Νευρογνωστικά ελλείμματα και στοιχεία γενικής ψυχοπαθολογίας σε υγιείς Α' βαθμού συγγενείς ασθενών με ψυχωσική συμπτωματολογία: η σχέση τους με την ποιότητα ζωής και τη λειτουργικότητα

Abstract

The aim of the present thesis was to study the psychotic spectrum disorders in terms of understanding the mechanisms of their etiology and their manifestation in high risk groups, such the first-degree relatives of patients. Neuropsychological parameters-clinical markers (endophenotypes) were examined in unaffected relatives of patients with psychotic symptomatology. More specifically, cognitive functions, such as memory, attention and processing speed, and traits of psychopathology, quality of life and functionality were studied in unaffected relatives of schizophrenia and psychotic bipolar disorder patients.Comparisons between the group of unaffected relatives and the control group revealed that the control group a) had superior visual memory, verbal fluency, response inhibition, processing speed, working memory, cognitive flexibility and reasoning, b) had superior social functioning and tended to have higher quality of life and c) had lower score in depression and also tended to have lower somatization and anxiety, When the group of relatives was split into two sub-groups according to thediagnosis of their affected relative, it was found that a) unaffected relatives of schizophrenia patients had higher depression and somatization compared with the control group while the unaffected realtives of psychotic bipolar disorder patients had higher anxiety compared with the control group, b) unaffected relatives of psychotic bipolar disorder patients had poorer social functioning compared with the control group, c) both groups of relatives had poorer visual memory, control inhibition, working memory, cognitive flexibility and reasining, d) unaffected relatives of schizophrenia patients had poorer verbal fluency compared with the control group, e) unaffected relatives had poorer processing speed compared with both the control group and the unaffected relatives of psychotic bipolar disorder patients.Discriminant analysis including scores in all neuropsychological tasks, psychopathology dimensions and functionality revealed two significant functions: the first function (including positive correlations with visual memory, reasoning, control inhibition, working memory, cognitive flexibility and verbal fluency) discriminated the control group from the relatives and the second function (including positive correlations with processing speed and social functioning and a negative correlation with anxiety) disciriminated between the two groups of relatives.[14]In support to the psychosis continuum, we found that certain cognitive functions, which are mediated by a fronto-parietal network, show linear impairments in unaffected first-degree relatives of schizophrenia and psychotic bipolar disorder patients. Processing speed and verbal fluency impairments were evident only in schizophrenia relatives. Self-perceived symptoms of depression, somatization and anxiety as well as social functioning also differ between the two disorders; the pattern of scores in depression and somatization is also in accordance with the psychosis continuum view.

