Ηράκλειτος και Λάο-Τσε: συγκριτική προσέγγιση της σκέψης τους υπό το πρίσμα μιας φιλοσοφίας του γίγνεσθαι και της αρμονίας

Abstract

This thesis deals with the relation between Heraclitus, on the one hand, and Lao-Zi on the other. In the beginning there is an introduction, in which a review of Chinese philosophy is presented, as well as the matter of language (where the differences between Greek and Chinese language is raised). Apart from that, the methodological issue is also presented in the introduction along with the reference to the sources used. Lastly a short sub-chapter was dedicated to the problem of the difference between the two languages based on the idea of a language used as a means of philosophical thinking. The thesis is divided into four chapters.The first chapter analyzes the metaphysical thought of Heraclitus and Lao-Zi and searches for a comparison between the main philosophical features; Logos and Dao, Fire and One, and the dialectic of the hidden and the visible within the invisible nature, which both commit to.The second chapter deals with the theory of harmony and strife and the way this theory applies to each of the two philosophers as well as the nature of Being and Becoming within this harmony and the relationship extracted. In a search as such the issue of death and that of cosmogony are to be investigated, although in a way that leaves many more to be said, as this particular investigation only takes place in the context of the ideas of harmony and flux and thus the interesting part as far as death and cosmogony are concerned is only to be seen as part of the circle of flux and becoming.The third chapter is on epistemology and it attempts to shed light on the theory of knowledge (seen either as wisdom or memory). Despite the resemblances and differences, what is even more impressive is the manner the two thinkers face knowledge as part of what seems to be considered as cyclic rhythm of life.The fourth chapter inspects the theories of Heraclitus and Lao-Zi on politics and ethics and the relationship between the two. It is indicated that despite the political and ethical meanings of the fragments of Heraclitus on the one hand and the book of lao-Zi on the other, the main similarity is that both of the philosophers’ opinions developed within a runny set of flux and harmony. Thus, it can be said that neither of the two can be characterized as political or ethical texts.Lastly this paper tries to reach a conclusion regarding the similarities, the differences and the whole image of the relationship between Heraclitus and Lao-Zi. In spite of the great number of relevant papers abroad in which there seems to be an effort to bridge the gap between Greek and Eastern philosophy, our attempt focuses on the ideas of flux, eternity and harmony bringing all secondary issues under this subject.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει τη σχέση που διέπει τη σκέψη του Ηράκλειτου και τη σκέψη του Λάο-τσε. Αρχικώς δίνεται μια εκτεταμένη ιστορική εισαγωγή, ώστε να καταστεί σαφές στον αναγνώστη το πώς και το σε ποιον βαθμό συγκλίνουν οι δύο φιλόσοφοι. Επίσης εξηγείται η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε, οι πηγές και σε ένα υποκεφάλαιο επεξηγείται η προβληματική σχέση της γλώσσας, ως μέσου σκέψης, των δύο λαών. Προτιμήθηκε μια θεματική ανάλυση χωρισμένη σε τέσσερα κεφάλαια και περισσότερα υποκεφάλαια στο τέλος των οποίων δίδονται τα βασικά συμπεράσματα.Το πρώτο κεφάλαιο εξετάζει και αναλύει τη μεταφυσική σκέψη των δύο φιλοσόφων και επιχειρεί μια σύγκριση μεταξύ των βασικών φιλοσοφικών όρων που απαντούν στον Ηράκλειτο και τον Λάο-τσε: ο Λόγος και το Τάο, το Πυρ και το Έν, η διαλεκτική κρυφού-φανερού μέσα στην κρυπτότητα της φύσης, που παραδέχονται αμφότεροι.Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η θεωρία της αρμονίας των αντιθέτων και το πώς αυτή απαντά στον καθένα, καθώς και η σχέση της αρμονίας με το είναι και το γίγνεσθαι και η μεταξύ τους σχέση. Στο εσωτερικό μιας τέτοιας αναζήτησης θίγονται και δύο ζητήματα που άπτονται του γίγνεσθαι και της αρμονίας, αν και αποτελούν κάλλιστα τροφή για ενδελεχέστερη ανάλυση. Το πρόβλημα του θανάτου και το πρόβλημα της κοσμογονίας.Στο τρίτο κεφάλαιο θίγεται το ζήτημα της γνώσης στους δύο διανοητές με τις πτυχές που το περιβάλλουν, τη γνώση ως ανάμνηση και ως σοφία και αυτό υπό το πρίσμα της φιλοσοφίας της ροής και της αρμονίας, με σκοπό την ανάδειξη των ομοιοτήτων και των διαφορών.Ακολουθεί στο τέταρτο κεφάλαιοη εξέταση της πολιτικής και ηθικής φιλοσοφίας του Ηράκλειτου και του Λάο-τσε, ως δύο τομέων βασικότατων στη σκέψη τους, ωστόσο και πάλι το θέμα εξετάζεται υπό την έννοια του γίγνεσθαι και εντός της αρμονίας των αντιθέτων.Η διατριβή ολοκληρώνεται με την παράθεση των τελικών συμπερασμάτων, η οποία καταλήγει στη διαπίστωση και εξαγωγή ενός τελικού συμπεράσματος όσον αφορά την ομοιότητα, τη διαφορά και το είδος της σχέσης που συνδέει τον Ηράκλειτο και τον Λάο-τσε.