Πόλη, ανταγωνιστικότητα και αρχιτεκτονική: ο ρόλος της εικόνας στην προβολή και ανάπτυξή τους

Abstract

The present thesis focused on the important role of the cognitive dimension of the city image, within the province of the place marketing, which represents a contemporary indirect supportive means of urban development. Current international bibliography, to a great extend, presents the promotion mechanisms of a place as the perfect one for tourism and for investment, and this comes mainly as a result of the attraction on investors. Yet this perspective omits the importance of the projected image of a city on its inhabitants and gives priority to the city’ s external image and its unique characteristics during the promotional procedures, which results in downgrading the importance of its impact on the daily living of the local community. This thesis attempts to give an added value of the city’ s image to its residents without excluding the dimension of focusing outwards and into a competitive international environment. On the contrary, it promotes an additional view, which concentrates on the cognitive aspect of the urban environment and its effects on the behaviour of the inhabitants and as a result on the prospects of spatial planning.The added value of this approach lies primarily in the importance attributed by each inhabitant or social groups to the characteristics of the urban environment, thus schematising a cognitive charter, which forms the basis of the creation of urban mental images. The unmistakable difference, compared with the usual spatial marketing approaches, is that in this way the image is created through urban experience and the importance attribute by the residents of the city. The importance of such urban images represents a collective social image, or better still a variety of meaningful perceptual urban images. As a result, this procedure offers an invaluable foundation for the evaluation of the urban environment, which results in daily assessments and selection of choices, which in turn affect the behaviour of the residents. This thesis points to the procedures, through which the various spatial characteristics affect behaviour, as a result of the meaningful cognitive contact of the city dwellers with their city and assists in taking heed of such effects during urban spatial design and creation of urban development policies. These characteristics are developed through theoretical research and are presented in the framework of a proposal termed 'landma(r)king'.The city images held by its people represent the communicational mental cognitive view of their sociability and as a result they affect both their daily spatial choices as well as their behaviour. In the case that spatial conditions alter so that the city’ s images change (e.g. urban regeneration – a case of landma(r)king), this change affects the behaviour of the residents and so it becomes a tool for urban spatial design and urban policies.Further to the social effects of the city image on the city people, its meaningful area presents a symbolism. When a social meaning is attributed to elements of the urban place (e.g. historic monuments), the symbolic reference is developed inevitably, such as the built heritage, which is an integral part of the collective identity of city (as a society). The symbolism dynamics in the promotion and projection of the city images is strong, precisely because of the emotional content of a symbol, such as a historic monument. Therefore, the promotion and marketing of a place entails the deployment of two discrete, yet interrelated approaches. The first is that of the recognition and identification of the symbolic elements of social importance of the particular city and the second is related to promoting their comparative advantage of social, cultural and spatial distinctiveness.The main subject of the present thesis, in both the social and the symbolic aspect of the images of a city, is the importance of the procedures of urban images formation, so that they emerge or are composed from autogenous elements of the urban environment, through the cognitive processes, in a way that they form a representative mosaic of the culture of every social group of the city, thus making a positive contribution to the behaviour of the residents, while at the same time they offer a source of symbolic images, which are needed in the strategies of spatial marketing.

