Η εννοιολογική οικολογία και η αποδοχή της θεωρίας της εξέλιξης από τους Έλληνες εκπαιδευτικούς

Abstract

The present thesis uses the conceptual ecology as a theoretical tool and as a framework to investigate the acceptance of the evolution theory from the Greek teachers of biology in secondary education. The conceptual ecology is linked to broader notions of conceptual change and constructivism, theoretically analyzed and placed in its historical context. The history and the present condition of the acceptance of the evolution theory, in Greece and the world in general, is also examined.The main research study was a quantitative questionnaire survey conducted in teachers who teach biology in secondary education. The same survey was conducted in teachers with various specializations (biologists, geologists, teachers, pre-school teachers, undergraduate students of the department of childhood education) for comparison and investigation of specific parameters. Additionally, a qualitative study was conducted with semi-structured interviews, which aimed to confirm, explore, deepen and explain the findings of the quantitative research. The data from all surveys are presented in tables and figures, they are discussed and compared.The results of all surveys are collected and discussed in the last part of the thesis. The main conclusions of this thesis are summarized as follows: The acceptance of evolution theory is significantly influenced by religiosity (with variations by type of religiosity) and open minded thinking and mildly by the knowledge of the Evolution Theory and the nature of science. The interaction of factors and notably their impact on the acceptance of the Evolution Theory is differentiated by the external social, cultural environment and the internal structure of every factor. The Greek environment during the last decades (orthodoxy, progressive political identity in universities, lack of strong controversy around evolution), influence in a positive way the acceptance of the evolution theory by the Greek teachers but not generally by the Greek society. The appropriate, targeted teaching interventions and selected educational arguments (eg geological argument), have a significant effect in increasing the knowledge and acceptance of the Evolution Theory.

Η παρούσα διατριβή χρησιμοποιεί την ιδέα της εννοιολογικής οικολογίας σαν εργαλείο και σαν πλαίσιο, για να διερευνήσει την αποδοχή της θεωρίας της εξέλιξης από τους Έλληνες εκπαιδευτικούς που διδάσκουν βιολογία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η εννοιολογική οικολογία συνδέεται με τις ευρύτερες έννοιες της εννοιολογικής αλλαγής και του επικοδομητισμού, αναλύεται θεωρητικά και τοποθετείται στο ιστορικό της πλαίσιο. Εξετάζεται η ιστορική διαδρομή και η παρούσα κατάσταση της αποδοχής της θεωρίας της εξέλιξης, στην Ελλάδα και στον κόσμο.Η κύρια έρευνα της διατριβής ήταν μια ποσοτική έρευνα με ερωτηματολόγιο, στους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν βιολογία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η ίδια έρευνα έγινε και σε ειδικούς πληθυσμούς εκπαιδευτικών (βιολόγους, γεωλόγους, δασκάλους, νηπιαγωγούς, φοιτητές νηπιαγωγούς), για λόγους σύγκρισης και διερεύνησης ειδικών παραμέτρων. Συμπληρωματικά, διενεργήθηκε μια ποιοτική έρευνα με ημιδομημένες συνεντεύξεις, η οποία είχε σαν στόχο να επιβεβαιώσει, να διερευνήσει, να εμβαθύνει και να εξηγήσει τα ευρήματα των ποσοτικών ερευνών. Τα δεδομένα όλων των ερευνών, παρουσιάζονται με πίνακες και σχήματα, σχολιάζονται και συγκρίνονται.Τα αποτελέσματα όλων των ερευνών, συγκεντρώνονται και συζητούνται στο τελευταίο μέρος της διατριβής. Τα βασικά συμπεράσματα της διατριβής, συνοψίζονται ως εξής: Η αποδοχή της ΘτΕ επηρεάζεται σημαντικά από τη θρησκευτικότητα (με διαφοροποιήσεις ανά τύπο θρησκευτικότητας) και τον ανοικτό τρόπο σκέψης και πιο ήπια, από τη γνώση της ΘτΕ και της φύσης της επιστήμης. Η αλληλεπίδραση των παραγόντων και κυρίως η επίδρασή τους στην αποδοχή της ΘτΕ διαφοροποιείται ανάλογα με το εξωτερικό κοινωνικό, πολιτιστικό περιβάλλον αλλά και την εσωτερική διάρθρωση και αναλογία των παραγόντων. Το ελληνικό περιβάλλον των τελευταίων δεκαετιών (ορθοδοξία, προοδευτική πολιτική ταυτότητα στα πανεπιστήμια, απουσία ισχυρών αντιπαραθέσεων γύρω από την εξέλιξη), λειτούργησε θετικά στην αποδοχή της ΘτΕ από τους Έλληνες εκπαιδευτικούς αλλά όχι ευρύτερα και από την ελληνική κοινωνία. Οι κατάλληλες, στοχευμένες διδακτικές παρεμβάσεις και επιλεγμένα διδακτικά επιχειρήματα (π.χ. γεωλογικό επιχείρημα), έχουν σημαντική επίδραση στην αύξηση της γνώσης και της αποδοχής της ΘτΕ.