Επιδημιολογική διερεύνηση της ποιότητας ζωής σχετιζόμενης με την υγεία σε εφήβους μέσω του ερωτηματολογίου KIDSCREEN, μετά από στάθμιση και προσαρμογή του στον ελληνικό πληθυσμό

Abstract

Aims and objectives: The KIDSCREEN- 52 is a world - wide instrument for measuring health related quality of life (HRQoL) in children and adolescents. The primary objective of this study was to assess reliability and validity of the Greek version of KIDSCREEN. Secondary objective of the study was to investigate the association of demographics, chronic disease, obesity, risky health behaviours, socioeconomic factors, social support and access to primary care with HRQoL in adolescents. Another objective of the study was to investigate if adolescents’ subjective physical health status was independently associated with use of health care services.Methods: The KIDSCREEN-52 along with other questionnaires was completed by a representative nationwide sample of 1,194 adolescents (12 to 18 years old) and their parent’s. Confirmatory factor analysis (CFA) was conducted to assess the factor structure of the KIDSCREEN-52. Internal consistency reliability was determined by the calculation of Cronbach’s alpha coefficient. Validity was further examined by investigating the correlation of KIDSCREEN with Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) and its association with socioeconomic and health related factors. Multiple linear regression analysis was used in order to find independent factors associated with adolescents’ HRQoL. Also, multiple logistic regression analysis was performed in order to investigate if adolescents’ subjective physical health status was independently associated with the use of health care services.Results: CFA showed that the 10-dimensional model fitted the data well. Internal consistency reliability was accepted with a Cronbach’s alpha above 0.73 for all KIDSCREEN dimensions. The questionnaire could discriminate adolescents with and without chronic health conditions. Also, correlations coefficients between KIDSCREEN-52 and SDQ dimensions were significant. Multiple linear regression analyses showed that gender and age were significantly factors for most of the HRQoL dimensions. Girls and older adolescents reported poorer HRQoL. Psychological Well-Being was poorer in adolescents born in other country, while Self-Perception was poorer in those whose parents were born in other country. Adolescents with chronic health condition had lower scores on Physical Well-Being, Parent Relation and Home Life and Social acceptance dimensions. Additionally, poorer Physical Well-Being, Self-Perception and Social acceptance was found in overweight and obese subjects. Greater scores on Autonomy were found in adolescents who consumed alcohol, but not in smokers. Adolescents who smoked and consumed alcohol had worse scores on School Environment dimension. Smoking was also an independent predictor of Physical Well-Being, Psychological Well-Being, Moods and Emotions, Self-Perception and Parent Relation and Home Life dimensions. It is remarkable that smokers had lower scores on Financial Resources. The low socioeconomic status was associated in multiple analyses with lower scores on Psychological Well-Being, Peers and Social Support and Financial Resources as expected. Unemployment of the parents was independently associated with lower Financial Resources. Furthermore, adolescents whose parents had low educational level had lower scores on School Environment dimension. Social support was positively associated correlated with all HRQoL dimensions, while adolescents who had a health-care professional that provided confidential advice about their health performed better scores on Physical Well-Being and other HRQoL dimensions. Finally, Physical Well-Being dimension was independently associated with greater likelihood for hospitalization in the past twelve months, indicating that poorer HRQoL could predict the use of health services.Conclusions: The Greek version of KIDSCREEN-52 was found to have satisfied psychometric properties and could be suitable for assessing HRQoL in Greek adolescents and recognizing as well those that need support from health services. HRQoL in Greek adolescents was associated with chronic health conditions, obesity, migration, risky health behaviours, socioeconomic status, low social support and limited access to primary health care indicating that measuring HRQoL could be helpful to take preventive action and to identify those who are in greater need of special services.

