Διαγνωστική διερεύνηση ασθενών με σκλήρυνση κατά πλακάς με τις μεθόδους κλασματικής ανισοτροπίας (FA), δεσμιδογραφίας (DTI), μαγνητικής φασματοσκοπίας (MRS) και ογκομετρίας (VOLUMETRY) και προγνωστική σημασία των ευρημάτων στη φυσική εξέλιξη της νόσου

Abstract

Multiple Sclerosis (MS) is the commonest demyelinating disease of the white matter of the Central Nervous System and the commonest no traumatic cause of disability among young and middle aged people. The age peak of the disease is the thirty years and it’s three times more common in women. Usually (85%), the disease has relapses and remissions (RRMS). The symptoms vary and concern kinetic, aesthetic and psychological functions. The Expanded Disability Status Scale (EDSS) is a method of measuring of the clinical disability in patients with MS. The etiology of MS is not known. The diagnosis is based in clinical and laboratory findings and the differential diagnosis is wide. The basic laboratory exam is the Magnetic Resonance Imaging, which can proof the dissemination of MS in time and space. A positive MRI with the corresponding clinical data makes the diagnosis much more certain. Nevertheless, divergences between clinical and imaging findings occur and this led in the use of more sophisticated MR techniques. In the present study non conventional MRI techniques (DTI, MRS and Tractography) were used in 85 patients with MS in a magnetic field of 3T. The patients were followed up for two years. Measurements were made also from the white matter of 42 healthy adults and the results were correlated. The results showed that DTI parameters (Apparent Diffusion Coefficient and Fractional Anisotropy) can recognize and demonstrate in a quantitative and qualitative manner the damage in NAWM of MS patients. This type of damage cannot be revealed with conventional MRI sequences, as Τ2, FLAIR and PD. The techniques of MRS and Tractography confirm in a quantitatively and qualitatively way respectively the damage of white matter. The correlation of the DTI measurements with the degree of clinical disability, as this is depicted with EDSS, connects the data from newer techniques of MRI with the clinical findings of MS patients. The statistical correlation of DTI measurements, particularly ADC, with the presence or not of imaging progression during the follow up period shows that DTI can be a prognostic tool of MS in imaging level, also. This is a novel finding, never mentioned before in bibliography.In conclusion, the use of non conventional sequences in 3T MRI, as Diffusion Tensor Imaging, MR Spectroscopy and Tractography can detect early the subtle damage of Normal Appearing White Matter in MS patients. DTI, through the ADC parameter, correlates with patients’ clinical disability and can be used as a prognostic tool for their MRI progression.

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) είναι η συχνότερη απομυελινωτική νόσος της λευκής ουσίας του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) και η συχνότερη μη τραυματική αιτία αναπηρίας μεταξύ νέων και μέσης ηλικίας ατόμων. Η ηλικιακή κορυφή της νόσου είναι τα 30 έτη και είναι τρεις φορές συχνότερη στις γυναίκες. Η συχνότερη μορφή της νόσου (85%) έχει εξάρσεις και υφέσεις (RRMS). Τα συμπτώματα ποικίλουν και αφορούν κινητικές και αισθητικές λειτουργίες, καθώς και την ψυχική σφαίρα. Μια μέθοδος ποσοτικοποίησης του βαθμού αναπηρίας των ασθενών με ΣΚΠ είναι το EDSS (Expanded Disability Status Scale), μέσω του οποίου μελετάται και η μεταβολή του βαθμού της αναπηρίας με την εξέλιξη της νόσου. Η αιτιολογία της νόσου δεν είναι γνωστή. Η διάγνωση της ΣΚΠ γίνεται με βάση κλινικά και εργαστηριακά κριτήρια. Η διαφορική διάγνωση της ΣΚΠ είναι ευρεία. Η βασική παρακλινική εξέταση είναι η Μαγνητική Τομογραφία (ΜΤ). Η ΜΤ έχει την δυνατότητα να αποδείξει την διασπορά στον χρόνο (με καινούργιες ενισχυόμενες βλάβες ή νέες Τ2 βλάβες) και στον χώρο (με πολλαπλές εντοπίσεις στον εγκέφαλο και τον ΝΜ). Έτσι, μια θετική ΜΤ με τα αντίστοιχα κλινικά δεδομένα κάνουν πολύ πιθανή την διάγνωση της ΣΚΠ. Ωστόσο, παραμένει μια απόκλιση μεταξύ των κλινικών και των απεικονιστικών ευρημάτων, γεγονός που οδήγησε στη χρήση μη συμβατικών τεχνικών ΜΤ. Στην παρούσα μελέτη χρησιμοποιήθηκαν σύγχρονες τεχνικές (DTI, MRS, Tractography) της ΜΤ σε 85 ασθενείς με ΣΚΠ σε μαγνητικό τομογράφο 3Τ. Οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν για διάστημα 2 ετών. Πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις και σε 42 υγιείς ενήλικες και στατιστική σύγκριση των αποτελεσμάτων. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η ακολουθία DTI μπορεί να αναγνωρίσει και αναδείξει με ποσοτικό και ποιοτικό τρόπο την βλάβη της NAWM σε ασθενείς με MS. Αυτός ο τύπος παθολογίας δεν μπορεί να ανιχνευθεί με τις συμβατικές τεχνικές της μαγνητικής τομογραφίας, όπως η Τ2, η FLAIR και η PD. Συγκεκριμένα οι παράμετροι του DTI, κλασματική ανισοτροπία (FA) και φαινομενικός συντελεστής διάχυσης (ADC) διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεταξύ των βλαβών της ΣΚΠ, της NAWM και της λευκής ουσίας των υγειών ατόμων. Οι τεχνικές της μαγνητικής φασματοσκοπίας (MRS) και δεσμιδογραφίας (Tractography) επιβεβαιώνουν με ποσοτικό και ποιοτικό τρόπο αντίστοιχα την παθολογία στην λευκή ουσία. Η συσχέτιση των δεδομένων της τεχνικής DTI και συγκεκριμένα των τιμών του ADC με τον βαθμό κλινικής αναπηρίας, όπως αυτή εκφράζεται με το EDSS, συνδέει τα δεδομένα των ειδικών τεχνικών της μαγνητικής τομογραφίας με την κλινική εικόνα των ασθενών. Επίσης, η στατιστική συσχέτιση των μετρήσεων του DTI στην NAWM με την εμφάνιση ή μη απεικονιστικής υποτροπής δείχνει πως η τεχνική αυτή μπορεί να αποτελέσει δείκτη πρόγνωσης της νόσου και σε απεικονιστικό επίπεδο. Η συσχέτιση αυτή αφορά τον φαινομενικό συντελεστή διάχυσης (ADC) και δεν έχει αναφερθεί σε καμία δημοσιευμένη μελέτη.Συμπερασματικά, οι σύγχρονες απεικονιστικές μέθοδοι, με την χρήση ειδικών ακολουθιών και τεχνικών σε μαγνητικό τομογράφο ισχύος 3 Τesla, όπως η MRS, η Tractography και κυρίως το DTI, μπορούν να ανιχνεύσουν πρώιμα τις αρχόμενες αλλοιώσεις της φαινομενικά υγιούς λευκής ουσίας σε ασθενείς με ΣΚΠ, συσχετίζονται με την κλινική εικόνα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προγνωστικός δείκτης της απεικονιστικής τους εξέλιξης.