Κεραμική τεχνολογία και παραγωγή: η κεραμική της ύστερης εποχής χαλκού από την Τούμπα Θεσσαλονίκης

Abstract

The aim of the present research is to explore aspects of the social, economic and political organization of Late Bronze Age societies in central Macedonia, through an analysis of the mode and conditions of pottery production. To this end, an examination of the handmade and wheelmade "mycenaean" pottery from the latest phases of the LBA of Toumba Thessalonikis is undertaken. Conceptualising technology as a multi-dimensional social phenomenon, this research operates at two levels. At the first level, the combined application of macroscopic examination, refiring tests, thin section petrographic analysis and analysis of samples with scanning electron microscope contributes to the understanding of technological choices at all stages of production as well as the reconstruction of the overall manufacturing process of different vessel types. The aim of the second level of analysis is to evaluate technological choices, mainly on the basis of parameters of standardisation, labour investment and skill, in order to understand the organisation of ceramic production in its social context. More specifically, it becomes clear, that the manufacture of handmade and wheelmade "mycenaean" pottery in the region related to different technologies and modes of production and the independent co-existence of these two ceramic traditions reflected a clear differentiation between their respective potters' social roles.

Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η διερεύνηση πλευρών της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής οργάνωσης των κοινωνιών της ύστερης εποχής Χαλκού στη Κεντρική Μακεδονία μέσα από τον τρόπο και τις συνθήκες παραγωγής της κεραμικής τους. Για το σκοπό αυτό εξετάζεται χειροποίητη και τροχήλατη "μυκηναϊκή" κεραμική από τις τελευταίες φάσεις της ΥΕΧ στην Τούμπα Θεσσαλονίκης. Αντιμετωπίζοντας την τεχνολογία σαν ένα πολυδιάστατο κοινωνικό φαινόμενο, η έρευνα διαρθρώνεται σε δυό επίπεδα: Στο πρώτο, η συνδυασμένη εφαρμογή μακροσκοπικής εξέτασης, δοκιμών επανόπτησης, πετρογραφικής ανάλυσης λεπτών τομών και εξέτασης δειγμάτων στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης, συμβάλλει στην κατανόηση των τεχνολογικών επιλογών σε όλα τα στάδια της κατασκευής και την ανασύνθεση της κατασκευαστικής διαδικασίας των διαφόρων τύπων αγγείων. Στο δεύτερο επίπεδο πραγματοποιείται αξιολόγηση των τεχνικών επιλογών κυρίως με βάση τις παραμέτρους της τυποποίησης, επένδυσης εργασίας και δεξιοτεχνίας γαι την κατανόηση του τρόπου που οργανώνονταν η κεραμική παραγωγή και του κοινωνικού πλαισίου της. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται φανερό ότι η κατασκευή της χειροποίητης και της τροχήλατης "μυκηναϊκής" κεραμικής στην περιοχή συνδεόταν με διαφορετικές τεχνολογίες και τρόπους οργάνωσης της παραγωγής και η ανεξάρτητη συνύπαρξη των δυό αυτών κεραμικών παραδόσεων, αντανακλούσε τη σαφή διαφοροποίηση των κοινωνικών ρόλων των φορέων τους.