Η σημασία της έκφρασης του υποδοχέα του λευχαιμικού ανασταλτικού παράγοντα και των γονιδίων ΗΟΧΑ-10 και 11 στην υποδεκτικότητα του ενδομητρίου

Abstract

The aim of the study was to analyze the expression of Leukemia Inhibitory Factor (LIF), LIF-R, HOXA-10 and HOXA-11 in endometrial tissue of fertile and infertile women, during the window of implantation. Therefore, a prospective study was conducted during 03/2013-06/2016 in the 3rd Department of Obstetrics and Gynecology of Aristotle University of Thessaloniki. Women with diagnosed infertility consisted the patients group (infertile women, group 2), while women having delivered at least one alive newborn and without signs of potential infertility consisted the study’s control group (fertile women, group 1). An endometrial biopsy was obtained by Pipelle on 7th-8th day after ovulation in each woman and expression of biomarkers was assessed by immunohistochemistry in both epithelial and stromal cells. Εpidemiological characteristics of women as well as endometrial characteristics were studies. Primary outcomes were positive nuclei percentage, intensity of staining and the combined rate of h-score. These parameters were compared between groups 1 and 2, as well as between epithelial and stromal cells in both groups of the study. During the study interval, there were 105 women meeting inclusion criteria (30 fertile and 75 infertile), while endometrial biopsy was successfully obtained in 20 fertile and 60 infertile women. Mean age was 31.3 ± 4.3 for group 1 vs. 37.4 ± 4.1 years for group 2 (P<.001). LIF and LIF-R epithelial expression was significantly decreased in infertile women compare with fertile controls. Specifically, LIF h-score was 106.3 ± 19.6 στην for fertile vs. 65.3 ± 9.9 for infertile women (P=.05), while LIF-R h-score was 189.2 ± 14.4 vs. 125.8 ± 7.8 respectively (Ρ<.001). No significant difference was observed regarding stromal expression between fertile and infertile women. Similarly, no significant difference was observed regarding epithelial and stromal expression of ΗΟΧΑ-10 and ΗΟΧΑ-11 between fertile and infertile women. Comparison of expression between epithelial and stromal cells indicated that LIF and LIF-R expression was significantly decreased in stromal cells of infertile women (Ρ<.001). HOXA-10 expression was comparable between epithelial and stromal cells both in fertile and infertile women. In contrary, ΗΟΧΑ-11 expression was significantly increased in stromal cells both in fertile and infertile women (P=.02 and P<.001 respectively). The aforementioned results indicate the significant aitiopathogenetic role of LIF and mainly LIF-R, while the exact role of HOXA-10 and -11 remains unclear.

Σκοπός της εργασίας ήταν η μελέτη της έκφρασης του λευχαιμικού ανασταλτικού παράγοντα (Leukemia Inhibitory Factor, LIF) και του υποδοχέα του (Leukemia Inhibitory Factor Receptor, LIF-R), καθώς και των γονιδίων ΗΟΧΑ-10 και ΗΟΧΑ-11 στο ενδομήτριο γόνιμων και υπογόνιμων γυναικών, κατά το χρονικό διάστημα του παραθύρου εμφύτευσης. Για το λόγο αυτό, πραγματοποιήθηκε προοπτική μελέτη κατά το διάστημα 03/2013-06/2016 στη Γ΄ Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική του Α.Π.Θ. Την ομάδα ασθενών αποτέλεσαν γυναίκες με διαγνωσμένη υπογονιμότητα (υπογόνιμες γυναίκες, ομάδα 2) και την ομάδα μαρτύρων γυναίκες με ιστορικό γέννησης ζώντων νεογνών (γόνιμες γυναίκες, ομάδα 1). Πραγματοποιήθηκε βιοψία ενδομητρίου με Pipelle κατά την 7η-8η ημέρα μετά την ωοθυλακιορρηξία. Μελετήθηκαν τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά των γυναικών καθώς και τα χαρακτηριστικά του ενδομητρίου. Προσδιορίστηκε ανοσοϊστοχημικά η έκφραση του LIF, του LIFR και των γονιδίων ΗΟΧΑ-10 και ΗΟΧΑ-11 στα επιθηλιακά και τα στρωματικά κύτταρα των δειγμάτων και ειδικότερα το ποσοστό ανεύρεσης θετικών πυρήνων, η ένταση χρώσης και ο συνδυασμένος δείκτης h-score. Oι ανωτέρω παράμετροι συγκρίθηκαν μεταξύ γόνιμων και υπογόνιμων γυναικών και στη συνέχεια μεταξύ επιθηλιακών και στρωματικών κυττάρων τόσο στην ομάδα των γόνιμων όσο και σε αυτή των υπογόνιμων γυναικών. Κατά το διάστημα της μελέτης 105 γυναίκες ικανοποιούσαν τα κριτήρια εισόδου (30 γόνιμες και 75 υπογόνιμες), ενώ επιτυχής ιστοληψία υπήρξε σε 20 γυναίκες από την ομάδα των γόνιμων και σε 60 από αυτή των υπογόνιμων. H μέση ηλικία ήταν 31.3 ± 4.3 για την ομάδα 1 έναντι 37.4 ± 4.1 έτη για την ομάδα 2 (P=.<001). Παρατηρήθηκε σημαντικά μειωμένη έκφραση του LIF και του LIF-R στα επιθηλιακά κύτταρα των υπογόνιμων σε σχέση με τις γόνιμες γυναίκες. Συγκεκριμένα, τo h-score ήταν για τον LIF 106.3 ± 19.6 στην ομάδα των γόνιμων έναντι 65.3 ± 9.9 σε αυτή των υπογόνιμων γυναικών (P=.05), ενώ για τον LIF-R 189.2 ± 14.4 έναντι 125.8 ± 7.8 αντίστοιχα (Ρ<.001). Δεν παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά στην έκφρασή τους στα στρωματικά κύτταρα. Αντίστοιχα, δεν παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά στην έκφραση των ΗΟΧΑ-10 και ΗΟΧΑ-11 μεταξύ γόνιμων και υπογόνιμων γυναικών τόσο στα επιθηλιακά όσο και στα στρωματικά κύτταρα. Η σύγκριση της έκφρασης μεταξύ επιθηλιακών και στρωματικών κυττάρων κατέδειξε σημαντικά μειωμένη έκφραση τόσο του LIF όσο και του LIF-R στα στρωματικά κύτταρα στον πληθυσμό των υπογόνιμων γυναικών (Ρ<.001). Η έκφραση του γονιδίου ΗΟΧΑ-10 δε διέφερε σημαντικά μεταξύ επιθηλιακών-στρωματικών κυττάρων τόσο στις γόνιμες όσο και στις υπογόνιμες γυναίκες. Aντίθετα, η έκφραση του γονιδίου ΗΟΧΑ-11 ήταν σημαντικά αυξημένη στα στρωματικά κύτταρα τόσο των γόνιμων όσο και των υπογόνιμων γυναικών (P=.02 και P<.001 αντίστοιχα). Tα ανωτέρω αποτελέσματα καταδεικνύουν τον σημαντικό αιτιοπαθογενετικό ρόλο του LIF και ιδίως του υποδοχέα του στην υποδεκτικότητα του ενδομητρίου, ενώ ο ρόλος των γονιδίων HOXA-10 και -11 παραμένει ασαφής.