Μελέτη παθοφυσιολογικών παραμέτρων του συνδρόμου άπνοιας κατά τον ύπνο

Abstract

Introduction: Obstructive Sleep Apnea (OSA) is one of the most widespreadsyndromes with sufferers from all ages. It is also known that OSA is directlylinked to obesity, as well as the incidence of Metabolic Syndrome (MS).Nevertheless, according to the bibliography on the subject, it is not clear whether the pathophysiological changes occurring to OSA patients are solely attributableto it irrespective of obesity or MS.Purpose: The aim of the study is to investigate the correlation of OSA, whethermild or severe, as it is expressed by the ΑΗΙ indicator, with somatometric data(cervice, hip, abdomen and hip perimeters), with obesity-generating fat tissuehormones, with sex/gender hormones, with thyroid gland hormones, with theIGFBP-1 growth factor, with inflammation indicators, with resistance toinsoulin, with hyperlipidemia, as well as Metabolic Syndrome characteristics.Material – Method: In the study, participated 131 patients (111 male, 21female), average age 55.4±12.4, average body mass index 34.3±11.2kg/m2 andaverage AHI indicator 44.7±26.3. Of those 131 patients, 75 (57.25%) sufferedfrom Metabolic Syndrome (according to ATP III criteria), while 56 (42.75%) didnot. Cervice, hip, abdomen and thigh perimeters were measured on all patients.Moreover, there were measurements of CRP, fibrinogen, ferritin, uric acid,cholesterol, triglycerides, HDL, glucose, insoulin, T3, free thyroxine, thyroidstimulating hormone, X-linked globin, sulfate dehydroepiandrosterone andtestosterone. Additionally, insoulin resistance was calculated through theHOMA-IR indicator. Finally, in 111 (95 male, 16 female) of the 131 patients,adinopectin, leptin and IGFBP-1 levels were measured.The participants were divided into two groups, those suffering only fromOSA, and those suffering from OSA and MS at the same time. Results: The results of the OSA correlations with the above parameters are asfollows:• AHI is correlated with BMI, cervice, hip, thigh and abdomen perimeters. Ofall the above correlations, cervice perimeter constitutes the determiningfactor of the OSA severity.• T3, FT4 and TSH figures are not affected in OSA sufferers. Consequently,the impact of hypothyroidism on OSA patients is low.• Uric acid levels are independent of the OSA indicator and are mostlyaffected by male gender and hemoglobin saturation on OSA patients withhigh levels of uric acid.• Obesity is linked / correlated to increased leptin levels, as well as lowIGFBP-1 levels, while OSA is only linked to low IGFBP-1 levels. Leptin isnot related to OSA.• Insoulin resistance (as measured through the HOMA-IR indicator) is loweron milder OSA sufferers (as expressed through AHI) AHI<20, as comparedto more severe OSA patients, AHI>20.• No correlation between the HOMA-IR indicator and obesity was found. No correlation among adinopectin, obesity and OSA was found. OSA patients’ testosterone levels are inversrely proportionate to body massindex (R2: 0.290; p:0.01). Age and OSA indicator are unrelated totestosterone levels.• Inflammation indicators (ferritin, fibrinogen, CRP) are increased in OSApatients, irrespective of Metabolic Syndrome coexistence. Ferritin,however, (p<0.01) increases more in OSA patients suffering from MetabilicSyndrome, as well than those suffering only from OSA. Nevertheless,values remain within the normal range.• HDL levels do not correlate with OSA or MS. OSA and MS patients haveincreased cholesterol levels (above normal) as compared to patientssuffering from OSA only, yet there is no statistically significant differencebetween these two groups. Triglycerides values are lower in OSA patientswithout MS (p<0.05) than those suffering from both OSA and MS.Nonetheless, values remain within normal levels in both groups.• SHBG is not affected in OSA patients whether they also suffer from MS ornot. DHEAS is inreased in OSA patients who do not suffer from MS incontrast to those who suffer from both syndroms, yet its value remains within normal levels.• Testosterone is increased in OSA patients (p<0.05) as compared tosimultaneous OSA and MS sufferers, yet its value remains within normallevels.• Insoulin resitance is higher in OSA and MS patients than it is in only OSAones with a statistically significant difference (p=0.001).• Homa-IR is increased when AHI>20.Conclusions:• The perimeter of the cervice determines the severity of the OSA syndrome.• The effect of hypothyroidism on OSA patients is low, and therefore, noneed to measure thyroid hormones in all sufferers arises.• It is hypoxia rather than AHI that affects uric acid levels on OSA sufferers.• OSA is related to lower levels of IGFBP-1.• Leptin and adiponectin are not related to OSA.• Leptin levels drop with obesity. There was no correlation betweenadiponectin and obesity.• Resistance to insoulin depends on the severity of the OSA syndrome and on MS. No correlation between resistance to insoulin and obesity was found.• Testosterone levels are not related to OSA, but to the body mass index. Moreover, they are lower in patients suffering from both OSA and MS thanin those suffering from OSA alone. Consequently, the diminished libidofrequently mentioned by OSA patients is attributable to obesity rather thanOSA.• OSA increases inflammatory indicators regardless of MS.• Ferritin levels are higher in OSA and MS patients.• OSA is not related to hyperlipidemia, yet OSA and MS sufferers tend todevelop it as compared to those suffering from OSA alone.• SHGB and DHEAS are not related to either OSA or MS.• Ηoma-IR is related to the severity of OSA (increases when AHI>20).

