Η ελληνική χειρουργική κατά την κλασσική και ύστερη αρχαιότητα

Abstract

Surgical medicine appears almost simultaneously with the appearance of man onearth. Injuries and diseases forced prehistoric people to carry out surgical operationsto remove foreign bodies, orthopaedic operations and skull trephinations.The main aim of this paper was to highlight the history of surgery as a distinctmedical speciality, its beginnings and establishment through the centuries. Movingbeyond theological theories and superstitions, medical surgery evolved anddeveloped.We conducted a long painstaking research into primary sources, Greek andinternational literature, scientific research and the works of many scientists. Weisolated and collected the data indicating the beginning, evolution and course ofsurgical medicine.The term chirourgiki [which led to the word surgery in English and similar variationsin other languages] was of course inspired and coined in ancient Greece (as did mostinternational medical terms).It is a compound of the words chir (hand) and ergo (work), which composed the wordchirourgiki.Surgical medicine was established in Greece between 500 BC and 500 AD (Classicalto Late Antiquity).From Macedonia to the coast of Asia Minor, from Sicily to the depths of Asia, wherethere were Greeks there were sciences and philosophy.Asclepius established Medicine as a science. The healing rod and snake is a globalsymbol. He founded the contemporary hospices, the Asclepieia.Alkmaion founded Ancient Greek Medicine. Empedocles, Thales of Miletus andmany other ancient Greek doctors presented findings, theories and treatmentsunprecedented for their time.Hippocrates discovered acetylsalicylic acid in the leaves of willow. He describedcancer. He wrote dozens of books on numerous diseases. He conducted trephinations,specialized orthopaedic surgery (he pioneered the external fixation device), empyemaand exudate drainage, he managed bladder lithiasis, operated on pericolonicabscesses, haemorrhoids, liver abscesses, uterine prolapses, fibromyomas and otherdiseases.He constructed tools, many of which are used in their original form even today.He composed and wrote a guide of conduct and the principles of medicine that binddoctors across the world today, the Hippocratic Oath.Many schools after Hippocrates continued his admirable work. Galen followed in thefootsteps of Hippocrates. He developed methods and tools. Until the last century, thetreatment of eye cataracts was performed exactly as Galen had described andimplemented.In conclusion, surgery as a science, was founded and developed to an admirabledegree by philosophers and scientists in Ancient Greece. Phrases such as Hippocraticfacies, angiogenesis and many others are used today by the global medical communityin their original form.Diseases of the central nervous system, ophthalmology, otolaryngology, orthopaedics,gynaecology, general surgery, the urinary tract, etc., were efficiently and effectivelytreated by Greek physicians in classical and late antiquity.

