Mεταβολές της αρτηριακής δυσκαμψίας και της κεντρικής αορτικής πίεσης αιμοκαθαιρόμενων ασθενών μεταξύ των συνεδριών αιμοκαθάρσης

Abstract

The aim of the present doctoral thesis was to investigate the changes in arterial stiffness, wave reflections and central aortic pressures in hemodialysis patients during the dialysis session and during the 3-day and 2-day interdialytic intervals. A total of 70 end-stage renal disease (ESRD) patients being on a standard renal replacement schedule with 3 dialysis treatments per week for at least 3 months participated in this study. Study participants were evaluated in 5 subsequent time points in 3 dialysis days. The first time point was 30 min after the last dialysis session of the previous week and the other measurements were performed before and after the first and second weekly dialysis sessions of the following week. At each time point, patient evaluation included assessment of anthropometric parameters, body composition with bioelectrical impendence analysis, peripheral blood pressure (BP) at the level of brachial artery. Pulse wave velocity (PWV) in the aorta and in brachial artery were estimated as measures of arterial stiffness and augmentation index (AIx) and augmentation pressure as measures of wave reflections, by performing applanation tonometry of peripheral arteries with the use of the Sphygmocor device. Brachial and central aortic systolic BP (SBP) and pulse pressure (PP) were significantly reduced during the first dialysis session of the week, whereas diastolic BP (DBP) was not changed. Aortic and brachial PWV remained unchanged during the first weekly dialysis session; in contrast, AIx and augmentation pressure were significantly decreased between start and end of dialysis. Similar changes were also noted during the mid-week dialysis session. Intradialytic changes in central aortic SBP and PP, in AIx and in aortic and brachial PWV did not significantly differ between patients receiving hemodiafiltration and those who were receiving standard hemodialysis. This finding was constant during both dialysis sessions under study. During the 3-day interdialytic interval, brachial and central aortic SBP were significantly increased, whereas DBP remained unchanged. Aortic and brachial PWV remained constant during the 3-day dialysis-free period; in contrast, AIx and augmentation pressure were significantly elevated during the 3-day interdialytic interval. Similar changes were observed in the 2-day interdialytic period. Interdialytic change in AIx and augmentation pressure was 30% significantly higher in the 3-day interval in comparison with a regular 2-day interdialytic interval. Interdialytic increase in AIx exhibited significant associations with relevant changes in body weight, total body water and central aortic SBP during the dialysis-free periods. In conclusion, the present study showed that hemodialysis reduces the amount of the incident pulse wave reflected at peripheral sites, without affecting the elastic properties of the aorta and large central arteries. Intradialytic changes in wave reflection and arterial stiffness parameters were similar in both hemodiafiltration and standard hemodialysis sub-groups. Importantly, the long 3-day interdialytic interval was associated with a 30% significantly higher elevation in wave reflection indices in comparison with a regular 2-day interdialytic interval. This change may be a key pathogenetic mechanism explaining the heightened cardiovascular risk of hemodialysis patients at the end of the 3-day interval interval.

Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν να διερευνηθούν οι μεταβολές των παραμέτρων της αρτηριακής σκληρίας, του κύματος ανάκλασης και της κεντρικής αορτικής πίεσης αιμοκαθαιρόμενων ασθενών κατά τη συνεδρία αιμοκάθαρσης και στο 3ήμερο και 2ήμερο διάστημα μεταξύ διαδοχικών συνεδριών αιμοκάθαρσης. Στη μελέτη αυτή έλαβαν μέρος 70 ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ) τελικού σταδίου, οι οποίοι ήταν ενταγμένοι σε σταθερό πρόγραμμα αιμοκάθαρσης με τρεις συνεδρίες ανά εβδομάδα για τουλάχιστον τρεις μήνες. Οι ασθενείς αξιολογήθηκαν σε 5 διαδοχικά χρονικά σημεία, 30 min μετά την τελευταία συνεδρία της προηγούμενης εβδομάδας και αντίστοιχα πριν και μετά την πρώτη και τη δεύτερη συνεδρία της επόμενης εβδομάδας. Σε κάθε χρονικό σημείο, οι ασθενείς υποβάλλονταν σε προσδιορισμό των σωματομετρικών χαρακτηριστικών, της σωματικής σύστασης με ανάλυση βιοηλεκτρικής αντίστασης και της περιφερικής αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) στη βραχιόνιο αρτηρία. Η ταχύτητα του σφυγμικού κύματος (pulse wave velocity, PWV) στην αορτή και τη βραχιόνιο αρτηρία υπολογίσθηκαν ως δείκτες αρτηριακής σκληρίας, ενώ ο αυξητικός δείκτης (augmentation index, AIx) εκτιμήθηκε ως δείκτης του κύματος ανάκλασης με τη μέθοδο της τονομετρίας περιφερικών αρτηριών και τη χρήση της συσκευής Sphygmocor. Κατά την πρώτη συνεδρία αιμοκάθαρσης της εβδομάδας παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της συστολικής ΑΠ (ΣΑΠ) και της πίεσης παλμού (ΠΠ) στη βραχιόνιο αρτηρία και την κεντρική αορτή, χωρίς σημαντική μεταβολή της διαστολικής ΑΠ (ΔΑΠ). Η PWV στην αορτή και τη βραχιόνιο αρτηρία παρέμειναν αμετάβλητες, ενώ σημαντικές μειώσεις σημειώθηκαν στον AIx και την πίεση ενίσχυσης. Όμοια ευρήματα, με μικρότερες μεταβολές των παραμέτρων σημειώθηκαν και κατά την ενδιάμεση συνεδρία της εβδομάδας. Οι μεταβολές της ΣΑΠ και ΠΠ στην κεντρική αορτή, του AIx και της αορτικής και βραχιόνιας PWV κατά τη διάρκεια της συνεδρίας δε διέφεραν σημαντικά μεταξύ των ασθενών που υποβάλλονταν σε αιμοδιαδιήθηση και αυτών που υποβάλλονταν σε απλή αιμοκάθαρση, Αυτό το εύρημα ήταν σταθερό στην πρώτη και την ενδιάμεση συνεδρία αιμοκάθαρσης της εβδομάδας. Κατά το 3ήμερο μεσοδιαλυτικό διάστημα παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της ΣΑΠ και της ΠΠ στη βραχιόνιο αρτηρία και την κεντρική αορτή, χωρίς σημαντική μεταβολή της ΔΑΠ. Η PWV στην αορτή και τη βραχιόνιο αρτηρία δε μεταβλήθηκαν σημαντικά στο 3ήμερο διάστημα, ενώ σημαντική αύξηση σημειώθηκε στον AIx και την πίεση ενίσχυσης. Όμοιες, αλλά μικρότερες σε μέγεθος μεταβολές παρατηρήθηκαν και κατά τη διάρκεια του 2ήμερου μεσοδιαλυτικού διαστήματος. Οι αυξήσεις στον AIx και την πίεση ενίσχυσης ήταν κατά 30% σημαντικά υψηλότερες στο 3ήμερο σε σύγκριση με ένα τυπικό 2ήμερο διάστημα εκτός αιμοκάθαρσης. Ομοίως, η βραχιόνιος και η αορτική ΠΠ εμφάνισε σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση στο 3ήμερο διάστημα. Οι μεταβολές του AIx στο 3ήμερο και το 2ήμερο μεσοδιαλυτικό διάστημα εμφάνισαν ισχυρές στατιστικές συσχετίσεις με τις μεταβολές του σωματικού βάρους, του ολικού σωματικού ύδατος και της κεντρικής αορτικής ΣΑΠ. Συμπερασματικά, η μελέτη αυτή έδειξε ότι κατά τη συνεδρία αιμοκάθαρσης μειώνεται η ένταση του κύματος ανάκλασης από την περιφέρεια, αλλά όχι η σκληρία της αορτής και των μεγάλων κεντρικών αρτηριών. Οι μεταβολές αυτές φάνηκε ότι δε διαφέρουν μεταξύ των μεθόδων της αιμοδιαδιήθησης και της απλής αιμοκάθαρσης. Το 3ήμερο μεσοδιαλυτικό διάστημα σχετίζεται με σημαντική μεγαλύτερη αύξηση του κύματος ανάκλασης σε σύγκριση με ένα 2ήμερο διάστημα. Αυτή η μεταβολή αποτελεί, πιθανώς, έναν κύριο παθοφυσιολογικό μηχανισμό για τον αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών στο τέλος του 3ήμερου μεσοδιαλυτικού διαστήματος.