Εισαγωγή: Το σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο (ΣΑΥ) είναι μία από τις, πλέον,διαδεδομένες νόσους και συναντάται σε ένα ευρύτατο φάσμα ηλικιών. Είναι,επίσης, γνωστό ότι το ΣΑΥ συνδέεται με την παχυσαρκία, καθώς και με τηνεμφάνιση Μεταβολικού Συνδρόμου (ΜΣ). Όμως, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία,δεν είναι σαφές αν κάποιες από τις παθοφυσιολογικές αλλαγές που εμφανίζονταιστους ασθενείς με ΣΑΥ οφείλονται στο ΣΑΥ, ανεξάρτητα της παχυσαρκίας ήτου μεταβολικού συνδρόμου.Σκοπός: Σκοπός της μελέτης είναι να διερευνήσει τη συσχέτιση της υπνικήςάπνοιας, ποικίλης βαρύτητας, όπως αυτή εκφράζεται από τον υπνο-απνοϊκόδείκτη, με τα σωματομετρικά δεδομένα (περίμετρος τραχήλου, ισχίου, κοιλίας,μηρών) με ορμόνες του λιπώδους ιστού που προάγουν την παχυσαρκία, με τιςφυλετικές ορμόνες, με τις ορμόνες του θυρεοειδούς αδένα, με τον αυξητικόπαράγοντα IGFBP-1 με δείκτες φλεγμονής, με την αντίσταση στην ινσουλίνη, μετην υπερλιπιδαιμία, καθώς και με χαρακτηριστικά του Μεταβολικού Συνδρόμου (ΜΣ).Υλικό-Μέθοδος: Συμμετείχαν συνολικά 131 ασθενείς (110 άνδρες, 21γυναίκες), μέσος όρος ηλικίας 55.4±12.4, μέσος δείκτης μάζας σώματος34.3±11.2kg/m2 και μέσος δείκτης απνοιών-υποπνοιών ΑΗΙ 44.7±26.3. Από τους 131 ασθενείς οι 75 (57.25%) παρουσίασαν μεταβολικό σύνδρομο (σύμφωνα μετα κριτήρια του ΑΤΡ ΙΙΙ) και οι 56 (42.75%) όχι. Σε όλους τους ασθενείςυπολογίστηκε η περίμετρος τραχήλου, ισχίου, μηρού και κοιλιάς. Επιπλέον,μετρήθηκαν η CRP, το ινωδογόνο, η φερριτίνη, το ουρικό οξύ, η χοληστερόλη,τα τριγλυκερίδια, η HDL, η γλυκόζη, η ινσουλίνη, η ολική τριιωδοθυρονίνη, ηελεύθερη θυροξίνη, η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη, η φυλοσυνδετική σφαιρίνη, ηθειϊκή δεϋδροεπιανδροστερόλη και η τεστοστερόνη. Υπολογίστηκε, επίσης, ηαντίσταση στην ινσουλίνη μέσω του δείκτη HOMA-IR. Tέλος, σε 111 (95άνδρες, 16 γυναίκες), από τους 131 ασθενείς, μετρήθηκαν τα επίπεδααδιπονεκτίνης, λεπτίνης και IGFBP-1.Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, σε αυτούς που είχαν μόνο ΣΑΥ καισε αυτούς που εμφάνιζαν ταυτόχρονα ΣΑΥ και ΜΣ.Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα των συσχετίσεων του ΣΑΥ με τις παραπάνωπαραμέτρους φαίνονται παρακάτω:• Ο ΑΗΙ συσχετίζεται με τον BMI, την περίμετρο του τραχήλου, τηνπερίμετρο του ισχίου, την περίμετρο του μηρού και την περίμετρο τηςκοιλίας. Από όλους τους παραπάνω συσχετισμούς, η περίμετρος τουτραχήλου είναι ο κύριος καθοριστικός παράγων για το μέγεθος του υπνο-απνοϊκού δείκτη.