Οι «ιστορικοί λόγοι» στη βυζαντινή λογοτεχνία

Abstract

The purpose of this doctoral thesis: «“Historical Orations” in Byzantine Literature» is to study a specific kind of orations that do not belong to a particular literary group. These orations had been written on the occasion of a specific and recent historical event of internal or external policy of the Byzantine Empire and usually for public reading. We can call these orations as “historical orations”. Thus, in the first part of the work, we identify the common features of “historical orations”, and then we analyze the way in which we study these twenty eight orations. In the second part of this study we examine in detail the specific “historical oration”. At first we present the life and work elements of each author of “historical oration” and we attempt to deal with various problems relating in some cases even the authorship of the oration itself. After that, we present the manuscripts that include these orations, the publications and each oration’s exact title. Moreover, is presented the historical context, because of the masking effort of historical reality with persons or events from classic antiquity or Bible. At last, is attempted the date of each “historical oration”, the place searched, and the exact time of the pronunciation. At last, we present the basic characteristics of the “historical orations”, as far as some observations upon the orations’ structure and the motifs, as derived from the analytical examination of these orations. Moreover, we identify each oration’s rhetorical structure and narrative techniques, as far as the rhetorical style and the language.

Η παρούσα εργασία με τίτλο: «Οι "ιστορικοί λόγοι" στη βυζαντινή λογοτεχνία», επιχειρεί να συμβάλλει στη μελέτη μιας ιδιαίτερης κατηγορίας λόγων, οι οποίοι δεν ακολουθούν κάποιο από τα καθιερωμένα ρητορικά είδη της βυζαντινής γραμματείας. Οι λόγοι αυτοί γράφηκαν με αφορμή κάποιο συγκεκριμένο και πρόσφατο ιστορικό γεγονός της εσωτερικής ή εξωτερικής πολιτικής της βυζαντινής αυτοκρατορίας και προορίζονταν συνήθως για δημόσια ανάγνωση. Τους λόγους αυτούς κατηγοριοποιώντας τους, μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε ως "ιστορικούς λόγους". Στο πρώτο μέρος της εργασίας, αφού προσδιοριστούν τα κοινά χαρακτηριστικά των "ιστορικών λόγων", αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο θα μελετηθούν στη συνέχεια οι εικοσιοκτώ συγκεντρωθέντες λόγοι. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας, λοιπόν, εξετάζεται αναλυτικά ο εκάστοτε "ιστορικός λόγος". Αρχικά παρουσιάζονται τα βιοεργογραφικά στοιχεία του συγγραφέα κάθε "ιστορικού λόγου" και γίνεται προσπάθεια αντιμετώπισης διαφόρων προβλημάτων, τα οποία αφορούν σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και την πατρότητα του ίδιου του λόγου. Ακολουθεί η παράθεση των χειρογράφων που τον διασώζουν, των διαφόρων εκδόσεών του, καθώς και του ακριβή τίτλου του λόγου. Στη συνέχεια δίδεται το ιστορικό πλαίσιο κάθε λόγου, καθώς σε πολλούς από αυτούς, λόγω της τεχνικής συγκάλυψης των προσώπων των πρωταγωνιστών και των γεγονότων με πρόσωπα της αρχαίας ιστορίας ή της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολο να αποκωδικοποιηθούν τα ιστορικά γεγονότα στα οποία αυτοί αναφέρονται. Στην επόμενη ενότητα επιχειρείται η χρονολόγηση του εκάστοτε "ιστορικού λόγου", ενώ αναζητείται ο τόπος, αλλά και ο ακριβής χρόνος εκφώνησής του. Τέλος, παρουσιάζεται συνοπτικά το περιεχόμενο κάθε "ιστορικού λόγου", όπου και αντιμετωπίζονται διάφορα προβλήματα προσωπογραφικά και τοπογραφικά, διασαφηνίζονται τυχόν δυσνόητα χωρία, ενώ συγχρόνως μελετάται και η ρητορική δομή του, με έμφαση στις αφηγηματικές τεχνικές, στο ύφος, στη γλώσσα και στα ρητορικά σχήματα τα οποία απαντώνται σε αυτόν. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της εργασίας παρουσιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά των "ιστορικών λόγων", χαρακτηριστικά, αλλά και διάφορα μοτίβα τα οποία προκύπτουν από τη συγκριτική τους μελέτη.