Συγκριτική μελέτη παιδιών με συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής σε Ελλάδα και Παλαιστίνη

Abstract

Natural disasters, wars, political and social conflicts affecting psychological stability of children and adolescents. The aim of this study was to investigate the effects of hostilities and continuous political and military violence on children and adolescents and develop symptoms of posttraumatic stress dissorder.Participants : Participants of this study were 377 children of both sexes , aged 8-15 . The 203 people living in the Gaza Strip of Palestine and the 174 people living in the area of the West Bank of Palestine . Empirical data was collected from the Gaza Strip after the bombing in January 2009, and from the West Bank in December 2012 after intense political unrest unilateral military conflicts and continuous restriction of movement of the Palestinian population. 195 Greek students were used as a control group. Method: Three instruments were used in the present study a) The Clinician Administered PTSD Scale for Children and Adolescents (CAPS-CA), which is classified into three subscales (reexperiencing of the event, numbing of responsiveness and increased arousal), b)The questionnaire Family Inventory of Political Stressors (FIPS, Khamis, 1995), c) The subscales Anxiety / Depression and Withdrawal / Depression of the Self-Report questionnaire of Children and Adolescents (YSR, Achenbach, 1994).Results : Because of the intensity of trauma, children and adolescents in the sample from the Gaza Strip exhibit higher symptoms of post-traumatic stress disorder and the same symptoms were found in smaller percentages in children and adolescents from the West Bank. Almost all the participants from the Palestinian areas were worried about the safety of their family members and almost half of them said that a family member, relative or close friend had been killed for political reasons. The girls of the Palestinian areas report higher levels of arousal of the autonomous nervous system. Specifically, they show higher levels of arousal and irritability. Children and adolescents from Greece, which had not experienced similar traumatic events, showed no symptoms of post traumatic stress disorder, and observed an increase in psychological problems in girls with increasing age. Conclusions: Ιntensity of traumatic experience is the strongest predictor for the occurrence of post-traumatic stress disorder and psychological problems.

Πάνω από μία εικοσαετία, από το 1990, το διακεκριμένο περιοδικό Child Development αφιέρωσε μια ειδική έκδοση στην έρευνα των επιδράσεων της εθνικής και πολιτικής βίας στην ψυχολογία και στη συμπεριφορά των παιδιών, με εμπειρικές μελέτες στις φυλετικές ταραχές του Λος Άντζελες και των γκέτο της Ν.Αφρικής, στις εχθροπραξίες στις παλαιστινιακές περιοχές, τις βομβιστικές επιθέσεις στο Ισραήλ και στη Β. Ιρλανδία και τον πόλεμο στο Σεράγεβο. Η δουλειά αυτή ήταν ιδιαίτερα σημαντική, γιατί συγκέντρωσε το ενδιαφέρον αρκετών ερευνητών στις αρνητικές επιπτώσεις που προξενεί στην ομαλή ανάπτυξη των παιδιών η έκθεσή τους σε εθνικές και πολιτικές συγκρούσεις. Οι ερευνητές συγκλίνουν ότι τα παιδιά που έχουν εκτεθεί σε τέτοιες μορφές βίας, εμφανίζουν έντονα συναισθηματικά, γνωστικά και συμπεριφορικά προβλήματα. Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή εκπονείται στον Τομέα Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην πραγματοποίηση της εργασίας αυτής συνέβαλε το ενδιαφέρον και η υποστήριξη με την οποία περιέβαλε το θέμα ο επιβλέπων καθηγητής Γιάννης Παπαδάτος, μέσω των κατευθύνσεων, των εποικοδομητικών σχολίων και των παρατηρήσεών του. Επίσης τον ευχαριστώ για τη βοήθεια την οποία προσέφερε, την επίβλεψη και την εποπτεία της έρευνας. Επίσης ευχαριστώ τους συνεπιβλέποντες της μελέτης μου κο Αντωνίου Αλέξανδρος-Σταμάτιο, Επίκουρο Καθηγητή Π.Τ.Δ.Ε. Αθηνών και κο Αναγνωστόπουλο Δημήτριο, Αναπληρωτή Καθηγητή Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Η επίτευξη του ερευνητικού μέρους κατέστη δυνατή, χάρη στη βοήθεια των κατοίκων των περιοχών Λωρίδα της Γάζας και Δ. Όχθη στην Παλαιστίνη. Επίσης σημαντική υπήρξε η συμβολή των διευθυντών 2ου Γυμνασίου Ν.Ψυχικού και Δημοτικού Σχολείου Ζωγράφου που εξασφάλισαν στην ερευνήτρια πρόσβαση στα εκπαιδευτικά πλαίσια, διέθεσαν χρόνο από τα επαγγελματικά τους καθήκοντα, καθώς και ενδιαφέρον και κατανόηση για τη διεξαγωγή της έρευνας. Ιδιαίτερα, όμως, η ολοκλήρωση αυτής της ερευνητικής προσπάθειας οφείλεται στο σύζυγο μου Α. Φαγιαντ, η συνεισφορά του οποίου υπήρξε καθοριστική, σε σχέση με την πρόσβαση στις παλαιστινιακές περιοχές, κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες. Ήταν αυτός που κατάφερε τη συνεργασία των εκπαιδευτικών φορέων και των γονέων στη Λωρίδα της Γάζας και στη Δ. Όχθη, ώστε να αποδεχθούν την πρόσκληση για συμμετοχή στην έρευνα και να καταθέσουν τις προσωπικές τους απόψεις για τη συγκέντρωση του πρωτογενούς υλικού. Σε όλους τους προαναφερόμενους, και κυρίως στο σύζυγο μου, εκφράζονται οι εκ βαθέων ευχαριστίες της γράφουσας. Τους ευχαριστώ θερμά .