• Οι τιμές της ολική τριιωδοθυρονίνης (T3), της ελεύθερης θυροξίνης (FT4)και της θυρεοειδοτρόπος ορμόνης (TSH) δεν επηρεάζονται στους ασθενείςμε ΣΑΥ. Ως εκ τούτου, η επίπτωση του υποθυρεοειδισμού σε ασθενείς μευπνική άπνοια είναι χαμηλή. Τα επίπεδα του ουρικού οξέως είναι ανεξάρτητα από τον δείκτη απνοιών-υποπνοιών και επηρεάζονται από το άρρεν φύλο και τον κορεσμό τηςαιμοσφαιρίνης στους ασθενείς με ΣΑΥ που εμφανίζουν αυξημένο ουρικόοξύ.• H παχυσαρκία σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα λεπτίνης και μειωμέναεπίπεδα μόνον του IGFBP-1, ενώ το ΣΑΥ σχετίζεται με μειωμένα επίπεδαIGFBP-1. Η λεπτίνη δεν σχετίζεται με το ΣΑΥ.• Η αντίσταση στην ινσουλίνη, έτσι όπως υπολογίστηκε από τον δείκτηHOMA-IR, είναι μειωμένη στους ασθενείς που παρουσιάζουν ηπιότεροΣΑΥ (όπως αυτό εκφράζεται από τον ΑΗΙ) ΑΗΙ<20 σε σχέση με τουςασθενείς που εμφανίζουν βαρύτερο ΣΑΥ, ΑΗΙ>20.• Δεν βρέθηκε κάποια συσχέτιση του δείκτη HOMA-IR με την παχυσαρκία.• Δεν βρέθηκε συσχέτιση μεταξύ αδιπονεκτίνης, παχυσαρκίας και ΣΑΥ.• Τα επίπεδα τεστοστερόνης στους ασθενείς με ΣΑΥ σχετίζονται αντιστρόφως ανάλογα με τον δείκτη μάζας σώματος (R2: 0.290; p:0.01). Ηηλικία και ο δείκτης απνοιών-υποπνοιών δεν σχετίζονται με τα επίπεδατεστοστερόνης.• Οι δείκτες φλεγμονής (φερριτίνη, ινωδογόνο, CRP), στους ασθενείς μεΣΑΥ, είναι αυξημένοι, ανεξάρτητα από την συνύπαρξη ή μη μεταβολικούσυνδρόμου. Η φερριτίνη, όμως, (p<0,01) αυξάνεται περισσότερο στουςασθενείς με ΣΑΥ και μεταβολικό σύνδρομο, σε σχέση με τους ασθενείς πουέχουν μόνο ΣΑΥ, όμως, οι τιμές της παραμένουν εντός φυσιολογικώνορίων.• Τα επίπεδα της HDL δεν σχετίζονται με το ΣΑΥ και το ΜεταβολικόΣύνδρομο. Οι ασθενείς με ΣΑΥ και ΜΣ έχουν πιο αυξημένα επίπεδαχοληστερόλης (πάνω του φυσιολογικού), σε σχέση με τους ασθενείς πουέχουν μόνο ΣΑΥ, όμως δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφοράανάμεσα στις δύο ομάδες. Η τιμή των τριγλυκερίδιων είναι μειωμένη στουςασθενείς με ΣΑΥ, χωρίς μεταβολικό σύνδρομο (p <0.05), σε σύγκριση μετην ομάδα των ασθενών με ΣΑΥ και ΜΣ, όμως και στις δύο ομάδες οι τιμές παραμένουν εντός φυσιολογικών ορίων.• Η SHBG δεν επηρεάζεται στους ασθενείς με ΣΑΥ με, ή χωρίς ΜΣ, ηDHEAS είναι αυξημένη στους ασθενείς με ΣΑΥ χωρίς ΜΣ, σε σχέση μετους ασθενείς που εμφανίζουν και τα δύο σύνδρομα, η τιμή της, όμως,παραμένει εντός των φυσιολογικών ορίων και στις δύο ομάδες.