Η συμβολή της πράσινης επιχειρηματικότητας στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των βιομηχανικών περιοχών της χώρας

Abstract

The purpose of the present thesis is the study of the development potentials for the industrial estates in Greece, in the concept of sustainable development and green entrepreneurship. The capabilities of the industrial estates to adopt the model of industrial ecology and industrial symbiosis are examined, in order to enhance their sustainable development and to improve their competitiveness. The industrial estates create a development pole for their whole region and present important opportunities for the wider promotion of larger scale sustainable development actions, by following the example of eco-industrial parks. The current research highlights the advantages of the comprehensive environmental management, the importance of the synergy creations between firms in fields as the use and exchange of by-products and the benefits of the cooperation between industrial estates and external partners, such as universities. The research that was conducted during 2012-2013, was spread in 19 industrial estates of Greece and 3 industrial zones - informal industrial estates and 100 companies from these areas participated through the completion of a structured questionnaire.The descriptive and inferential statistical analysis of the data, with the factor analysis and the linear and logistic regressions, highlight the factors that affect the environmental performance and the environmental management system implementation of the industrial estates' firms, the factors that affect the degree of firms' satisfaction for their operation inside the estate and their degree of synergies development and cooperation with universities. The positive relation between the firms' environmental performance with the use of other firms' byproducts and the use of environmental management systems indicate the significance of the industrial symbiosis and the structured environmental management. The overall outcomes lead to the final proposals for the proper environmental management of the Greek industrial estates, for the ideal use of the firms' by-products, the promotion of innovation, the improvement of industrial estates' management model and the overall increase of their competitiveness.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η μελέτη και οι προοπτικές ενίσχυσης του θεσμού των Βιομηχανικών Περιοχών στην Ελλάδα και των επιχειρήσεών τους, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και της πράσινης επιχειρηματικότητας. Μέσα από την επισκόπηση του θεσμού, εξετάζονται οι δυνατότητες των Βιομηχανικών Περιοχών της χώρας να ακολουθήσουν το μοντέλο της βιομηχανικής οικολογίας και της βιομηχανικής συμβίωσης, με απώτερο στόχο την εύρεση προτάσεων για τη βιώσιμη ανάπτυξή τους και την ταυτόχρονη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους. Οι Βιομηχανικές Περιοχές, αποτελώντας ένα σύνολο πολλών επιχειρήσεων που βρίσκονται σε γεωγραφική εγγύτητα και έναν πόλο ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής τους, παρουσιάζουν σημαντικές προοπτικές για την προώθηση ευρύτερων δράσεων πράσινης επιχειρηματικότητας σε μεγαλύτερη κλίμακα, ακολουθώντας το μοντέλο ανάπτυξης των περιβαλλοντικών βιομηχανικών πάρκων του εξωτερικού. Μέσα από την έρευνα αναδεικνύονται τα οφέλη της δομημένης περιβαλλοντικής διαχείρισής τους, η σημασία της ανάπτυξης συνεργειών μεταξύ των επιχειρήσεών τους σε τομείς, όπως η ανταλλαγή και χρήση υποπροϊόντων, καθώς και τα οφέλη που μπορεί να έχει η συνεργασία των Βιομηχανικών Περιοχών και των επιχειρήσεών τους με εξωτερικούς φορείς. Η πρωτογενής έρευνα που πραγματοποιήθηκε κατά το χρονικό διάστημα 2012-2013, επεκτάθηκε σε 19 θεσμοθετημένες Βιομηχανικές Περιοχές της χώρας και 3 άτυπες Βιομηχανικές Περιοχές (Βιομηχανικές Ζώνες). Σε αυτή συμμετείχαν 100 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εντός των Βιομηχανικών Περιοχών, μέσω της συμπλήρωσης δομημένου ερωτηματολογίου. Η περιγραφική και η επαγωγική στατιστική επεξεργασία των στοιχείων μέσα από την παραγοντική ανάλυση και τις γραμμικές και λογιστικές παλινδρομήσεις, αναδεικνύουν παράγοντες που επηρεάζουν την περιβαλλοντική επίδοση των επιχειρήσεων των Βιομηχανικών Περιοχών, το βαθμό ικανοποίησής τους από τη λειτουργία τους εντός της Βιομηχανικής Περιοχής, τη χρήση Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και το βαθμό ανάπτυξης συνεργειών με πανεπιστημιακά ιδρύματα. Η θετική σχέση που προκύπτει μεταξύ της περιβαλλοντικής επίδοσης μιας επιχείρησης με τη χρήση υποπροϊόντων άλλων επιχειρήσεων, καθώς και με τη χρήση Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, αναδεικνύει τη σημασία της βιομηχανικής συμβίωσης και της δομημένης περιβαλλοντικής διαχείρισης καθώς και τα οφέλη που αυτές μπορούν να προσφέρουν στις επιχειρήσεις και στις Βιομηχανικές Περιοχές. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν μέσω της ανάλυσης των στοιχείων της πρωτογενούς έρευνας και της βιβλιογραφικής ανασκόπησης που προηγήθηκε, οδηγούν στις τελικές προτάσεις για την ορθή περιβαλλοντική διαχείριση των Βιομηχανικών Περιοχών, την κατά το δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση των υποπροϊόντων των επιχειρήσεων, την προώθηση της πράσινης επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, τη βελτίωση του διοικητικού μοντέλου των Βιομηχανικών Περιοχών και τη συνολική ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητάς τους.