Μη λεκτική συμπεριφορά και επικοινωνία εκπαιδευτικού και αλλοδαπών μαθητών: ερευνητική προσέγγιση

Abstract

The following doctoral thesis focuses on the teacher-student nonverbal behavior and communication that takes place in Greek language classes which include students of different national origins. The aim here is to describe the theoretical framework and record research data concerning both nonverbal behavior and communication. Specifically, our research concentrates on the parameters and specifications of nonverbal behavior between Greek school teachers and students from various national backgrounds attending state schools in Greece. Accordingly, two questions were posed: Firstly, whether and to what extent nonverbal signals are perceived and interpreted accurately within the classroom by either teacher or student. Secondly, to what extent this success or failure of interaction advances or hinders teacher-student communication and the building of positive attitude and security within the classroom. While researching, two separate tools were employed: observation sheets and teacher interviews. The current research was conducted in secondary schools located in Attiki. Subsequent conclusions have revealed that the teachers’ ability to successfully interpret nonverbal behavior in classes with students of various national backgrounds is facilitated by their overall teaching experience, in particular teaching multinational students, and, as in a number of cases, by a teacher’s familiarity with Intercultural Education and nonverbal behavior. All the above are the core elements that help teachers interpret and respond to nonverbal behavior in multicultural classes and, at the same time, they enable teachers to support their students’ efforts to keep up with and participate in the learning process. Additionally, the majority of secondary school foreign students seem to have adapted to Greek cultural conventions to the point where their nonverbal behavior identifies – or varies insignificantly in some cases or significantly in a much smaller number – with that of their peers of Greek background. Furthermore, students managed to understand their teacher’s nonverbal behavior successfully. Researchers concerned with nonverbal communication and behavior have pointed out that, across cultures, differences and similarities co-exist. Moreover, the student profile in question does not commonly employ gestures or facial expressions of some cultural significance.

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τη μη λεκτική συμπεριφορά και επικοινωνία εκπαιδευτικού και αλλοδαπών μαθητών. Σκοπός της διατριβής είναι η περιγραφή του θεωρητικού πλαισίου και η καταγραφή των ερευνητικών δεδομένων σχετικά με τη μη λεκτική συμπεριφορά και επικοινωνία. Ειδικότερα δε, σκοπός της ερευνητικής μας προσπάθειας είναι η εξέταση των παραμέτρων της μη λεκτικής συμπεριφοράς εκπαιδευτικού και αλλοδαπών μαθητών στη χώρα μας. Συγκεκριμένα εξετάστηκε αν, και σε ποιο βαθμό, τα μη λεκτικά σήματα του εκπαιδευτικού γίνονται κατανοητά από τους αλλοδαπούς μαθητές, και αντιστρόφως, με αποτέλεσμα να προωθείται ή και να εμποδίζεται η επικοινωνία μεταξύ τους και ασφαλώς η ανάπτυξη θετικού συναισθηματικού κλίματος. Για τις ανάγκες της έρευνας συντάχθηκε ένα φύλλο παρατήρησης και ερωτήσεις για τις συνεντεύξεις των εκπαιδευτικών. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε Γυμνάσια του νομού Αττικής. Προέκυψαν τα εξής συμπεράσματα: φαίνεται ότι η εμπειρία των εκπαιδευτικών και ειδικά η προϋπηρεσία τους σε σχολεία, στα οποία φοιτούν αλλοδαποί μαθητές διαφόρων εθνικοτήτων, αλλά και η ειδικότερη ενασχόληση αρκετών από αυτούς με τη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και τη μη λεκτική συμπεριφορά είναι τα βασικά στοιχεία που τους επιτρέπουν να αποκωδικοποιούν τη μη λεκτική συμπεριφορά των αλλοδαπών μαθητών τους, να ανταποκρίνονται με επιτυχία στα μη λεκτικά τους σήματα, να στηρίζουν την προσπάθεια των αλλοδαπών μαθητών τους να συμμετέχουν στο μάθημα και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του. Επιπλέον, όσον αφορά στους μαθητές, οι αλλοδαποί μαθητές αυτής της ηλικίας φαίνεται να έχουν ενταχθεί σε μεγάλο βαθμό στο ελληνικό πολιτισμικό περιβάλλον, οπότε η μη λεκτική συμπεριφορά τους δεν διαφέρει – τουλάχιστον αισθητά ή στις περισσότερες περιπτώσεις – από τη μη λεκτική συμπεριφορά των Ελλήνων μαθητών. Επίσης, οι αλλοδαποί μαθητές φαίνεται ότι είναι σε θέση να αποκωδικοποιήσουν τη μη λεκτική συμπεριφορά του εκπαιδευτικού. Εξάλλου, μελετητές που ασχολήθηκαν με τη μη λεκτική συμπεριφορά και επικοινωνία διαπίστωσαν ότι, πέρα από τις πολιτισμικές διαφορές, υφίστανται και ομοιότητες. Επιπροσθέτως, οι εν λόγω μαθητές σπανίως καταφεύγουν σε κινήσεις ή μορφασμούς του προσώπου με πολιτισμικό περιεχόμενο.