Οι παραστάσεις των οικουμενικών συνόδων στο Άγιο Όρος

Abstract

The present study, “The Representations of the Ecumenical Synods on the Holy Mountain,”diachronically examines the respective iconographic issues throughout journey of art on the Holy Mountain. In this work all of the representations of the Ecumenical Synods on frescoes, icons and illuminated manuscripts are presented for the first time. This study is the result of copiousresearch on site lastingfor a period of five years. During the research phase, the study of Christopher Walter L’ iconographie des conciles dans la tradition Byzantine, Paris 1970, and those of earlier scholars were considered. These studies were limited in score and with respect to the detail presentation and evaluation of extant representations as well as their number. In Chapter I of the evolution of the institution of the synod as well as the historical presupposition for the convocation of an Ecumenical Synod are discussed. In Chapter II the representations in frescoes are analytically described, in every detail, according to period, as they have been determined with respect to the art of Holy Mountain. In the third Chapter the observations related to iconography-technique are presented with respect to the presentation within the thematic units of the periods of art of the Holy Mountain, as they have been formulated by scholars. Finally 110 photographs are placed in appendices of the representations extant on the Holy Mountain (frescoes, icons and illuminated manuscripts). These pictures were taken by the autor of the dissertation during his visits on site. The conclusions reached and the assessments made of the iconographic material, in conjunction with the investigation of the relevant ecclesiastical literature, are as follows: The Ecumenical Synods constitute the supreme and unquestionable authority in the Orthodox Church. The proper functioning of the Episcopal office presupposes their convocation. It is established that problems are resolved within the instituted instruments of the Church, namely, the local, eparchial and, finally, Ecumenical Synods. The emperor also played a significant role in the convocation of an Ecumenical Synod, as he is the one who convoked the Synod. The decisions of the Ecumenical Synods were also laws of the state. Moreover, they ensured peace within the Orthodox Church. By retaining the number of seven Ecumenical Synods, the Orthodox Church delineates the path that she herself will traverse, namely by insisting that all return to the ecclesial situation at the time of the seventh Ecumenical Synod. The episcopal office, which is no less than the cornerstone of ecclesiastical life, implies this “insistence” on the part of the Orthodox Church. This office constitutes a perennial confession against the Roman-Catholic centralism of the pope, as well as the absence of an ecclesiastical structure in Protestant Churches.

Η παρούσα μελέτη «Οι παραστάσεις των Οικουμενικών Συνόδων στο Άγιο Όρος» πραγματεύεται τα σχετικά εικονογραφικά θέματα στη διαχρονική πορεία της τέχνης στο Άγιο Όρος. Με την εργασία αυτή γίνεται για πρώτη φορά η παρουσίαση όλων των παραστάσεων Οικουμενικών Συνόδων σε τοιχογραφίες, φορητές εικόνες και χειρόγραφα. Αποτελεί μία επίπονη έρευνα πέντε ετών επί τόπου. Κατά την έρευνα λήφθηκε υπόψη ἡ εργασία του Christopher.Walter, L’ iconographie des conciles dans la tradition Byzantine, Paris 1970, και των άλλων προγενέστερων ερευνητών, των οποίων η έρευνα ήταν αρκετά περιορισμένη και ως προς την λεπτομερή παρουσίαση και αξιολόγηση των υπαρχουσών παραστάσεων και ως προς τον αριθμό αυτών. Στο Α΄ κεφάλαιο της εργασίας παρουσιάζεται ἡ εξέλιξη του συνοδικού θεσμού και οι ιστορικές προϋποθέσεις σύγκλησης των Οικουμενικών Συνόδων. Στο Β’ κεφάλαιο περιγράφονται αναλυτικά οι παραστάσεις των τοιχογραφιών με κάθε λεπτομέρεια ανά περίοδο, όπως αυτές καθορίστηκαν για την τέχνη στο Άγιο Όρος. Στο Γ΄ κεφάλαιο παρουσιάζονται οι εικονογραφικές– τεχνοτροπικές παρατηρήσεις των παραστάσεων στη θεματική ενότητα των περιόδων της τέχνης στο Άγιο Όρος, όπως αυτές διαμορφώθηκαν από τους ερευνητές. Τέλος παρατίθενται σε παράρτημα οι 110 φωτογραφίες από τις παραστάσεις που διασώθηκαν στο Άγιο Όρος, (τοιχογραφίες, φορητές εικόνες και μικρογραφίες). Φωτογραφήθηκαν από τον συντάκτη της διατριβής στις επιτόπιες επισκέψεις του. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα και τη μελέτη του εικονογραφικού υλικού σε συνδυασμό με τη μελέτη των σχετικών κειμένων της εκκλησιαστικής παράδοσης είναι ότι: Οι Οικουμενικές Σύνοδοι αποτελούν για την ορθόδοξη Εκκλησία την ανώτερη και αδιαφιλονίκητη εκκλησιαστική αυθεντία. Ἡ σύστασή τους προϋποθέτει την ορθή λειτουργία του επισκοπικού θεσμού. Αποδεικνύεται ότι ἡ επίλυση των προβλημάτων γίνεται μέσα από τα θεσμοθετημένα όργανα της Εκκλησίας, που είναι οι τοπικές σύνοδοι, οι επαρχιακές και τέλος οι Οικουμενικές Σύνοδοι. Για τη σύγκληση της Οικουμενικής Συνόδου σημαντικό ρόλο παίζει ο αυτοκράτορας, ο οποίος συγκαλεί τις Οικουμενικές Συνόδους. Οι αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων είναι κρατικοί νόμοι και εξασφαλίζουν την ειρήνη στην ορθόδοξη Εκκλησία. Ἡ ορθόδοξη Εκκλησία μένοντας στον αριθμό των επτά Οικου¬μενικών Συνόδων διαγράφει την πορεία που θα ακολουθήσει, επιμένοντας στην επιστροφή όλων στην εκκλησιαστική κατάσταση κατά την εβδόμη Οικουμενική Σύνοδο. Ἡ «εμμονή» της ορθόδοξης Εκκλησίας υπαινίσσεται τον επισκοπικό θεσμό, που κατά βάση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της εκκλησιαστικής ζωής. Είναι μία διαρκής ομολογία απέναντι στον Ρωμαιοκαθολικό συγκεντρωτισμό στο πρόσωπο του Πάπα, αλλά και στην έλλειψη εκκλησιαστικής δομής της Προτεσταντικής Εκκλησίας.