Μέσω της παρούσας διατριβής, έγινε προσπάθεια μελέτης των διαταραχών του ψυχωσικού φάσματος αναφορικά με την κατανόηση των μηχανισμών αιτιοπαθογένειας και εκδήλωσής τους σε ομάδες υψηλού κινδύνου όπως είναι η ομάδα των πρώτου βαθμού συγγενών. Έγινε εξέταση νευροψυχολογικών παραμέτρων-κλινικών δεικτών (ενδοφαινότυποι) σε υγιείς μη νοσούντες συγγενείς ασθενών με ψυχωσική συμπτωματολογία. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκαν γνωστικές λειτουργιές, όπως είναι η μνήμη, η προσοχή και η ταχύτητα επεξεργασίας και παραμέτρων όπως είναι η ψυχοπαθολογία, η ποιότητα ζωής και η λειτουργικότητα σε ομάδες μη-νοσούντων πρώτου βαθμού συγγενών ασθενών με σχιζοφρένεια και με ψυχωτική διπολική διαταραχή.Συγκριτικές αξιολογήσεις μεταξύ της ομάδας των συγγενών και της ομάδας ελέγχου από το γενικό πληθυσμό, κατέδειξαν ότι η ομάδα ελέγχου α) είχε καλύτερη οπτική μνήμη, λεκτική ευφράδεια, αναστολή απόκρισης, ταχύτητα επεξεργασίας, μνήμη εργασίας, γνωστική ευελιξία και αφαιρετική σκέψη, β) είχε καλύτερη κοινωνική προσαρμογή και έτεινε να έχει υψηλότερη ποιότητα ζωής και γ) είχε χαμηλότερη βαθμολογία στην κατάθλιψη και έτεινε να έχει χαμηλότερη σωματοποίηση και άγχος. Όταν η ομάδα των συγγενών χωρίστηκε σε δύο ομάδες με βάση τη διάγνωση των ασθενών βρέθηκε ότι α) η ομάδα των μη-νοσούντων συγγενών ασθενών με σχιζοφρένεια είχε υψηλότερη κατάθλιψη και σωματοποίηση σε σχέση με την ομάδα ελέγχου ενώ η ομάδα των μη-νοσούντων συγγενών ασθενών με ψυχωσική διπολική διαταραχή είχε υψηλότερο άγχος σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, β) η ομάδα των μη-νοσούντων συγγενών ασθενών με ψυχωτική διπολική διαταραχή είχε χαμηλότερη βαθμολογία από την ομάδα ελέγχου στην κοινωνική λειτουργικότητα, γ) και οι δύο ομάδες συγγενών είχαν φτωχότερη επίδοση συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου στην οπτική μνήμη, την αναστολή ελέγχου, τη μνήμη εργασίας, τη γνωστική ευελιξία και την στην αφαιρετική σκέψη, δ) η ομάδα των μη-νοσούντων συγγενών ασθενών με σχιζοφρένεια να εμφανίζει χαμηλότερη βαθμολογία από την ομάδα ελέγχου στη λεκτική ευφράδεια, ε) η ομάδα των μη-νοσούντων συγγενών ασθενών με σχιζοφρένεια είχε εξίσου χαμηλή επίδοση συγκριτικά τόσο με την ομάδα ελέγχου όσο και την ομάδα των μη-νοσούντων συγγενών ασθενών με ψυχωσική διπολική διαταραχή στην ταχύτητα επεξεργασίας. Η διακριτική ανάλυση στην οποία συμπεριελήφθησαν οι επιδόσεις στις γνωστικές λειτουργίες, οι βαθμολογίες στα στοιχεία ψυχοπαθολογίας[12]και στη λειτουργικότητα ανέδειξε δύο σημαντικές λειτουργίες: η πρώτη λειτουργία (περιελάμβανε θετικές σχέσεις με την οπτική μνήμη, την αφαιρετική σκέψη, την αναστολή ελέγχου, τη μνήμη εργασίας, τη γνωστική ευελιξία και τη λεκτική ευφράδεια) έκανε διάκριση μεταξύ της ομάδας ελέγχου και των ομάδων των συγγενών και η δεύτερη λειτουργία (περιελάμβανε θετικές σχέσεις με την ταχύτητα επεξεργασίας και την κοινωνική προσαρμογή και αρνητική σχέση με το άγχος) έκανε διάκριση μεταξύ των ομάδων των μη-νοσούντων συγγενών.Προς υποστήριξη του συνεχούς της ψύχωσης, τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης έδειξαν ότι συγκεκριμένες γνωστικές λειτουργίες που διαμεσολαβούνται από ένα μετωπιαίο-βρεγματικό δίκτυο έχουν μία «γραμμική» μείωση σε μη-νοσούντες πρώυ βαθμού συγγεννείς ασθενών με σχιζοφρένεια και ψυχωσική διπολική διαταραχή. Αντίθετα, τα ελλείμματα σε άλλες λειτουργίες, όπως η ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών και η λεκτική ευφράδεια, φάνηκαν «πιο ειδικά» για τους συγγενείς ασθενών με σχιζοφρένεια. Τα αυτό-αναφερόμενα συμπτώματα αναφορικά με την κατάθλιψη, τη σωματοποίηση και το άγχος καθώς και η κοινωνική λειτουργικότητα, επίσης διέφεραν μεταξύ των δύο ομάδων συγγενών. Μάλιστα, οι διαφορές στην κατάθλιψη και τη σωματοποίηση ήταν σύμφωνες με την εικόνα που υπάρχει στο φάσμα της ψύχωσης.