Άνθρωπος και κοινωνία στο έργο του Γρηγορίου Νύσσης

Abstract

The aim of this thesis was to study the texts of St. Gregory of Nyssa, and specially those dealing with his social teaching. We specifically investigated the social aspects of his works, such as his Homilies and actions he overtook, and also the social interventions he initiated as a Bishop, living in the 4th century A.D. We presented the opinions of Gregory of Nyssa had regarding the social problems that the people had to face at his time, and his pioneering views about important aspects such as wealth and poverty, borrowing and slavery, the relief of the sick and the poor, and the care for people living at the edge of society. To achieve this aim, we examined the historic, social, economic and cultural frame of the 4th century, in an effort to integrate Gregory of Nyssa in his era. In this way we managed to register the problems that existed and also the conditions that the Church Bishops were called to work, as leaders of their cities. Next we analyzed the anthropology of Gregory of Nyssa, which helped us to show his social teaching, as he followed the principles of the patristic methodology regarding the problem of social justice. Finally, we used Gregory’s social teachings to help us put forward a proposal that deals with today’s social problems.

Σκοπός της διατριβής ήταν η μελέτη των κειμένων του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, και ιδιαίτερα της κοινωνικής του διδασκαλίας. Συγκεκριμένα, διερευνήσαμε τις κοινωνικές πτυχές του έργου του, τόσο των λόγων όσο και των πράξεών του, καθώς και τις κοινωνικές παρεμβάσεις του, ως Επισκόπου, στην κοινωνία του 4ου μ.Χ. αιώνα. Στην ανάπτυξη της διδασκαλίας του σχετικά με τον άνθρωπο και την κοινωνία του, ο Γρηγόριος Νύσσης εφαρμόζει τις αρχές της πατερικής σκέψεως για το πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη του ‘’πώς’’ θα λυθούν τα κοινωνικά προβλήματα. Ως βάση για την έκφραση της κοινωνικής του διδασκαλίας ο Γρηγόριος χρησιμοποιεί τις αρχές της θεολογίας που αναφέρονται στις σχέσεις του ανθρώπου προς το συνάνθρωπό του, προς τα πράγματα και τη φύση. Στην ανάπτυξη των αρχών της πατερικής σκέψεως, σημαντικό ρόλο κατέχει η ανάλυση της πραγματικότητας με την αντιπαραβολή του ιδανικού και του πραγματικού κόσμου. Αντιμετωπίζοντας ακολούθως την πραγματικότητα, πρότεινε συγκεκριμένες λύσεις για τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής του. Παρουσιάσαμε τις θέσεις του Επισκόπου Νύσσης, όσον αφορά τα κύρια κοινωνικά προβλήματα που απασχολούσαν τον άνθρωπο του 4ου μ.Χ. αιώνα καθώς και τις ρηξικέλευθες απόψεις του γι’ αυτά, όπως ήταν ο πλούτος και η φτώχεια, το πρόβλημα του δανεισμού και της δουλείας, η ανακούφιση των αρρώστων και των ταλαιπωρημένων και τέλος η ποιμαντική φροντίδα των ανθρώπων του περιθωρίου. Ασχοληθήκαμε με το ιστορικοκοινωνικό και οικονομικοπολιτιστικό πλαίσιο του 4ου μ.Χ. αιώνα για να εντάξουμε το Γρηγόριο Νύσσης στην εποχή του. Με τον τρόπο αυτό καταγράψαμε τα προβλήματα που υπήρχαν και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες οι Επίσκοποι της Εκκλησίας ανέλαβαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις πόλεις τους. Στη συνέχεια αναλύσαμε την ανθρωπολογία του Γρηγορίου Νύσσης, η οποία μας βοήθησε στην ανάδειξη της κοινωνικής του διδασκαλίας, αφού από αυτήν εξέρχονταν οι αρχές της πατερικής μεθοδολογίας για το πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Τέλος, αναλύσαμε την κοινωνική του διδασκαλία και εκφέραμε μία πρόταση για το σήμερα.