Προσκοπική κίνηση και πολιτικές συνιστώσες στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα: τα αρχεία του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων

Abstract

The direct involvement of Scouting in the field of social and political education and in the formation of similar consciousness among young people, makes this Movement interesting both historically and politically. The aim of the thesis was to investigate and document the relationships of the Scout Movement with the political situation and the respective state authority since its creation in 1910 until 1950 in Greece. The Greek Bibliography on Scouting was too limited. However, archival and live survey revealed a volume of unclassified and unexplored material in Greece, as well as files from Great Britain. The Scouting phenomenon in Greece has been approached through its ideological and po-litical components, studying at the same time its institutional tradition, which is the influence exerted by the institutions in its subsequent development. The methodological approach to the Greek 20th century was performed through its great historical and political sections, namely the 1909 Movement, the National Schism, the Asia Minor Catastrophe, the Occupation and the Civil War. The conclusion of the study, which is documented with indisputable evidence, is that the interests of the ruling classes internationally required the creation of an extracurricular edu-cation system for youth that mainly belonged to the middle class, which through the years became a physical, emotional and social empowerment movement, as well as a business of physical, ideological and political manipulation. The development of Scouting in Greece and its dynamics in youth, quickly led the move-ment to the zone of influence of state power centers. The main feature and political practice of the respective politic power in Greece was an attempt to manipulate and rule Scouting, always having as final purpose the manipulation of Greek youth through extracurricular edu-cation. Greek Scouting endured and coped with the interventions received from state power and the occasional ideological excesses of its leadership, especially due to the institutional characteristics acquired during the period of its configuration and which preserved its democratic origins, offering both reason and substance to the education of youth until today.

Η άμεση εμπλοκή του Προσκοπισμού στο πεδίο της κοινωνικής και πολιτικής διαπαιδα-γώγησης και στη διαμόρφωση ανάλογης συνείδησης στους νέους, καθιστά την Κίνηση αυτή ενδιαφέρουσα από ιστορική και πολιτική άποψη. Σκοπός της διατριβής ήταν η διερεύνηση και τεκμηρίωση των σχέσεων της Προσκοπικής Κίνησης με την πολιτική συγκυρία και την εκάστοτε κρατική εξουσία από την ίδρυσή της το 1910, έως το 1950 στην Ελλάδα. Η ελληνική Βιβλιογραφία για τον Προσκοπισμό υπήρξε υπερβολικά περιορισμένη. Ω-στόσο η Αρχειακή και η δια ζώσης έρευνα, ανέδειξε έναν όγκο αταξινόμητου και ανεξερεύ-νητου υλικού στην Ελλάδα, αλλά και σε αρχεία από την Μεγάλη Βρετανία. Προσεγγίστηκε το φαινόμενο του Προσκοπισμού στην Ελλάδα μέσα από τις ιδεολογικές και πολιτικές του συνιστώσες, εξετάζοντας παράλληλα και την θεσμική του παράδοση, δη-λαδή την επιρροή που άσκησαν οι θεσμοί στην κατοπινή του εξέλιξη. Η μεθοδολογική προσέγγιση στον ελληνικό 20ο αιώνα, έγινε μέσα από τις μεγάλες ιστο-ρικές και πολιτικές τομές του, δηλαδή το Κίνημα του 1909, τον Εθνικό Διχασμό, την Μι-κρασιατική Καταστροφή, την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Το συμπέρασμα της έρευνας , το οποίο τεκμηριώνεται με αδιαμφισβήτητα τεκμήρια, είναι πως το συμφέρον των κυρίαρχων τάξεων διεθνώς, επέβαλλε την δημιουργία ενός εξωσχολι-κού συστήματος αγωγής για τη νεολαία των μικροαστικών κυρίως στρωμάτων, το οποίο όμως μετεξελίχθηκε σε κίνημα σωματικής, συναισθηματικής και κοινωνικής χειραφέτησης, αλλά και επιχείρηση φυσικής, ιδεολογικής και πολιτικής χειραγώγησης. Η εξάπλωση του Προσκοπισμού στην Ελλάδα και η δυναμική του στη νεολαία, γρήγορα τον οδήγησαν στη σφαίρα επιρροής κρατικών κέντρων εξουσίας. Κύριο χαρακτηριστικό και πολιτική πρακτική της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας στην Ελλάδα, υπήρξε η προσπάθεια να ποδηγετήσει και να ηγεμονεύσει τον Προσκοπισμό, έχοντας πάντοτε σαν τελικό σκοπό την χειραγώγηση της ελληνικής νεολαίας μέσω και της εξωσχολικής αγωγής. Ο Ελληνικός Προσκοπισμός άντεξε και αντεπεξήλθε στις επεμβάσεις που δέχτηκε από την κρατική εξουσία και τις κατά καιρούς ιδεολογικές παρεκτροπές της ηγεσίας του, κυρίως λόγω των θεσμικών χαρακτηριστικών που απέκτησε κατά τη διαμορφωτική του περίοδο και που διαφύλαξαν τις δημοκρατικές καταβολές του, προσφέροντάς του συγχρόνως λόγο και ουσία στη διαπαιδαγώγηση των νέων μέχρι και σήμερα.