Η ποιότητα της σχέσης γονιού-παιδιού και η χρήση των μέσων επικοινωνίας

Abstract

This research focuses on possible relationships between parent-child relational quality and media use. Parent-child relational quality has three parameters, Attitude of parents towards their role related to their behavior, Envolvement – their presence in the everyday routine of their child and Discipline – how they establish limits and grant autonomy. Media usage occupies a lot of time in the everyday family routine whereas children are capable users of media and an active audience, according to the approach of uses and satisfactions, that seeks to satisfy needs. The research investigates possible relationships between parent-child relational quality and the use of television and the internet as well as the use and place of media in the context of the family. The research was conducted in Greek elementary schools and participants were 276 children, aged 9-12 and 237 parents. Parent-child quality of relationship was assessed - with the Western Psychological Association, Parent Child Relationship Inventory Children’s motives for television and internet use were investigated on the basis of the uses and gratifications theory, with the scales of television use which measures ritual as well as functional motives. Our findings demonstrate that the Attitude of parents, even when positive, is related to motives such as companionship and escape from reality. When children use media accompanied by their parents, tend to use media when alone in order to repeat this pleasant experience and have high motives of relaxation. Envolvement of parents and their constant presence may pressure the child and seeks to use media in order to escape from reality and have a sense of independence. Results of the study also confirm the central position of media in the family context and that children’s nature and frequency of media use reflect those of their parents Finally, strict discipline imposed by parents appears to strengthen many of the motives of media use, underlining that children of parents who promote autonomy can achieve more easily self regulation in media use.

Η παρούσα έρευνα εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο η ποιότητα της σχέσης γονιού παιδιού εμπλέκεται με τη χρήση των μέσων στο πλαίσιο της οικογένειας και τα κίνητρα χρήσης των μέσων από τα παιδιά. Η ποιότητα σχέσης γονιού- παιδιού συγκροτείται από τρεις βασικές παραμέτρους, τη Στάση, που σχετίζεται με τη συμπεριφορά του γονιού και το πώς αντιμετωπίζει το ρόλο του, την Εμπλοκή, δηλαδή την παρουσία του στην καθημερινότητα του παιδιού και την Πειθαρχία, που σχετίζεται με τη θέσπιση ορίων και την αυτονομία που παραχωρεί ο γονιός. Η χρήση των μέσων καταλαμβάνει πολύ χρόνο στην καθημερινότητα των μελών της οικογένειας και σχετίζεται με την εσωτερική γεωγραφία της αλλά και το κανονιστικό σύστημα της οικογένειας. Τα παιδιά είναι ικανότατοι χρήστες των μέσων και αποτελούν ενεργό κοινό, σύμφωνα με την προσέγγιση των χρήσεων και ικανοποιήσεων, που αναζητά να εξυπηρετήσει συγκεκριμένες ανάγκες-κίνητρα. Διερευνάται πώς σχετίζεται η ποιότητα της σχέσης γονιού-παιδιού με τα κίνητρα χρήσης των μέσων από τα παιδιά και τη χρήση και θέση των μέσων στο πλαίσιο της οικογένειας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των γονιών και τις αναφορές των παιδιών. Στην έρευνα συμμετείχαν 276 μαθητές και 237 γονείς από Δημοτικά του Δήμου Αθηναίων. Οι μετρήσεις περιλαμβάνουν για τους μαθητές τα κίνητρα χρήσης της τηλεόρασης και του υπολογιστή/διαδικτύου, τα πιο διαδεδομένα μέσα στις ηλικίες 9-12. Για τη μέτρηση, των κινήτρων χρήσης των μέσων από τα παιδιά επιλέχθηκε η κλίμακα κινήτρων χρήσης της τηλεόρασης, καθώς μετρά τόσο τελετουργικά όσο και λειτουργικά κίνητρα. Για τη μέτρηση της ποιότητας της σχέσης γονιού – παιδιού χρησιμοποιήθηκε η σταθμισμένη κλίμακα Parent Child Relationship Inventory (PCRI), η οποία αξιολογεί τις στάσεις των γονέων απέναντι στο ρόλο τους και απέναντι στα παιδιά τους. Βρέθηκε ότι για την παράμετρο της Στάσης, ακόμα και όταν αυτή είναι θετική, σχετίζεται με τα κίνητρα της συντροφιάς και της απόδρασης, και χρειάζεται η φυσική παρουσία του γονιού ώστε το παιδί να μη βιώνει συναισθήματα μοναξιάς. Επίσης, η καλή επικοινωνία με το γονιό όταν συνδέεται με κοινή χρήση των μέσων, οδηγεί το παιδί στην ανάγκη να αναπαράξει αυτή την εμπειρία και να χρησιμοποήσει και μόνο του τα μέσα με κίνητρο τη χαλάρωση. Για την παράμετρο της Εμπλοκής, η διαρκής παρουσία του γονιού, ίσως, είναι πιεστική για το παιδί και καταφεύγει στα μέσα για να αποδράσει και να αναζητήσει ανεξαρτησία. Από την άλλη πλευρά, η κοινή χρήση της τηλεόρασης και του υπολογιστή/διαδικτύου, επιβεβαιώνει την κεντρικότητα των μέσων στο πλαίσιο της οικογένειας και ενισχύει τη χρήση από την πλευρά των παιδιών ως ένα μαθημένο επικοινωνιακό σχήμα. Τέλος, η αυστηρή πειθαρχία που επιβάλλεται από την πλευρά των γονιών, φαίνεται ότι πυροδοτεί πολλά από τα κίνητρα χρήσης των μέσων, υπογραμμίζοντας ότι χρειάζεται να παραχωρείται στο παιδί αυτονομία ανάλογη με την ηλικία του, ώστε να μπορεί να αυτορρυθμιστεί σε σχέση με τη χρήση των μέσων.