research paper on mainstream fantasy comics, presenting and analysing a series of titles that depict the dominant ideology and aesthetics of the genre, aspires to bring about and illustrate the intricate relations that are developed among the various elements of an artistic item that can be viewed as a piece of art, as a mass produced product or as the subject of academic research. The originality of the dissertation lies on the fact that the binary nature of comic book art is acknowledged and highlighted through the historical, artistic and ideological approach of fantasy comics, a genre that up to now has been disregarded by academic research. Simultaneously, the paper achieves the convergence of the “unofficial” vocalization of fandom (most commonly conveyed through social media) with the investigative approach of academia.

Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείμενο έρευνας τις κυρίαρχες και εναλλακτικές αναγνώσεις των κόμικς του φανταστικού με επίκεντρο τα fantasy κόμικς. Εστιάζοντας στα αγγλόφωνα κόμικς των Η.Π.Α. και του Ηνωμένου Βασιλείου, εξετάζονται θέματα αναπαράστασης και ιδεολογίας, μελετάται η εξέλιξη του συγκεκριμένου αφηγηματικού είδους μέσα στα πλαίσια της βιομηχανίας παραγωγής του και ερευνάται ο ρόλος των πολιτιστικών βιομηχανιών στην καλλιτεχνική και ιδεολογική του προσέγγιση. Η εμπεριστατωμένη ανάγνωση μιας σειράς κόμικς δύναται να αναδείξει πλήθος ενδιαφέροντων συμπερασμάτων σχετικά με τον τρόπο σύνθεσης και λειτουργίας της, τη σχέση της με το ευρύτερο πολιτιστικό και κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, το ιδεολογικό της πλαίσιο, τους καλλιτεχνικούς προβληματισμούς των δημιουργών της κ.α. Πρόκειται στην ουσία για μια «συνδυαστική τέχνη» που βρίσκεται σε μια συνεχή ιδεολογική και καλλιτεχνική επικοινωνία τόσο με τις υπόλοιπες αφηγηματικές τέχνες όσο και με την κοινωνία που τις δημιουργεί. Η εστίαση της παρούσας έρευνας στα mainstream fantasy κόμικς, μέσα από μια σειρά από τίτλους που αποτυπώνουν τους κυρίαρχους αισθητικούς και ιδεολογικούς προβληματισμούς του συγκεκριμένου αφηγηματικού είδους, φιλοδοξεί να αναδείξει αυτή τη σύνθετη σχέση μεταξύ αντικειμένου τέχνης, προϊόντος ευρείας κατανάλωσης και αντικειμένου ακαδημαϊκής έρευνας που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης των περιοδικών κόμικς. Η πρωτοτυπία της παρούσας έρευνας συνίσταται στο γεγονός ότι αναγνωρίζεται και αναδεικνύεται η διττή αυτή φύση της τέχνης των κόμικς μέσα από την ιστορική, καλλιτεχνική και ιδεολογική μελέτη των fantasy κόμικς, μιας αφηγηματικής υποκατηγορίας των κόμικς του φανταστικού που έως σήμερα δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Ταυτόχρονα, επιτυγχάνεται η σύνδεση των «ανεπίσημων» κριτικών προσεγγίσεων των αναγνωστών—και οι οποίες σήμερα εκφράζονται, κατά κανόνα, μέσα από εξειδικευμένα διαδικτυακά fora και σελίδες του διαδικτύου—με τα ερευνητικά αντικείμενα της «επίσημης» ακαδημαϊκής έρευνας.