Η χειρουργική ιατρική εμφανίζεται ταυτόχρονα σχεδόν με την εμφάνιση του ανθρώπου στη γη. Οι τραυματισμοί και οι ασθένειες ανάγκασαν τους ανθρώπους στα προϊστορικά χρόνια, να προβούν σε χειρουργικές επεμβάσεις, για την αφαίρεση ξένων σωμάτων, ορθοπεδικού τύπου και κρανιοανατρήσεις. Το βασικό κίνητρο λοιπόν αυτής της έρευνας, ήταν να αναδείξει την ιστορία της χειρουργικής ως αυτόνομη ιατρική ειδικότητα, την αρχή και θεμελίωση αυτής στα βάθη των αιώνων. Πέραν από δεισιδαιμονίες και θεολογικές θεωρίες, η ιατρική χειρουργική εξελίχθηκε και αναπτύχθηκε. Έγινε μία επίπονη πολυετής έρευνα σε πρωτογενείς πηγές, ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία, επιστημονικές έρευνες και εργασίες πλήθους επιστημόνων. Απομονώθηκαν και συλλέχθηκαν τα στοιχεία αυτά που καταδεικνύουν την αρχή, την εξέλιξη και τη διαδρομή της χειρουργικής ιατρικής. Η διεθνής ονομασία ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ, φυσικά εμπνεύστηκε και ορίσθηκε στην αρχαία Ελλάδα (όπως άλλωστε και η πλειονότητα των διεθνών ιατρικών όρων). Χειρ – έργο και Χειρ - εργάτης, οι λέξεις που συνέθεσαν τον ορισμό χειρουργική. Η χειρουργική θεμελιώθηκε το 500 π.Χ. έως το 500 μ.Χ. στην αρχαία Ελλάδα. Από την Μακεδονία έως τα παράλια της Μικράς Ασίας, την Σικελία έως τα βάθη της Ασίας, από όπου υπήρχε Ελληνισμός υπήρχαν επιστήμες και φιλοσοφία. Ο Ασκληπιός συνέστησε την Ιατρική ως επιστήμη. Η ιαματική ράβδος του και το φίδι είναι τα παγκόσμια σύμβολα. Ίδρυσε τα θεραπευτήρια της εποχής, τα Ασκληπιεία. Ο Αλκμαίων θεμελίωσε την Αρχαία Ελληνική Ιατρική. Ο Εμπεδοκλής, ο Θαλής ο Μιλήσιος και δεκάδες άλλοι αρχαίοι έλληνες γιατροί προχώρησαν σε διαπιστώσεις, θεωρίες και θεραπείες πρωτόγνωρες για την εποχή. Ο Ιπποκράτης ανακάλυψε το ακετυλοσαλικυλικό οξύ στα φύλλα της ιτιάς. Περιέγραψε τον καρκίνο. Έγραψε δεκάδες συγγράμματα για πάμπολλες νόσους. Έκανε κρανιοανατρήσεις, εξειδικευμένες ορθοπεδικού τύπου χειρουργικές επεμβάσεις (συνέθεσε την συσκευή εξωτερικής οστεοσύνθεσης), προχώρησε σε παροχετεύσεις εμπυήματος και εξιδρώματος, αντιμετωπίζει τη λιθίαση της ουροδόχου κύστης, χειρουργεί περιεδρικά αποστήματα, αιμορροΐδες, ηπατικά αποστήματα πρόπτωση μήτρας, ινομυώματα και δεκάδες ακόμη παθήσεις. Κατασκευάζει εργαλεία που πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται στη βασική τους αρχή ακόμη και σήμερα. Εμπνέεται και γράφει τον οδηγό δεοντολογίας και τις αρχές του ιατρικού λειτουργήματος, που δεσμεύει τον σημερινό γιατρό ανά την υφήλιο, τον Ιπποκρατικό Όρκο. Πολλές σχολές μετά τον Ιπποκράτη συνέχισαν το θαυμαστό του έργο. Ο Γαληνός ακολουθεί τα βήματα του Ιπποκράτη. Εξέλιξε μεθόδους και εργαλεία. Μέχρι τον προηγούμενο αιώνα η θεραπεία του καταρράκτη του οφθαλμού, γινόταν ακριβώς όπως ο Γαληνός είχε περιγράψει και εφαρμόσει. Συμπερασματικά, η χειρουργική ως επιστήμη, θεμελιώθηκε και εξελίχθηκε σε θαυμαστό βαθμό από τους Έλληνες φιλόσοφους και επιστήμονες στην Αρχαία Ελλάδα. Φράσεις όπως Ιπποκράτειο προσωπείο, πληκτροδακτυλία και πολλές άλλες, χρησιμοποιούνται σήμερα από την παγκόσμια κοινότητα της ιατρικής αναλλοίωτες. Νόσοι του κεντρικού νευρικού συστήματος, της οφθαλμιατρικής, της ωτορινολαρυγγολογίας, της ορθοπεδικής, της γυναικολογίας, της γενικής χειρουργικής, του ουροποιητικού συστήματος κ.α., αντιμετωπίζονταν ουσιαστικά και αποτελεσματικά από τους Έλληνες γιατρούς στην κλασική και ύστερη αρχαιότητα.