• Η τεστοστερόνη στους ασθενείς με ΣΑΥ είναι αυξημένη (p <0.05), σεσχέση με τους ασθενείς που εμφανίζουν ΣΑΥ και ΜΣ, όμως η τιμή τηςπαραμένει εντός φυσιολογικών ορίων.• Η αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνεται στους ασθενείς με ΣΑΥ και ΜΣ, σεσχέση με τους ασθενείς που εμφανίζουν μόνο ΣΑΥ χωρίς ΜΣ μεστατιστικά σημαντική διαφορά (p =0.001).Συμπεράσματα:• Η περίμετρος του τραχήλου είναι ο καθοριστικός παράγων για το μέγεθοςτου υπνο-απνοϊκού δείκτη.• Η επίπτωση του υποθυρεοειδισμού σε ασθενείς με υπνική άπνοια είναιχαμηλή και δεν προκύπτει ανάγκη μέτρησης των ορμονών του θυρεοειδούς σε όλους τους πάσχοντες από υπνική άπνοια.• Η υποξυγοναιμία επηρεάζει τα επίπεδα του ουρικού οξέως στους ασθενείςμε ΣΑΥ και όχι ο ΑΗΙ.• Το ΣΑΥ σχετίζεται με μειωμένα επίπεδα IGFBP-1.• Η λεπτίνη και η αδιπονεκτίνη δεν σχετίζονται με το ΣΑΥ.Τα επίπεδα της λεπτίνης μειώνονται με την παχυσαρκία. Δεν βρέθηκεσυσχέτιση της αδιπονεκτίνης με την παχυσαρκία.• Η αντίσταση στην ινσουλίνη εξαρτάται από την βαρύτητα του ΣΑΥ και απότο ΜΣ. Δεν βρέθηκε συσχέτιση της αντίστασης στην ινσουλίνη με τηνπαχυσαρκία.• Τα επίπεδα τεστοστερόνης δεν σχετίζονται με το ΣΑΥ, αλλά με τον δείκτημάζας σώματος. Επίσης, μειώνονται στους ασθενείς με ταυτόχρονησυνύπαρξη ΣΑΥ και ΜΣ, σε σχέση με αυτούς που έχουν μόνο ΣΑΥ, όμωςοι τιμές τους παραμένουν εντός φυσιολογικών ορίων. Πιθανόν, η μειωμένηlibido που συχνά αναφέρουν οι ασθενείς με ΣΑΥ δεν οφείλεται στοσύνδρομο, αλλά στην παχυσαρκία και σε ψυχολογικές αιτίες.• Το ΣΑΥ αυξάνει τους δείκτες φλεγμονής, ανεξάρτητα από την παρουσία ήμη ΜΣ.• Τα επίπεδα της φερριτίνης αυξάνονται στους ασθενείς με ΣΑΥ και ΜΣ.• Το ΣΑΥ δεν σχετίζεται με την υπερλιπιδαιμία, όμως οι ασθενείς με ΣΑΥκαι ΜΣ τείνουν να αναπτύξουν υπερλιπιδαιμία σε σχέση με τους ασθενείςπου εμφανίζουν μόνο ΣΑΥ.• Η SHBG και η DHEAS δεν σχετίζονται με το ΣΑΥ, ούτε και με το ΜΣ. Επομένως το ΣΑΥ: επηρεάζεται από την περίμετρο του τραχήλου, σχετίζεται με μειωμένα επίπεδα IGFBP-1, αυξάνει τους δείκτες φλεγμονής (CRP, ινωδογόνο, φερριτίνη), αυξάνει την αντίσταση στην ινσουλίνη όταν ΑΗΙ>20, δεν σχετίζεται με τον υποθυρεοειδισμό, δεν σχετίζεται με την λεπτίνη και την αδιπονεκτίνη, δεν σχετίζεται με τα επίπεδα του ουρικού οξέως, δεν σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, δεν σχετίζεται με την SHBG και την DHEAS, δεν σχετίζεται με την υπερλιπιδαιμία.