Εικονογραφικοί τύποι του Απόλλωνα, του Διονύσου και του Ερμή στις πελοποννησιακές κοπές των αυτοκρατορικών χρόνων: η επίδραση της Ρώμης και οι τοπικές παραδόσεις

Abstract

This thesis examines the iconographical types of three gods, Apollo, Dionysus and Hermes in the Peloponnesian coinage of the Imperial Times. It aims to investigate the influence of Rome on the choice of specific reverse types and in the exclusion of others, the impact due to introduction of the Roman Pantheon (mainly in the colonies), as well as historical events, such as the campaign against the Parthians or the Second Sophistic movement. The thesis also investigates the relations between local mints based on reverse types and tries to determine the ones that could be identified with local statues based on the testimony of Pausanias, the emergence of all sources and through comparison with Roman copies. Another purpose is to identify the possible statuary types by establishing measurable criteria. The comparison between a sculptural and a monetary type can give us an accurate picture of the local statue, revealing details not visible on the coins due to the lack of depth or the oxidation of assaria. The examination of the individual mints is based on the status of each city and its relation to Rome, because the privilege of coining is given exclusively by the imperial authority. So, this thesis overviews initially the colonies (Corinth, Patras), then Sparta and its satellites (Gytheion and Thouria), followed by centers with monetary tradition at least since the time of the Antonines (Argos, Elis, etc.). In a fourth and last category are included cities, without monetary tradition, whose mints cut coins for a short-lived period during the reign of Septimius Severus and his family (Tenea, Hermione, Voura, Pellini etc.). An interesting case consist the Arcadian mints. Due to the isolation and decline of the region they interacted. It seems that the colonial mints and the mints of the cities that forged strong ties to Rome displayed greater variety of unique types, unlike the cities with poor monetary tradition, where common-popular types dominated.

H παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει τους εικονογραφικούς τύπους τριών θεών, του Απόλλωνα, του Διονύσου και του Ερμή στις πελοποννησιακές κοπές των αυτοκρατορικών χρόνων. Σκοπός της είναι η διερεύνηση της επιρροής της Ρώμης στην επιλογή συγκεκριμένων οπισθοτύπων και στον αποκλεισμό άλλων, της επίδρασης του Ρωμαϊκού Πανθέου (κυρίως στις αποικίες), καθώς επίσης και ιστορικών γεγονότων, όπως η εκστρατεία κατά των Πάρθων ή του κινήματος της Δεύτερης Σοφιστικής. Επίσης γίνεται προσπάθεια να αναδειχτούν οι σχέσεις ανάμεσα στα τοπικά νομισματοκοπεία με βάση τους οπισθοτύπους και να προσδιοριστούν οι τύποι, που θα μπορούσαν να ταυτιστούν με τοπικά αγάλματα με βάση όχι μόνο τη μαρτυρία του Παυσανία, αλλά και την ανάδειξη όλων των πηγών, όπως η σύγκριση με ρωμαϊκά αντίγραφα. Επιπλέον επιδιώκεται ο προσδιορισμός των πιθανών αγαλματικών τύπων με τη θέσπιση μετρήσιμων κριτηρίων. Η σύγκριση αγαλματικού και νομισματικού τύπου μπορεί να συμπληρώσει την εικόνα μας για τον πιθανή πλαστική δημιουργία, αποκαλύπτοντας στοιχεία που δεν διακρίνονται στο νόμισμα είτε λόγω της απουσίας του βάθους είτε λόγω της οξείδωσης των χάλκινων ασσαρίων. Η εξέταση των επιμέρους νομισματοκοπείων γίνεται με γνώμονα το status της κάθε πόλης και τη σχέση της με τη Ρώμη, καθώς το προνόμιο της κοπής ασσαρίων δίνεται κατά αποκλειστικότητα από την αυτοκρατορική αρχή. Προτάσσονται λοιπόν οι αποικίες (Κόρινθος, Πάτρα), έπονται η Σπάρτη και οι δορυφόροι της (Γύθειο και Θουρία), κι ακολουθούν κέντρα με νομισματική παράδοση τουλάχιστον από τα χρόνια των Αντωνίνων (Άργος, Ήλιδα, κτλ). Σε μια τελευταία κατηγορία εντάσσονται πόλεις, χωρίς νομισματική παράδοση, τα νομισματοκοπεία των οποίων δραστηριοποιούνται βραχύβια στα χρόνια του Σεπτιμίου Σεβήρου και της οικογένειάς του (Τενέα, Ερμιόνη, Βούρα, Πελλήνη κτλ). Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα αρκαδικά νομισματοκοπεία που λόγω της απομόνωσης και της παρακμής της περιοχής, αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Φαίνεται μάλιστα ότι στα αποικιακά νομισματοκοπεία, καθώς επίσης και σε εκείνα πόλεων με στενούς δεσμούς με τη Ρώμη, εμφανίζεται μεγαλύτερη ποικιλία μοναδικών τύπων ή τύπων που γνωρίζουν περιορισμένη διάδοση, αντίθετα σε πόλεις χωρίς νομισματική παράδοση κυριαρχούν οι κοινοί-δημοφιλείς.