Μελέτη της επίδρασης χορήγησης κλοπιδογρέλης σε ασθενείς με συστηματική σκλήρυνση στην παραγωγή σεροτονίνης και τις κλινικές εκδηλώσεις της νόσου

Abstract

Objectives: Activated platelets release serotonin that binds 5-HT2B receptor on fibroblasts leading to fibroblast activation. Clopidogrel, an inhibitor of ADP-dependent platelet activation prevents fibrosis in animal models of systemic sclerosis (SSc). We aimed at assessing whether i) ADP-dependent platelet activation is increased in patients with SSc compared to healthy subjects and patients with rheumatoid arthritis (RA) and ii) whether clopidogrel can effectively suppress ADP-dependent activation, reduce circulating serotonin levels and hence, favorably affect fibrosis or vasculopathy in patients with systemic sclerosis.Methods: Thirteen patients with SSc were recruited. Platelet activation was assessed by aggregometry prior to and following 14 days of clopidogrel treatment. At the same time points serotonin, soluble vascular cell adhesion molecule 1 (s-VCAM1) and soluble intercellular cell adhesion molecule 1 (s-ICAM1), two markers of endothelial dysfunction, were measured. Results: ADP-dependent platelet activation was similar between patients with SSc (n=13), patients with RA (n=28) and healthy subjects (n=22) (mean ± SEM AU*min: 392.1 ± 58.4, 535.5 ± 61.33 and 570.9 ± 42.9 in patients with SSc, patients with RA and healthy subjects respectively, p=0.14). Clopidogrel treatment significantly reduced platelet activation in patients with SSc (mean ± SEM AU*min: 392.1 ± 58.4 vs 163.8 ± 51.7, p=0.014). Clopidogrel treatment did not affect serotonin levels but led to a significant increase in s-VCAM 1 (p=0.03). Three patients developed new digital ulcers during the study. The potential association of the study drug with the development of new digital ulcers led to early termination of the study.Conclusion: Clopidogrel may worsen markers of endothelial function and associate with development of new digital ulcers in patients with SSc.

Σκοπός: Τα ενεργοποιημένα αιμοπετάλια απελευθερώνουν σεροτονίνη που συνδέεται με τον υποδοχέα 5-HT2B στους ινοβλάστες οδηγώντας στην ενεργοποίησή τους. Η κλοπιδογρέλη, ένας αναστολέας της επαγόμενης από ADP διέγερσης των αιμοπεταλίων, αναστέλλει την ίνωση σε ζωικά μοντέλα συστηματικής σκλήρυνσης (ΣΣ). Στοχεύσαμε να εκτιμήσουμε i) εάν η ADP-επαγόμενη ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων είναι αυξημένη στους ασθενείς με Σ.Σ. σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες και τους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ), ii) εάν η κλοπιδογρέλη μπορεί να αναστείλλει αποτελεσματικά την ADP-επαγόμενη ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων, να μειώσει τα επίπεδα της κυκλοφορούσας στον ορό σεροτονίνης και επομένως να επηρεάσει θετικά την αγγειοπάθεια και την ίνωση στους ασθενείς με ΣΣ. Μέθοδοι: 13 ασθενείς με ΣΣ στρατολογήθηκαν. Η διέγερση των αιμοπεταλίων αξιολογήθηκε πριν και 14 ημέρες μετά τη χορήγηση κλοπιδογρέλης. Στα ίδια χρονικά σημεία μετρήθηκαν στο περιφερικό αίμα τα επίπεδα της σεροτονίνης και 2 δεικτών ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας (s-VCAM1 και s-ICAM1).Αποτελέσματα: Η επαγόμενη με ADP διέγερση των αιμοπεταλίων ήταν παρόμοια μεταξύ των ασθενών με ΣΣ (n=13), των ασθενών με ΡΑ (n=28) και των υγιών εθελοντών (n=22) (mean ± SEM AU*min: 392.1 ± 58.4, 535.5 ± 61.33 and 570.9 ± 42.9 στους ασθενέις με ΣΣ, στους ασθενείς με ΡΑ και τους υγιείς εθελοντές αντίστοιχα, p=0.14). Η θεραπεία με κλοπιδογρέλη μείωσε σημαντικά την ADP-επαγόμενη διέγερση των αιμοπεταλίων στους ασθενείς με ΣΣ (mean ± SEM AU*min: 392.1 ± 58.4 vs 163.8 ± 51.7, p=0.014). Η θεραπεία δεν επηρέασε τα επίπεδα της σεροτονίνης αλλά αύξησε σημαντικά τα επίπεδα του s-VCAM1 (p=0.03). Τρεις ασθενείς εμφάνισαν δακτυλικά έλκη στη διάρκεια της μελέτης. Η πιθανή συσχέτιση του φαρμάκου της μελέτης με την ανάπτυξη δακτυλικών ελκών οδήγησε σε πρόωρο τερματισμό της.Συμπέρασμα: Η κλοπιδογρέλη πιθανά επιδεινώνει τους δείκτες ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας και πιθανά συνδέεται με την ανάπτυξη δακτυλικών ελκών στους ασθενείς με ΣΣ.