Ηλεκτροφυσιολογική μελέτη του ύπνου σε παιδιά με αφαιρετική επιληψία της παιδικής ηλικίας

Abstract

Childhood absence epilepsy (CAE) is a common pediatric epileptic disorder presenting between 2nd and 10th year. The spells are elicited with hyperventilation (HV) while photosensitivity (PS) is less frequent. Few studies examine the relationship of sleep architecture and epileptic activity, but none comprises overnight-recordings before treatment. Our aim is to describe sleep architecture and its relationship with epileptic discharges (EDs) by using an EEG-polygraphy study in a cohort of CAE patients before treatment, 3-6 months after the medication onset and 1 year later. Twenty-eight drug-naive, healthy children were recruited (21 girls, 7 boys) with mean age of 90.1±32.6 months old (mo). Patients were separated in 3 age-groups (A:<60mo, B:>60mo & <120mo and C:>120mo). Routine EEG and overnight EEG-polygraphy were conducted upon diagnosis. Sleep parameters, EDs arousals and the duration of the spike and wave discharges (SWD) during absence were measured. Electroclinical absences were activated in all patients with HV, with a mean HV duration up to first absence of 106.25sec. In group A the EDs are decreased (p<5%), but the sleep parameters are worsened. In the 3rd recording the EDs ofgroup A are significantly greater than thos of groups B and C (p=0.035). Age group B shows the greatest improvement in sleep; TST (p=0.013), SE (p=0.047), REM (p=0.044) are increased and RSL (p=0.038) and WASO are decreased. The EDs (p<1‰) and the aousals (p=o.022) are also decreased. In conclusion, the reduction of the epileptic activity during sleep results in improvement for most of the children, as far as the macrostructure of sleep is concerned. The presence of the interictal epileptic activity in group A one year after treatment, affects sleep stability and continuity. This phenomenon is not observed in group B. Nine patients mainly of group C (p=0,045) had polyspikes and 15 demonstrated focal discharges during sleep. The presence of polyspikes in children with late onset manifestation of absences, affect sleep parameters and deviates them from normal. The existence of the polyspikes in sleep in children with late onset of absences and the alterations imposed on sleep stability and continuity reveal a “CAE syndrome” differentiated from early onset CAE. A study of the microstructure of sleep in these children could enlighten us more on the reason these differences among the age groups exist.

