Επιλογές σπουδών και επαγγέλματος από τελειόφοιτους μαθητές/τριες ενιαίου λυκείου στην Κύπρο: κοινωνικοί επικαθορισμοί και προσωπικές στρατηγικές

Abstract

An essential part of the Educational Reform which began in Cyprus in 2000 concerned the change of the institutional framework for access to tertiary education, through a general reformation of Lyceum (upper secondary education), with the transition from "Lykeio Epilogis Mathimaton" (Lyceum with a choice of subjects) to the "Eniaeo Lykeio" (E.L), "Institution of Lyceum" (unified upper secondary education). The main aim of this research is the study of the choices made by senior pupils of E.L in Cyprus when claiming their access to tertiary (Higher/Highest) education. Based on evidence that comes to light from the research, the interrelation between choices and social class is retraced. This means, the social context within which the senior pupils make their choices as well as the possibility and extend at which these choices are affected by their social descent are examined. In relation to the above, the pupils’ personal strategies and “personal plans”, while in the process of making their choices, are investigated, taking into consideration the possible instrumentality on behalf of their family, or other important individuals of their social environment in the context of the existing social framework. Specifically, there is a particular research interest in the social determining factors appearing through the preferences and choices made by different social categories of pupils according to their family income, as well as the profession and education level of their parents. The insight in the above matters of concern, based on the results of this research, will allow us to appraise the Educational Reform, especially according to its proclaimed, ambitious goals concerning the promotion of “equal access to the educational process, regardless of social background” and the provision of “equal opportunities to all” . This research consists of a general introduction, where the subject, the rationale for its choice, the objectives, the basic hypothesis and the research questions are presented. Furthermore, it moves to an analysis of the general framework of speculation which gave rise to the choice of the specific subject. As its basic parameters apply on the Institution of Lyceum (E.L.) in Cyprus, the institution and the beginning of its application in Cyprus are analysed along with its individual frameworks and its purposes. The history of the educational system in Cyprus is also generally presented. Following that, the Theoretical Framework of this research paper is presented, while the relevant literature is incorporated to it and the choice of the theoretical model, according to which the data of this research will be interpreted, is substantiated. After the literature review (Greek and Foreign) the findings of the research will be presented and an interpretation will be attempted according to the initial hypothesis. This is a quantitative research which has included a sample of 550 individuals, all senior pupils of E.L from all over Cyprus. It is supported by the relevant methodology which is thoroughly outlined step by step: its identity, the sample, restrictions, moral dilemmas, ethics etc. Finally, a critical analysis of the hypothesis is conducted.

Ένα σημαντικό μέρος της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης στην Κύπρο, με αφετηρία το έτος 2000 κ.ε., αφορούσε στην αλλαγή του θεσμικού πλαισίου πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μέσω της γενικότερης αναδιάρθρωσης του Λυκείου, με τη μετάβαση από το Λύκειο Επιλογής Μαθημάτων στον τύπο του Ενιαίου Λυκείου (Ε.Λ.). Βασικός στόχος της έρευνας αυτής είναι η διερεύνηση των επιλογών που κάνουν οι τελειόφοιτοι μαθητές του Ε.Λ. της Κύπρου, όταν διεκδικούν πρόσβαση στην τριτοβάθμια (Ανώτερη και Ανώτατη) εκπαίδευση. Με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα επιχειρείται να ανιχνευθεί η σχέση μεταξύ επιλογών και κοινωνικής τάξης. Διερευνάται, δηλαδή, το κοινωνικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο οι τελειόφοιτοι μαθητές του Ε.Λ. κάνουν τις επιλογές τους, αν και σε ποιο βαθμό αυτές επηρεάζονται από την κοινωνική τους προέλευση. Σε συνδυασμό με αυτά, διερευνώνται οι προσωπικές στρατηγικές και τα «προσωπικά σχέδια» που καταστρώνουν οι υποψήφιοι όταν προετοιμάζονται και κάνουν τις επιλογές τους, με τη συνδρομή των οικογενειών τους ή άλλων σημαντικών προσώπων του περιβάλλοντός τους, στο πλαίσιο των υφιστάμενων κοινωνικών δομών. Ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κοινωνικοί επικαθορισμοί που εντοπίζονται στις προτιμήσεις και τις επιλογές που φέρονται να κάνουν, μέσω του συστήματος των Παγκυπρίων Εξετάσεων, διαφορετικές κοινωνικές κατηγορίες μαθητών, ανάλογα με το εισόδημα, το επάγγελμα και το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων τους. Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, θα μας επιτρέψει να αποτιμήσουμε την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση, ιδίως όσον αφορά στους διακηρυγμένους φιλόδοξους στόχους της, που έχουν να κάνουν με την προώθηση της «ισότιμης πρόσβασης στην εκπαιδευτική διαδικασία, «ανεξαρτήτως κοινωνικής προέλευσης», και την παροχή «ίσων ευκαιριών για όλους .Η εργασία αυτή πέραν μιας γενικής εισαγωγής, όπου παρουσιάζεται το θέμα, η επιλογή του, το αντικείμενο, ο σκοπός, η βασική υπόθεση εργασίας και τα ερευνητικά ερωτήματα, προχωρεί σε μια ανάλυση του πλαισίου προβληματισμού από το οποίο και εκπηγάζει η αφόρμηση επιλογής του συγκεκριμένου θέματος. Επειδή οι βασικές παράμετροί του εντάσσονται στο Ενιαίο Λύκειο της Κύπρου, αναλύεται, με σχετική συντομία, ο θεσμός και η αφετηρία εφαρμογής του στην Κύπρο καθώς και οι επιμέρους δομές και η σκοποθεσία του. Ευρύτερα, καταγράφεται και η Ιστορία του κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος. Ακολουθεί το Θεωρητικό Πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται η εργασία και , συνεπώς, η σχετική έρευνα που ενσωματώνεται σ΄αυτήν και τεκμηριώνεται η επιλογή του θεωρητικού μοντέλου, βάσει του οποίου επιχειρείται να ερμηνευθούν τα δεδομένα της έρευνας. Μετά την επισκόπηση της Βιβλιογραφίας (ελληνόγλωσσης και ξενόγλωσσης), παρουσιάζονται τα ευρήματα της έρευνας και επιχειρείται η ερμηνεία τους σύμφωνα (και) με την υπόθεση εργασίας που τίθεται εξ υπαρχής. Η έρευνα, η οποία ήταν ποσοτική και περιέλαβε έναν πληθυσμό 550 ατόμων, τελειόφοιτων του Ε.Λ. της Κύπρου, σε παγκύπρια βάση, υποστηρίζεται από τη σχετική Μεθοδολογία η οποία και καταγράφεται λεπτομερώς, σε όλα τα βήματα που ακολουθήθηκαν στην εξέλιξή της: η ταυτότητα, το δείγμα, οι περιορισμοί , τα ηθικά διλήμματα, η δεοντολογία κ.τ.σ. Τέλος, επιχειρείται ο έλεγχος των υποθέσων.