Προστατευόμενες περιοχές και άτομα με ειδικές ανάγκες: ειδική περιβαλλοντική αγωγή

Abstract

Greece is ranked as one of the richest countries of Europe in terms of biodiversity. Theinstitutional framework for those areas, Natura 2000, and the 27 characterised ProtectedAreas (PA) all over Greece safeguard the protection of nature and the environment.Environmental awareness is essential to the acceptance of Protected Areas (PA) and theimplementation of the existing institutional framework. To intentionally protect nature, onemust first become familiar with the environment. This familiarisation presupposes thepossibility to visit PA and requires certain knowledge of the respective environmental issuesand actions. It is a process that may be addressed to young or older people and differentsocial groups, including people with disabilities (S. Paraskevopoulos, C.Korfiatis 2003,Minotou, Paraskeuopoulos, 2007).The accessibility of Protected areas includes the possibility of visiting the area, theexistence of special signs for special groups of visitors, the development of eco-paths andsoundwalks designed for special teams, and the availability of adapted printed informativematerial, accessible information centers, and environmental educational material for specialneeds groups. All these accessibility priorities consist the core of the present research.Τhe National Marine Park of Zakynthos, which contains land and marine area, wasselected as a case study. The most important protected species in the NMPZ is the sea turtleCaretta caretta.The compilation of environmental educational material for disabled people concerningthe NMPZ area constitutes an innovative proposal. The relative special groups are peoplewith hearing and vision problems who would have the occasion to learn aboutenvironmental problems and priorities. Sounds, images, touch and feelings support theunderstanding of the environment, activate the senses and transmit the environmentalmessage. The material was compiled using an interdisciplinary approach, combining thefields of acoustic ecology and conservation education.The environmental educational material was presented to a special groups, aged 13-36.For the evaluation of the compiled material, two questionnaires were composed. Accordingto the statistic analysis of the results of the questionnaires, the implementation of thecompiled material improved the environmental knowledge of the special needs participants, who also adopted environmental friendly attitudes and declared the willing to participate inenvironmental actions.

Η Ελλάδα κατατάσσεται ως μία από τις πλουσιότερες σε βιοποικιλότητα χώρες.Χαρακτηρίζεται από μεσογειακά οικοσυστήματα και περίπου το 20% της γεωγραφικής τηςέκτασης ανήκει στο δίκτυο Natura 2000 με 27 θεσμοθετημένες προστατευόμενες περιοχές.Η προστασία της φύσης και η διαχείριση και συντήρηση των σημαντικών οικοσυστημάτωνεξασφαλίζει τη διατήρηση των Προστατευόμενων Περιοχών. Η φύση ανήκει σε όλους και ηεπίσκεψη οικολογικά σημαντικών περιοχών, η συμμετοχή σε δράσεις προστασίας καθώς καιο σχεδιασμός διαχείρισης θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις κοινωνικές ομάδες (Παρασκευόπουλος, Κορφιάτης, 2003, Μινώτου, Παρασκευόπουλος,2007).Η προσβασιμότητα των Προστατευόμενων Περιοχών με την ευρύτερη έννοια δηλαδήτης δυνατότητας επίσκεψης από ΑΜΕΑ, την ειδική σήμανση, τη χάραξη ειδικώνμονοπατιών, τη δημιουργία έντυπου υλικού προσαρμοσμένου στις ιδιαιτερότητες τωνΑΜΕΑ την ύπαρξη σύγχρονων κέντρων ενημέρωσης, την δημιουργία υλικούευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για ευρύτερες κοινωνικές ομάδες και για ΑΜΕΑαποτελεί το αντικείμενο της έρευνας της παρούσας διδακτορικής διατριβής.Aς περίπτωση μελέτης εξετάστηκε η Προστατευόμενη Περιοχή του ΕθνικούΘαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου, η οποία περιλαμβάνει χερσαίο και θαλάσσιο τμήμα. Τοκυριότερο είδος υπό προστασία στην περιοχή του ΕΘΠΖ είναι η θαλάσσια χελώνα Carettacaretta. Η δημιουργία υλικού περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την περίπτωση μελέτηςπροσαρμοσμένο για άτομα με αισθητηριακές αναπηρίες (προβλήματα όρασης, ακοής,κίνησης) αποτελεί καινοτόμο πρόταση για την εξοικείωση ειδικών ομάδων με τα σύγχροναπεριβαλλοντικά ζητήματα.Ο ήχος, η εικόνα, η αφή χρησιμοποιούνται για να ενεργοποιήσουν τις αισθήσεις και ναμεταφέρουν περιβαλλοντικά μηνύματα. Οι αρχές της ακουστικής οικολογίας (acousticecology) και της εκπαίδευσης για τη διαχείριση και διατήρηση οικοσυστημάτων(conservation education) χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή του υλικού περιβαλλοντικήςεκπαίδευσης.Το υλικό εφαρμόστηκε σε ηλικίες από 13- 36, και ειδικότερα σε ομάδες με προβλήματαόρασης και ακοής και αξιολογήθηκε με ερωτηματολόγια. Από την αξιολόγηση προέκυψεότι οι ομάδες στις οποίες εφαρμόστηκε συμμετείχαν ενεργά, απέκτησαν περιβαλλοντικές γνώσεις και εκδήλωσαν θετικές στάσεις για το περιβάλλον, την προστασία του καθώς καιδιάθεση συμμετοχής σε διαχειριστικές δράσεις.