Η σχέση επιστήμης και πολιτικής στη διαδικασία διαπραγμάτευσης διεθνών περιβαλλοντικών καθεστώτων: η περίπτωση του καθεστώτος του μεσογειακού πρωτοκόλλου σχετικά με τη ρύπανση από χερσαίες πηγές και δραστηριότητες (1980/1996)

Abstract

The thesis deals with one of the most important issues affecting, to a large extent, the development, progress and final outcome of international environmental negotiations -the science-policy relationship (interface). The cardinal objective of the thesis is to explore, evaluate and interpret main aspects of the science-policy relationship developed and evolved in the negotiation process of international environmental agreements based on the use of theoretical approaches and propositions derived from key negotiation theories and the disciplines of philosophy, sociology and history of science. Within this framework, special research emphasis is placed on the following specific objectives: a) the assessment of the contribution made by science-variable in the development and operation of the three main stages of international environmental negotiations (pre-negotiation, negotiation, renegotiation), b) the exploration of the circumstances and conditions under which the potential contribution of science-variable in an environmental negotiation process could be translated into influence in the context of the development of the multi-dimensional political interactions taking places in that negotiation process, c) the identification of the fundamental factors and parameters which determine the degree and extent of the influence of scientific expertise in the operation, evolution and final outcome of an international environmental negotiation, and d) the comprehensive analysis and evaluation of the science-policy relationship developed and evolved in the negotiation process of a specific international environmental regime - the Regime for the Protection of the Mediterranean Sea against Pollution from Land-based Sources and Activities (1980/1996).The main conclusions of the thesis are as follows: (i) science is one of the most important variables embedded in international environmental negotiations, (ii) the influence of science-variable in the negotiation process of an international environmental agreement depends on the interaction and interrelation of multi-dimensional factors. These factors are linked to: the nature and content of the scientific knowledge base used in an international environmental negotiation, the institutional setting of an environmental negotiation process, the dynamic that may acquire in environmental negotiations a number of international scientific and environmental NGOs, and the fundamental aspects of the political process taking place in international environmental negotiations, including the extended legal context of a negotiated environmental regime, the extended management framework of a negotiation process and its multidimensional knowledge base.

Η διατριβή πραγματεύεται ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που επηρεάζουν, σε μεγάλο βαθμό, την ανάπτυξη, εξέλιξη και τελική έκβαση των διεθνών περιβαλλοντικών διαπραγματεύσεων - τη σχέση επιστήμης και πολιτικής. Ο κύριος στόχος της διατριβής είναι να διερευνήσει, να αξιολογήσει και να ερμηνεύσει βασικές πτυχές της σχέσης επιστήμης και πολιτικής που αναπτύσσεται στη διαπραγματευτική διαδικασία διεθνών περιβαλλοντικών συμφωνιών, μέσα από τη χρήση θεωρητικών προσεγγίσεων και προτάσεων που απορρέουν από σημαντικές θεωρίες των διεθνών διαπραγματεύσεων και τους επιστημονικούς κλάδους της φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας και ιστορίας της επιστήμης. Στο πλαίσιο αυτό, τίθενται προς διερεύνηση οι ακόλουθοι επιμέρους στόχοι: α) η εκτίμηση της συνεισφοράς της μεταβλητής-επιστήμη στην ανάπτυξη και λειτουργία των τριών βασικών σταδίων των διεθνών περιβαλλοντικών διαπραγματεύσεων (προ-διαπραγμάτευση, διαπραγμάτευση, επαναδιαπραγμάτευση), β) η διερεύνηση των συνθηκών και προϋποθέσεων στη βάση των οποίων η εν δυνάμει συνεισφορά της μεταβλητής επιστήμης σε μια περιβαλλοντική διαπραγματευτική διαδικασία θα μπορούσε να μετουσιωθεί σε επιρροή στο πλαίσιο της ανάπτυξης των πολυδιάστατων πολιτικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στην εν λόγω διαπραγμάτευση, γ) ο προσδιορισμός των θεμελιωδών παραγόντων και παραμέτρων που καθορίζουν τον βαθμό και την έκταση της επίδρασης της επιστημονικής εμπειρογνωμοσύνης στη λειτουργία, εξέλιξη και τελική έκβαση μιας διεθνούς περιβαλλοντικής διαπραγμάτευσης, και δ) η ολοκληρωμένη ανάλυση και εκτίμηση της σχέσης επιστήμης και πολιτικής, όπως αυτή αναπτύσσεται και εξελίσσεται στο πλαίσιο της διαπραγματευτικής διαδικασίας ενός συγκεκριμένου διεθνούς περιβαλλοντικού καθεστώτος - του Καθεστώτος σχετικά με την Προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης από τη Ρύπανση από Χερσαίες Πηγές και Δραστηριότητες (1980/1996). Τα σημαντικότερα συμπεράσματα της διατριβής έχουν ως εξής: (i) η επιστήμη συνιστά μία από τις σημαντικότερες μεταβλητές των διεθνών περιβαλλοντικών διαπραγματεύσεων, (ii) η επιρροή της μεταβλητής-επιστήμη στη διαπραγματευτική διαδικασία μιας διεθνούς περιβαλλοντικής συμφωνίας εξαρτάται από τη διασύνδεση και αλληλεξάρτηση πολυδιάστατων παραγόντων. Οι παράγοντες αυτοί συνδέονται με: τη φύση και το περιεχόμενο του εκάστοτε επιστημονικού γνωστικού υπόβαθρου που χρησιμοποιείται σε μια διεθνή περιβαλλοντική διαπραγμάτευση, την οργανωτική θεσμική διάρθρωση μιας περιβαλλοντικής διαπραγματευτικής διαδικασίας, τη δυναμική που δύναται να αποκτήσουν σε μια περιβαλλοντική διαπραγμάτευση μια σειρά αρμόδιων διεθνών επιστημονικών και περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανισμών, και τις θεμελιώδεις παραμέτρους των πολιτικών διεργασιών μιας διεθνούς περιβαλλοντικής διαπραγμάτευσης, όπως είναι το διευρυμένο νομικό πεδίο αναφοράς ενός υπό διαπραγμάτευση περιβαλλοντικού καθεστώτος, το διευρυμένο διαχειριστικό πλαίσιο της εκάστοτε διαπραγματευτικής διαδικασίας και το πολυδιάστατο γνωστικό της υπόβαθρο.