Πνευματικότητα και υγεία: πνευματικοί παράγοντες και διαχείριση θεμάτων υγείας κατά την ορθόδοξη διδασκαλία

Abstract

Introduction: Health and illness are two opposing forces, which balance man as a psychosomatic totality. Health is in constant and close relationship of interdependence and interaction with pathophysiological as well as social, environmental, spiritual and religious factors, which, co-operating perfectly with each other, contribute to the establishment of a dynamic balance of both health and the wider cultural context of a society. An important factor for the effectiveness of intellectual and / or religious interventions that facilitate self-management is their close connection with cultural beliefs and patients' values.Objective: The aim of this PhD dissertation is to describe and analyze the concept of spirituality, to examine religious and Orthodox religious spirituality in relation to health, as well as to present Orthodox Christian spiritual factors - Orthodox Christian religious practices - those that have a substantial impact on health, as well as their mechanisms of connection to health, illness and cure.Main Literature Review: A review was carried out on international and Greek scientific databases and on Greek scientific library bases from 2014 until the spring of 2018. Important information was also drawn from Greek and foreign language books and dictionaries as well as from the Orthodox literature.Results: Religious spirituality and its factors affect in a positive way and improve the psychosomatic health and quality of life of people who experience any chronic and threatening disease, contribute to better treatment and management of their disease, create positive feelings, lead them to increase levels of self-control and self-care, as they develop better health behaviours and better medical and therapeutic compliance, contribute to their establishing a healthy way of life and provide them with the appropriate resources, so that they can manage each stressful situation they experience in their everyday life in a more effective way.Conclusion: Religious spirituality and its factors contribute to the improvement of the patients' quality of life and it is a priority of the holistic approach to treatment, which should be taken seriously by health professionals; the orthodox Pastoral care should also contribute to it in a dynamic and energetic way, since meeting these needs is very important and affects the patients' satisfaction by the provided health services.

Εισαγωγή: Η υγεία και η ασθένεια είναι δύο αντίθετες δυνάμεις, που εξισορροπούν τον άνθρωπο ως ψυχοσωματική ολότητα. Η υγεία βρίσκεται σε µια διαρκή και στενή σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης µε παθοφυσιολογικούς, αλλά και µε κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς, πνευματικούς και θρησκευτικούς παράγοντες, οι οποίοι, συνεργαζόμενοι άρτια μεταξύ τους, συμβάλουν στην καθιέρωση της δυναμικής ισορροπίας τόσο της υγείας όσο και του ευρύτερου πολιτισμικού πλαισίου μιας κοινωνίας. Σημαντικός παράγοντας για την αποτελεσματικότητα των πνευματικών ή/και των θρησκευτικών παρεμβάσεων, οι οποίοι διευκολύνουν την αυτοδιαχείριση, είναι η στενή σύνδεσή τους με τις πολιτιστικές πεποιθήσεις και τις αξίες των ασθενών.Σκοπός: Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η περιγραφή και η ανάλυση της έννοιας της πνευματικότητας, η εξέταση της θρησκευτικής και της ορθόδοξης θρησκευτικής πνευματικότητας σε σχέση με την υγεία, όπως και η παρουσίαση των ορθόδοξων χριστιανικών πνευματικών παραγόντων -των ορθόδοξων δηλαδή χριστιανικών θρησκευτικών πρακτικών- εκείνων που επιδρούν ουσιαστικά και επηρεάζουν την υγεία, όπως και τους μηχανισμούς σύνδεσής τους με την υγεία, την ασθένεια και τη θεραπεία. Επισκόπηση κύριας βιβλιογραφίας: Διενεργήθηκε ανασκόπηση σε διεθνείς και ελληνικές επιστημονικές βάσεις δεδομένων και σε ελληνικές επιστημονικές βάσεις βιβλιοθηκών από την άνοιξη του 2014 έως την άνοιξη του 2018. Σημαντικές επίσης πληροφορίες αντλήθηκαν τόσο από ελληνικά και ξενόγλωσσα βιβλία και λεξικά όσο και από την ορθόδοξη βιβλιογραφία. Αποτελέσματα: Η θρησκευτική πνευματικότητα και οι παράγοντές της επιδρούν θετικά και βελτιωτικά στην ψυχοσωματική υγεία και στην ποιότητα ζωής των ατόμων που βιώνουν οποιαδήποτε χρόνια και απειλητική νόσο, συντελούν στην καλύτερη αντιμετώπιση και διαχείριση της νόσου τους, τους δημιουργούν θετικά συναισθήματα, τους οδηγούν στην αύξηση των επιπέδων αυτοελέγχου και αυτοφροντίδας, καθώς εμφανίζουν καλύτερες συμπεριφορές υγείας, καλύτερη ιατρική και θεραπευτική συμμόρφωση, συμβάλουν στην καθιέρωση του υγιεινού τρόπου ζωής τους και τους εφοδιάζουν κατάλληλα, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα κάθε στρεσογόνο κατάσταση που βιώνουν στην καθημερινότητά τους. Συμπεράσματα: Η θρησκευτική πνευματικότητα και οι παράγοντές της συντελούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και αποτελεί προτεραιότητα της ολιστικής προσέγγισης της φροντίδας τους που θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τους επαγγελματίες υγείας, στην οποία επιβάλλεται να συμβάλει με δυναμικό και ενεργητικό τρόπο και η ορθόδοξη Ποιμαντική της Υγείας, καθώς η κάλυψη αυτών των αναγκών είναι σημαντικότατη και επηρεάζει την ικανοποίηση των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας.