Η ελληνικοτουρκική ύφεση του 1999 και τα αποτελέσματά της: ο ρόλος της οικονομικής συνεργασίας και της κοινωνίας πολιτών

Abstract

This thesis is about the Greek-Turkish relations and the détente period that started in the relations from 1999 and on. The hypothesis is that the increase in the economic relations and the cooperation in civil society decrease the possibilities of conflicts between the countries. Throughout the thesis an attempt is made to examine the relations in the level of “low politics” and the effects that those relations may have on “high politics”, i.e., we try to apply the theories of functionalism, neo-functionalism and interdependence on the Greek-Turkish relations.

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις απασχολούν τους επιστήμονες και διπλωμάτες εδώ και πολλές δεκαετίες. Πληθώρα συγγραμμάτων και αναλύσεων έχουν γραφτεί σχετικά με τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις δύο χώρες και έχουν γίνει πολλές απόπειρες να δοθούν εξηγήσεις και λύσεις σχετικά με τα προβλήματα που υπάρχουν. Οι περισσότερες από αυτές τις αναλύσεις καταπιάνονται με τις πολιτικές σχέσεις και διαφορές, χρησιμοποιούνται δηλαδή οι κλασσικές θεωρίες των διεθνών σχέσεων, όπως η ρεαλιστική ή η φιλελεύθερη προσέγγιση ώστε να μπορέσουν να δοθούν κάποιες απαντήσεις. Σε αντίθεση με αυτές τις κλασσικές προσεγγίσεις, τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει όλο και περισσότερο να χρησιμοποιούνται εναλλακτικές προσεγγίσεις για να εξηγηθούν οι διεθνείς και περιφερειακές σχέσεις. Η νεολειτουργική θεωρία, για παράδειγμα έχει καταφέρει να εξηγήσει με αρκετά μεγάλη επιτυχία το φαινόμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, η θεωρία της αλληλεξάρτησης προσεγγίζει τις διεθνείς σχέσεις υπό το πρίσμα των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ των κρατών και τον τρόπο με τον οποίο η εντατικοποίηση των σχέσεων αυτών θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλληλεξάρτηση και εν τέλει στη μείωση του ενδεχομένου χρήσης βίας και στην επίλυση των πολιτικών και στρατιωτικών διαφορών. Με τη βοήθεια αυτής της τελευταίας προσέγγισης θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε και να εξηγήσουμε τις ελληνοτουρκικές οικονομικές σχέσεις.Η υπόθεση εργασίας είναι ότι η αύξηση των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων οδηγεί στη μείωση των συγκρούσεων. Μια δεύτερη υπόθεση εργασίας, συνδεδεμένη με την πρώτη είναι ότι η ανάπτυξη των σχέσεων σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών οδηγεί στην καλύτερη συνεννόηση και κατανόηση του άλλου και επομένως στη μείωση των συγκρούσεων. Όσον αφορά τη δομή της εργασίας, κατ’ αρχήν γίνεται μια αναφορά στις θεωρητικές σχολές που υποστηρίζουν την παραπάνω θέση, δηλαδή τις σχολές του λειτουργισμού, νεολειτουργισμού και της αλληλεξάρτησης, και κατόπιν μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας. Κατόπιν εξετάζονται αναλυτικά οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες σε επίπεδο κοινωνίας πολιτών και οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, με ιδιαίτερη έμφαση στις εμπορικές σχέσεις, τις επενδύσεις, καθώς και τις συμφωνίες χαμηλής πολιτικής που έχουν υπογραφεί μεταξύ των χωρών. Τέλος, γίνεται μια αποτίμηση των εξελίξεων από το 1999 έως τώρα και προσπαθούμε να δούμε κατά πόσο επαληθεύεται η υπόθεση εργασίας.