Σκοποί και στόχοι: Το KIDSCREEN-52 είναι ένα ερωτηματολόγιο που δημιουργήθηκε για τη μέτρηση της Ποιότητας Ζωής της Σχετιζόμενης με την Υγεία (ΠΖσΥ) σε παιδιά και εφήβους. Αυτή η μελέτη είχε ως πρωταρχικό σκοπό την αξιολόγηση της αξιοπιστίας και εγκυρότητας της Ελληνικής εκδοχής του KIDSCREEN-52. Δεύτερον, στόχευσε να διερευνήσει τη σχέση δημογραφικών στοιχείων, παραγόντων που σχετίζονται με την υγεία, επικίνδυνων συμπεριφορών υγείας, κοικωνικοοικονομικών παραγόντων, όπως και της ύπαρξης κοινωνικής στήριξης και πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας με την ΠΖσΥ στους εφήβους. Επιπλέον η μελέτη στόχευσε στο να ερευνήσει εάν η αντιληπτική σωματική ευεξία των εφήβων συσχετίζεται με τη χρήση υπηρεσιών υγείας.Μέθοδος: Το KIDSCREEN-52, παράλληλα με άλλα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκε από αντιπροσωπευτικό δείγμα 1194 εφήβων (12-18 ετών) και των γονέων τους. Διεξήχθη επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση για την εκτίμηση της παραγοντικής δομής του KIDSCREEN-52. Ο δείκτης Croncach’s α χρησιμοποιήθηκε για έλεγχο της αξιοπιστίας. Η εγκυρότητα ελέγχθηκε περαιτέρω με τη συσχέτιση του KIDSCREEN-52 με το Ερωτηματολόγιο Δυνατοτήτων και Δυσκολιών (ΕΔΔ) και τη σχέση του με παράγοντες υγείας και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Για την εύρεση ανεξάρτητων παραγόντων που συσχετίζονται με την ΠΖσΥ των εφήβων χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης. Επίσης, για να διερευνηθεί εάν η υποκειμενικά αντιληπτή υγεία των εφήβων είναι ανεξάρτητος παράγοντας της χρήσης υπηρεσιών υγείας διενεργήθηκε ανάλυση πολλαπλής λογαριθμιστικής παλινδρόμησης.Αποτελέσματα: Η επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση υποστήριξε την προτεινόμενη δομή των δέκα διαστάσεων του KIDSCREEN-52. Η εσωτερική συνοχή ήταν αποδεκτή με το δείκτη Croncach’s α να είναι πάνω από 0,73 για όλες τις διαστάσεις. Η διακριτική ικανότητα του ερωτηματολογίου ανάλογα με την ύπαρξη χρόνιας νόσου επιβεβαιώθηκε. Βρέθηκε επίσης, σημαντική συσχέτιση μεταξύ του KIDSCREEN-52 και του ΕΔΔ. Η ανάλυση πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης έδειξε ότι το φύλο και η ηλικία ήταν σημαντικοί παράγοντες στις περισσότερες διαστάσεις ΠΖσΥ, με τα κορίτσια και τους εφήβους μεγαλύτερης ηλικίας να έχουν χειρότερους δείκτες. Η ψυχολογική ευεξία βρέθηκε μειωμένοι στους εφήβους που έχουν γεννηθεί εκτός Ελλάδος, ενώ παράλληλα μειωμένα επίπεδα αντίληψης εαυτού βρέθηκαν στους εφήβους που οι γονείς τους είχαν γεννηθεί εκτός Ελλάδας, σύμφωνα με τις αναφορές των γονιών. Η ύπαρξη χρόνιας νόσου βρέθηκε να συνδέεται με μειωμένη σωματική ευεξία, χειρότερες σχέσεις με γονείς και μειωμένη κοινωνική αποδοχή. Ακόμη, μειωμένη σωματική ευεξία, αντίληψη εαυτού και κοινωνική αποδοχή βρέθηκε στους υπέρβαρους και παχύσαρκους εφήβους. Η κατανάλωση αλκοόλ και όχι το κάπνισμα βρέθηκε να συσχετίζεται με αυξημένη αυτονομία. Οι σχολικές επιδόσεις των εφήβων που καπνίζουν και καταναλώνουν αλκοόλ ήταν μειωμένες, ενώ το κάπνισμα ήταν επιπλέον ανεξάρτητος δείκτης της σωματικής, ψυχολογικής ευεξίας, της διάθεσης και συναισθημάτων, της αντίληψης εαυτού και των σχέσεων με γονείς. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι έφηβοι που κάπνιζαν είχαν μειωμένους οικονομικούς πόρους. Το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο συσχετίστηκε στην πολυμεταβλητή ανάλυση με την ψυχολογική ευεξία, τις σχέσεις με συνομηλίκους και τους οικονομικούς πόρους. Η ανεργία των γονιών βρέθηκε να συσχετίζεται ανεξάρτητα με χαμηλούς οικονομικούς πόρους. Χαμηλές σχολικές επιδόσεις βρέθηκαν στους εφήβους που οι γονείς τους ήταν χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Η αυξημένη κοινωνική στήριξη συσχετίστηκε θετικά με όλες τις διαστάσεις της ΠΖσΥ. Επιπρόσθετα, η ύπαρξη πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στα πλαίσια της παροχής εμπιστευτικών συμβουλών βρέθηκε να συνδέεται με καλύτερα επίπεδα δεικτών σε αρκετές από τις διαστάσεις ΠΖσΥ. Τέλος, η χαμηλή αντιληπτική σωματική ευεξία των εφήβων βρέθηκε να συσχετίζεται ανεξάρτητα με αυξημένη πιθανότητα για εισαγωγή στο νοσοκομείο γεγονός που υποδεικνύει ότι τα μειωμένα επίπεδα ποιότητας ζωής σχετίζονται με αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας.Συμπεράσματα: Η ελληνική έκδοση του KIDSCREEN-52 βρέθηκε να έχει καλές ψυχομετρικές ιδιότητες και θα μπορούσε να θεωρηθεί κατάλληλο για τη μέτρηση της ΠΖσΥ στους εφήβους, καθώς επίσης μπορεί να βοηθήσει στην αξιόπιστη αναγνώριση των εφήβων που έχουν ανάγκη για χρήση υπηρεσιών υγείας. Η ποιότητα ζωής των εφήβων βρέθηκε μειωμένη σε αυτούς με προβλήματα υγείας, στους παχύσαρκους, στους μετανάστες, σε αυτούς με επικίνδυνες συμπεριφορές υγείας, σε αυτούς που προέρχονται από χαμηλή κοινωνικοοικονομική τάξη, που έχουν μειωμένη κοινωνική στήριξη και έλλειψη πρόσβασης σε φορείς πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας υποδεικνύοντας ότι η μέτρηση της ΠΖσΥ μπορεί να είναι βοηθητική για προληπτική δράση και αναγνώριση αυτών των ομάδων που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη στην παροχή ειδικής βοήθειας.