Η Αφαιρετική Επιληψία της Παιδικής Ηλικίας αποτελεί κοινή παιδιατρική επιληπτική διαταραχή σε παιδιά ηλικίας 2-10 ετών. Οι αφαιρέσεις επάγονται με τον υπεραερισμό, ενώ η φωτοευαισθησία είναι λιγότερο συχνή. Λίγες είναι οι υπάρχουσες μελέτες που διερευνούν τη σχέση ανάμεσα στην αρχιτεκτονική του ύπνου και την επιληπτική δραστηριότητα, ενώ καμιά δεν συμπεριλαμβάνει ολονύκτιες ΗΕΓ-καταγραφές πριν την έναρξη της αγωγής.Σκοπός μας ήταν η περιγραφή της μακροαρχιτεκτονικής του ύπνου και την επίδρασή σε αυτή της επιληπτικής δραστηριότητας. Η μεθοδολογία περιελάμβανε πολυγραφική καταγραφή του ύπνου σε παιδιά με αφαιρετικές κρίσεις της παιδικής ηλικίας πριν την έναρξη της αντιεπιληπτικής αγωγής, 3-6 μήνες μετά και ένα έτος αργότερα, της οποίας προγούνταν ΗΕΓ ρουτίνας. Συλλέξαμε δεδομένα από 28 παιδιά (21κορίτσια) με μέση ηλικία 90.1±32.6 μήνες. Η κοορτή κατηγοριοποιήθηκε σε 3 ηλικιακές ομάδες (A:<60μηνών, B:>μηνών & <120μηνών and Γ:>120μηνών). Οι εκφορτίσεις καταγράφηκαν σε όλα τα παιδιά κατά τον ύπνο με ενεργοποίηση της δραστηριότητας κατά τα στάδια ΙΙ και του SWS. Παρατηρείται η εμφάνιση πολυαιχμών που με δομές ύπνου, καθώς και κατακερματισμός των επιληπτικών συμπλεγμάτων στον SWS. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM παρατηρείται εξασθένιση των συμπλεγμάτων και της επιληπτικής δραστηριότητας.Οι παράμετροι του ύπνου, οι επιληπτικές εκφορτίσεις και η διάρκεια της ηλεκτροκλινικής αφαίρεσης μετρήθηκαν και αναλύθηκαν.Ο υπεραερισμός ήταν θετικός σε όλα τα παιδιά με μέση διάρκεια εμφάνισης της αφαίρεσης τα 106.25δευτερόλεπτα. Οι πολυαιχμές που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του ύπνου στο σύμπλεγμα αιχμής κύματος, είναι χαρακτηριστικό των μεγαλύτερων ηλικιακών ομάδων, κυρίως της Γ (p=0,045). Η ομάδα Α, ενώ παρουσιάζει πολύ σημαντική μέιωση της επιληπτικής δραστηριότητας, επιδεικνύει επιδείνωση όσον αφορά τις παραμέτρους που χαρακτηρίζουν την επάρκεια και την αποτελεσματικότητα του ύπνου. Στην 3η καταγραφή παρουσιάζει τις περισσότερες επιληπτικές εκφορτίσεις σε σχέση με τις άλλες 2 ομάδες (p=0.035). Η ηλικιακή ομάδα Β εμφανίζει τη μεγαλύτερη βελτίωση σε σχέση με τις ομάδες Α και Γ. Συγκεκριμένα, ο συνολικός χρόνος ύπνου (TST) αυξάνεται (p=0,013), η επάρκεια του ύπνου (SE) βελτιώνεται από την 1η στην 3η καταγραφή (p=0,047), η καθυστέρηση εμφάνισης του ύπνου REM από την έναρξη του ύπνου (RSL) παρουσιάζει μείωση (p=0,038), όπως και ο συνολικός χρόνος εγρήγορσης από την έναρξη του ύπνου (WASO). Ο SWS εμφανίζει αύξηση και ο REM βελτιώνεται σημαντικά για τα παιδιά της ομάδας Β (p=0.044). Οι αφυπνίσεις (αριθμός/ώρα) παρουσιάζουν μείωση (p=0.022) και οι επιληπτικές εκφορτίσεις μειώνονται σημαντικά τόσο σε αριθμό, όσο και σε συνολική διάρκεια (p<1‰). Η ανάλυση των δεδομένων του ύπνου για την ομάδα Γ συνεπάγεται κυρίως ενδείξεις και όχι στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα. Οι ενδείξεις αυτές περιλαμβάνουν αύξηση στο TST, μικρή βελτίωση στην SE, αρχική βελτίωση και κατόπιν μείωση στις αρχικές τιμές της RSL. Ο WASO παρουσιάζει την τάση να μειώνεται, στη 2η ολονύκτια καταγραφή και να αυξάνει μεταξύ 2ης και 3ης. Σχετικά με τα στάδια του NREM ύπνου, τα στάδια Ι και ΙΙ παρουσιάζουν τάση αύξησης, ενώ ο SWS μείωσης. Ο ύπνος REM επιδεικνύει κάποια βελτίωση (p>5%). Οι αφυπνίσεις σε αριθμό ανά ώρα αρχικά αυξάνονται, ενώ στην 3η καταγραφή παρουσιάζουν μείωση κάτω από τα αρχικά δεδομένα (p>5%). Οι επιληπτικές εκφορτίσεις μειώνονται, τόσο σε αριθμό (p=0,07), όσο και σε διάρκεια (p=0,08). Συμπερασματικά, η μείωση της επιληπτικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του ύπνου επιφέρει σημαντική βελτίωση στις παραμέτρους που καθορίζουν την ποιότητα του ύπνου και που φαίνεται να έχουν επηρεαστεί από την επίδραση της επιληψίας. Τα παιδιά με πρώιμη έναρξη των αφαιρέσεων (<5ετών) με την πάροδο του χρόνου και υπό αντιεπιληπτική αγωγή επιδεικνύουν επιδείνωση στις παραμέτρους επάρκειας και αποτελεσματικότητας του ύπνου. Τα παιδιά με έναρξη των αφαιρέσεων μεταξύ 5 και 10 ετών, εμφανίζουν ιδιαίτερη βελτίωση στις παραμέτρους αυτές. Η ύπαρξη των πολυαιχμών στις επιληπτικές εκφορτίσεις του ύπνου και οι τροποποιήσεις που επιβάλλουν στη σταθερότητα και στη συνέχεια του ύπνου των παιδιών με όψιμη έναρξη των αφαιρετικών κρίσεων αποκαλύπτει ένα διαφορετικό σύνδρομο αφαιρετικής επιληψίας της παιδικής ηλικίας με πιο επιθετικά χαρακτηριστικά, το οποίο μπορεί να επιδείξει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και να οδηγήσει σε εξέλιξη του επιληπτικού συνδρόμου.