Η ανάπτυξη των μεταμορφoλογικών ικανοτήτων παιδιών από το νηπιαγωγείο στην Β΄ τάξη δημοτικού και η σχέση τους με τη μάθηση της ανάγνωσης και της ορθογραφημένης γραφής

Abstract

This research examined the longitudinal development of 215 children’s metamorphological abilities from kindergarten to the second grade of primary school and their relationship with learning to read and learning to spell. Morphological awareness was assessed both in kindergarten and in the first two grades of primary school with seven tasks, each of which evaluated different metamorphological abilities. At the same time, the children in kindergarten were evaluated for their general cognitive abilities (e.g. short-term memory, expressive vocabulary) and their early literacy skills (e.g. sound-letter knowledge, phonological awareness). Participants in the survey were also the children’s preschool teachers and parents, who were asked to respond via questionnaires on the frequency of teaching practices in the cultivation of morphological knowledge and the frequency of children’s contact with the written language during the preschool years respectively. At the end of both A and B classes of primary school, their reading ability was evaluated based on their decoding accuracy and speed of words and non-words as well as on their reading comprehension. At the same period, their spelling ability was assessed viewing both their spelling of inflectional suffixes and spelling of stems in words and non-words.The results indicated both the evolution and the different rate of growth of metamorphological skills and the close relationship with specific cognitive and metalinguistic factors. It also highlighted the prognostic role of morphological awareness in reading comprehension, and secondly, in reading accuracy of words with morphemic features. On the contrary, the results did not record any contribution of metamorphological skills to reading speed of words and non-words regardless of their morphemic structure. In addition, they identified the prognostic role of morphological awareness in spelling of inflectional suffixes in words but not in non-words. Finally, they demonstrated that specific metamorphological skills both in kindergarten and first grade contributed significantly to the spelling of stems in words and non-words in A and B grades respectively .The findings of this research may be useful in designing specific research approaches of cognitive functions of reading and spelling based on the development framework of individual metamorphological abilities.

Η έρευνα αυτή εξέτασε διαχρονικά την ανάπτυξη των μεταμορφολογικών ικανοτήτων 215 παιδιών από το νηπιαγωγείο στη Β΄ τάξη δημοτικού και τη σχέση τους με τη μάθηση της ανάγνωσης και της ορθογραφημένης γραφής. Η μορφολογική επίγνωση αξιολογήθηκε τόσο στο νηπιαγωγείο όσο και στις δύο πρώτες τάξεις του δημοτικού με εφτά κριτήρια μέτρησης, καθένα από τα οποία αξιολογούσε διαφορετική μεταμορφολογική ικανότητα. Παράλληλα, στο νηπιαγωγείο τα παιδιά αξιολογήθηκαν ως προς τις γενικές γνωστικές τους ικανότητες (π.χ. βραχύχρονη μνήμη, εκφραστικό λεξιλόγιο) και τις πρώιμες δεξιότητες γραμματισμού (π.χ. γνώση ήχου γραμμάτων, φωνολογική επίγνωση). Συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν επίσης οι νηπιαγωγοί και οι γονείς των παιδιών από τους οποίους ζητήθηκε να απαντήσουν μέσω ερωτηματολογίων για τη συχνότητα των διδακτικών πρακτικών ως προς την καλλιέργεια των μορφολογικών γνώσεων και για τη συχνότητα επαφής των παιδιών με το γραπτό λόγο κατά την προσχολική ηλικία αντίστοιχα. Στο τέλος τόσο της Α΄ όσο και της Β΄ τάξης του δημοτικού αξιολογήθηκε η αναγνωστική ικανότητα ως προς την ακρίβεια και την ταχύτητα ανάγνωσης λέξεων ψευδολέξεων και ως προς την αναγνωστική κατανόηση, καθώς και η ικανότητα ορθογραφημένης γραφής κλιτικών επιθημάτων και θεματικών ριζών σε λέξεις ψευδολέξεις.Τα αποτελέσματα της έρευνας επισήμαναν αφενός την εξελικτική πορεία και το διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης των μεταμορφολογικών ικανοτήτων και αφετέρου τη στενή σχέση τους με συγκεκριμένους γνωστικούς και μεταγλωσσικούς παράγοντες. Επίσης, ανέδειξαν τον προγνωστικό ρόλο της μορφολογικής επίγνωσης στην αναγνωστική κατανόηση και σε ένα δεύτερο βαθμό στην ακρίβεια ανάγνωσης λέξεων με μορφηματικά χαρακτηριστικά. Αντίθετα, δεν κατέγραψαν οποιαδήποτε συμβολή των μεταμορφολογικών ικανοτήτων στην ταχύτητα ανάγνωσης λέξεων και ψευδολέξεων ανεξάρτητα από τη μορφηματική τους δομή. Επιπλέον, επισήμαναν τον προγνωστικό ρόλο της μορφολογικής επίγνωσης στην ορθογραφημένη γραφή των κλιτικών επιθημάτων των λέξεων και όχι των ψευδολέξεων. Τέλος, κατέδειξαν ότι συγκεκριμένες μεταμορφολογικές ικανότητες τόσο στο νηπιαγωγείο όσο και στην Α΄ τάξη συνέβαλαν σημαντικά στην ορθογραφημένη γραφή των θεματικών ριζών λέξεων και ψευδολέξεων στην Α΄ και τη Β΄ τάξη αντίστοιχα.Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας μπορούν να χρησιμεύσουν στο σχεδιασμό ειδικότερων ερευνητικών προσεγγίσεων των γνωστικών λειτουργιών της ανάγνωσης και της ορθογραφημένης γραφής με βάση το αναπτυξιακό πλαίσιο των επιμέρους μεταμορφολογικών ικανοτήτων.