Το γκράφιτι: ένα αμερικανικό φαινόμενο στην ελληνική καλλιτεχνική σκηνή: Αθήνα-Θεσσαλονίκη 1985-2005

Abstract

Graffiti has become a part of the Greek landscape since the mid 1980s. However, until now there has been no dissertation on this subject from the perspective of the art history. In this dissertation I have sketched out a brief history of the graffiti art movement emerging in the 1970s and 1980s in New York· the reception of works, i.e. the critical discourse on graffiti while entering the galleried world in America and Europe· the stylistic evolution and disparity of the lettering and the representational elements· the writers’ favoured themes, aerosol techniques and criteria for the evaluation of quality· the way the pieces intervene in the urban public space and the subsequent questions they raise about the democratic aesthetics of shared public space· the scope of the formation of crews and their pedagogical role among writers· the values informing the writing community such as the notions of getting up and fame. After having made the reader familiar with the visual idiom of this kind of art, I proceeded to a thorough analysis of the movement in Athens and Thessaloniki from 1985 to 2005. My main purpose was to outline the Greek graffiti scene by approaching the extraordinary body of work of writers over many years and commenting on regionally and personally distinctive styles, as seen in letterforms, characters and thematic works. I was also concerned with presenting state and private commissions as well as festivals organized in the two aforementioned cities, so as to document legal pieces and murals as well as the professional ambitions of graffitists within the institutional framework of art. Finally, I was aware that no written history can ever be complete without gaps, mistakes and contradictions.

Το Γκράφιτι έχει γίνει μέρος του ελληνικού τοπίου από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Ωστόσο, μέχρι σήμερα στην Ελλάδα δεν υπήρξε διατριβή για το θέμα αυτό από την οπτική της ιστορίας και θεωρίας της τέχνης. Σε αυτή τη διατριβή έχω σκιαγραφήσει μια σύντομη ιστορία του γκράφιτι που εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1970 και στη δεκαετία του 1980 στη Νέα Υόρκη̇ την υποδοχή των έργων, δηλαδή την κρίσιμη συζήτηση για το γκράφιτι όταν εισήλθε στον θεσμικό κόσμο της τέχνης στην Αμερική και την Ευρώπη̇ τη στυλιστική εξέλιξη των γραμμάτων και των παραστατικών στοιχείων̇ τα θέματα που• που προσείλκυσαν τους γραφείς̇ τις τεχνικές και τα κριτήρια για την αξιολόγηση της ποιότητας των έργων̇ τον τρόπο με τον οποίο τα έργα παρεμβαίνουν στον δημόσιο αστικό χώρο και τα επακόλουθα ερωτήματα που εγείρουν για τη δημοκρατική αισθητική του δημόσιου χώρου̇ το εύρος του σχηματισμού των ομάδων και τον παιδαγωγικό τους ρόλο μεταξύ των γραφέων̇•τις αξίες που διαμορφώνουν την κοινότητα των γραφέων, όπως είναι η έννοια της φήμης. Αφού εξοικειώνω τον αναγνώστη με το οπτικό ιδίωμα αυτού του είδους της τέχνης, προχωρώ σε μια διεξοδική ανάλυση του κινήματος στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη από το 1985 έως το 2005. Κύριος σκοπός μου εδώ είναι η ανάδειξη της ελληνικής σκηνής του γκράφιτι, καθώς διενέργησα έρευνα πεδίου για πολλά χρόνια. Σχολιάζω τα γενικά καθιερωμένα, αλλά και τα προσωπικά στυλ. Επίσης, ασχολούμαι με την παρουσίαση κρατικών και ιδιωτικών αναθέσεων καθώς και των φεστιβάλ που οργανώθηκαν στις δύο προαναφερόμενες πόλεις, έτσι ώστε να τεκμηριωθούν έργα και τοιχογραφίες. Τέλος, η επεξεργασία και τεκμηρίωση του υλικού έγινε με βάση την προϋπόθεση ότι καμία γραπτή ή προφορική ιστορία δεν μπορεί ποτέ να είναι πλήρης χωρίς κενά, λάθη και αντιφάσεις.