Κεντρικό αντικείμενο της διατριβής είναι η ανάδειξη της σημασίας και του ρόλου της γνωστικής διάστασης της εικόνας της πόλης, στα πλαίσια των στρατηγικών του χωρικού μάρκετινγκ το οποίο αντιπροσωπεύει ένα σύγχρονο, έμμεσο και υποστηρικτικό μέσο αστικής ανάπτυξης. Η τρέχουσα διεθνής βιβλιογραφία εστιάζει σε ένα μεγάλο βαθμό στους μηχανισμούς προώθησης ενός τόπου ως ιδανικό μέρος για επενδύσεις και τουρισμό, κυρίως ως αποτέλεσμα προσέλκυσης επενδύσεων. Η προσέγγιση αυτή παραλείπει εντούτοις τη σημαντικότητα της σχέσης μεταξύ της προβάλλουσας εικόνας μιας πόλης με τους κατοίκους της. Προσδίδεται μια προτεραιότητα στην εξωτερίκευση της εικόνας πόλης και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, κατά τις διαδικασίες προώθησης, η οποία έχει ως συνέπεια την υποβάθμιση της εσωτερικής, τοπικής επίδρασής της στην καθημερινότητα και τους στόχους της εκάστοτε κοινότητας. Η διατριβή επιχειρεί να προσθέσει τη σημαντική προστιθέμενη αξία της εικόνας της πόλης στους κατοίκους της, δίχως ωστόσο να αποκλείεται η διάσταση της εξωστρέφειάς της στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον, αλλά αναδεικνύοντας μια συμπληρωματική οπτική, η οποία επικεντρώνεται στη γνωστική επαφή των κατοίκων με το αστικό περιβάλλον, τις επιδράσεις αυτού στη συμπεριφορά τους και ως εκ τούτου με τις προοπτικές και τις δυνατότητες του χωρικού σχεδιασμού. Η προστιθέμενη αξία αυτής της προσέγγισης έγκειται αρχικά στον παράγοντα της σημασίας που προσδίδει κάθε άτομο και κοινωνική ομάδα στα χαρακτηριστικά του αστικού τους περιβάλλοντος, σχηματίζοντας μέσω ενός γνωστικού χάρτη ένα σημασιολογικό πεδίο το οποίο αποτελεί και ταυτόχρονα τη βάση διαμόρφωσης αστικών και αντιληπτικών εικόνων. Η ειδοποιός διαφορά, με τις συνήθεις τακτικές χωρικού μάρκετινγκ, είναι ότι κατά αυτόν τον τρόπο η εικόνα διαμορφώνεται μέσα από την αστική εμπειρία και τη σημασία που προσδίδουν οι κάτοικοι μιας πόλης. Η σημασία αυτή των αστικών εικόνων αντιπροσωπεύει μια συλλογική κοινωνική εικόνα, ή καλύτερα μια ποικιλία από σημασιολογικές, αντιληπτικές, αστικές εικόνες. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας προσφέρει μια πολύτιμη βάση αξιολόγησης του αστικού περιβάλλοντος, η οποία καταλήγει σε καθημερινές εκτιμήσεις και επιλογές, οι οποίες με τη σειρά τους επιδρούν σημαντικά στον τρόπο συμπεριφοράς των κατοίκων. Οι διαδικασίες μέσω των οποίων τα διάφορα χωρικά χαρακτηριστικά επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους, ως συνέπεια αυτής της γνωστικής και σημασιολογικής επαφής των κατοίκων με την πόλη τους, αποτελεί κεντρικό αντικείμενο της διατριβής με σκοπό την κατανόησή τους, έτσι ώστε να είναι δυνατόν να λαμβάνονται υπόψιν κατά τις διαδικασίες του χωρικού σχεδιασμού και των πολιτικών αστικής ανάπτυξης. Τα χαρακτηριστικά αυτά αναπτύσσονται ως συμπέρασμα της θεωρητικής έρευνας και αναπτύσσονται σε ένα προτεινόμενο πλαίσιο - συνθήκη, με το όρο landma(r)king.Οι εικόνες της πόλης που διαμορφώνουν οι κάτοικοί της, αντιπροσωπεύουν το επικοινωνιακό, αντιληπτικό, γνωστικό, έρεισμα της κοινωνικότητάς τους, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν τόσο τις καθημερινές χωρικές επιλογές όσο και εν τέλει τη συμπεριφορά τους. Στην περίπτωση κατά την οποία οι χωρικές συνθήκες μεταλλάσσονται έτσι ώστε να επηρεάζουν τις διαδικασίες μέσω των οποίων διαμορφώνονται οι εικόνες της πόλης, π.χ. παρεμβάσεις αστικής αναγέννησης (μια συνθήκη landma(r)king), η αλλαγή αυτή δρα καταλυτικά στον τρόπο συμπεριφοράς των κατοίκων αποτελώντας έτσι ένα χρήσιμο εργαλείο χωρικού σχεδιασμού και αστικής πολιτικής. Επιπλέον, εκτός της κοινωνικής επίδρασης των εικόνων μιας πόλης στη συμπεριφορά των κατοίκων, το σημασιολογικό τους πεδίο δημιουργεί συμβολισμό. Όταν αποδίδεται κοινωνική σημασία σε στοιχεία του αστικού χώρου, π.χ. ιστορικά μνημεία, αναπόφευκτα αναπτύσσεται μια συμβολική αναφορά, για παράδειγμα πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της συλλογικής ταυτότητας μιας πόλης (ως κοινωνία). Η δυναμική του συμβολισμού στην προώθηση και προβολή των εικόνων μιας πόλης είναι σημαντική, διότι βασίζεται ακριβώς στο γεγονός της συναισθηματικής ταύτισης που κατέχει ένα σύμβολο, π.χ. το ιστορικό μνημείο, λόγω της κοινωνικής σημασίας που υποδηλώνει. Επομένως, η προβολή και το μάρκετινγκ ενός τόπου περιλαμβάνει δυο ξεχωριστές, αλλά αλληλένδετες διαδικασίες, αυτήν της αναγνώρισης και του προσδιορισμού των συμβολικών στοιχείων κοινωνικής σημασίας της εκάστοτε πόλης και εκείνη της ανάδειξης αυτών ως συγκριτικό πλεονέκτημα κοινωνικής, πολιτιστικής και χωρικής διαφοροποίησης.Κεντρική υπόθεση της διατριβής, και στις δυο περιπτώσεις της κοινωνικής και συμβολικής διάστασης των εικόνων μιας πόλης, είναι η σημασία των διαδικασιών διαμόρφωσής τους, ούτως ώστε να προέρχονται ή να συντίθενται από αυτογενή στοιχεία του αστικού περιβάλλοντος, μέσω του γνωστικού. Με αυτόν τον τρόπο, αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό μωσαϊκό της προσωπικότητας του κάθε κοινωνικού συνόλου της πόλης, συμβάλλοντας θετικά στη συμπεριφορά των κατοίκων, αλλά και προσφέροντας μια πηγή άντλησης συμβολικών εικόνων απαραίτητων στις στρατηγικές του χωρικού μάρκετινγκ.