Η χειροποίητη κεραμική της εποχής του χαλκού και της πρώιμης εποχής του σιδήρου στην περιοχή της κεντρικής Ηπείρου: ζητήματα χρονολόγησης, παραγωγής και κατανάλωσης

Abstract

The aim of the present thesis was the development of pottery variability in central Epirus during the Bronze and Early Iron Age using as main methodological tool macroscopic examination, recording and organization of material types and categories. Additionally, through the analysis with thin section petrography, which represents the first archaeometric study of prehistoric pottery from Epirus, we studied microscopically the pottery fabrics from which local vases were made in order to identify similarities and differences between them, as well as to discuss the use or not of local sources. On a second level, through the synthesis of data from unpublished and published sites it was attempted to reconstruct the mode of pottery production and consumption framework. The presentation of the mode of pottery production was based on standardization parameters (in terms of shape, fabrics, construction technology and decorative methods), labor investment and skill. The study of consumption was summarized in three questions: What kind of pottery was consumed (pottery categories and shapes), by whom and on what occasion? Finally, we tried to date the different pottery groups based on stratigraphic sequences, radiocarbon and typological comparisons. Handmade pottery was not abandoned by the inhabitants of Epirus throughout the Bronze and Early Iron Age. The organization of production changed after the introduction of matt-painted pottery. In the transition from the Bronze Age to the Early Iron Age was observed enrichment of material culture. There was not a time of decline and isolation but a period of prosperity, progress and development.

Σκοπός της διατριβής ήταν η διαμόρφωση της κεραμικής ποικιλομορφίας στην κεντρική Ήπειρο κατά την Εποχή του Χαλκού και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου με κύριο μεθοδολογικό εργαλείο τη μακροσκοπική εξέταση, καταγραφή και οργάνωση του υλικού σε τύπους και κατηγορίες. Επιπροσθέτως, μέσα από τη διενέργεια λεπτών τομών, για πρώτη φορά σε προϊστορική κεραμική από την Ήπειρο, εξετάστηκαν μικροσκοπικά οι κεραμικές ύλες από τις οποίες κατασκευάστηκαν τα αγγεία προκειμένου να εντοπιστούν ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των αγγείων από τις υπό εξέταση θέσεις, καθώς και να επισημανθεί η χρήση τοπικών ή μη πηγών. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, μέσα από τη σύνθεση των δεδομένων από αδημοσίευτα και δημοσιευμένα σύνολα επιχειρήθηκε η ανασύνθεση της οργάνωσης της κεραμικής παραγωγής και του πλαισίου κατανάλωσης. Η παρουσίαση της οργάνωσης της κεραμικής παραγωγής βασίστηκε στις παραμέτρους της τυποποίησης (ως προς το σχήμα, την κεραμική ύλη, την τεχνολογία κατασκευής και τις διακοσμητικές μεθόδους), της επένδυσης εργασίας και της δεξιοτεχνίας. Η μελέτη του παράγοντα της κατανάλωσης συνοψίστηκε σε τρία ερωτήματα: Τι είδους κεραμική καταναλώθηκε (κεραμικές κατηγορίες και σχήματα), από ποιον και σε ποια περίσταση; Τέλος, επιχειρήθηκε η χρονολόγηση των κεραμικών συνόλων βάσει στρωματογραφικών ακολουθιών, ραδιοχρονολογήσεων και τυπολογικών συγκρίσεων. Η χειροποίητη παράδοση δεν εγκαταλείφτηκε από τους κατοίκους της κεντρικής Ηπείρου καθόλη τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού και της Πρώιμης Εποχής Σιδήρου. Η οργάνωση της παραγωγής διαφοροποιήθηκε μετά την εισαγωγή της αμαυρόχρωμης κεραμικής. Στη μετάβαση από την Εποχή του Χαλκού στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου παρατηρήθηκε εμπλουτισμός του υλικού πολιτισμού. Δεν επρόκειτο για μια εποχή παρακμής και απομόνωσης αλλά για μια εποχή ακμής, προόδου και εξέλιξης.