Η κοινωνική κατασκευή της ταυτότητας του αλλοδαπού μαθητή στο κοινωνικό πλαίσιο του σχολείου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα

Abstract

[...] Το σχολείο αποτελεί έναν από τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούν τα εθνικά κράτη για τη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας. Η εθνική ταυτότητα βρίσκεται σε αντίστιξη με τον «εθνικά άλλο», τον αλλοδαπό. Τον 19ο αιώνα η ελληνική εκπαιδευτική πολιτική είχε ως στόχο την αφομοίωση των ετερογενών πληθυσμών και την ομογενοποίηση τους. Τα συστατικά στοιχεία που συνέθεσαν την ελληνική εθνική ταυτότητα στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων είναι η ελληνική γλώσσα, η ορθόδοξη θρησκεία, η εντοπιότητα, η ελληνική καταγωγή, το πατριωτικό φρόνημα, η εθνική συνείδηση και ο ελληνικός πολιτισμός. Σκοπός της έρευνας είναι να αναζητηθούν οι τρόποι με τους οποίους το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, στο επίπεδο της σχολικής μονάδας κυρίως, διαχειρίζεται τη νέα πραγματικότητα της συνύπαρξης γηγενών και αλλοδαπών μαθητών. Πώς, δηλαδή, το σχολείο διαχειρίζεται την εθνοπολιτισμική διαφορά που υπάρχει στον χώρο του; Πώς τα υποκείμενα (εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς, γηγενείς και αλλοδαποί) ερμηνεύουν αυτή την εθνοπολιτισμική διαφορά που υπάρχει στη σχολική μονάδα και πώς αυτή η διαφορά επηρεάζει τη συμπεριφορά τους; Σύμφωνα με την ερμηνευτική παράδοση η κοινωνική πραγματικότητα ταυτίζεται με τους λόγους, τα κίνητρα, τις αξίες, τις πεποιθήσεις και τα πρότυπα συμπεριφοράς που επικαλούνται οι άνθρωποι για την κοινωνική τους δραστηριότητα¹ . Οι κοινωνικές ταυτότητες είναι πολλές, διαμορφώνονται μέσω των κοινωνικών σχέσεων με τους άλλους² , είναι ρευστές και συνεχώς υπό διαμόρφωση. Στόχος της έρευνας είναι να αναζητηθεί τί σημαίνει να είσαι αλλοδαπός μαθητής στο επίπεδο της σχολικής μονάδας. Η κατανόηση και ερμηνεία της συμπεριφοράς των αλλοδαπών μαθητών αλλά και των εκπαιδευτικών και των γηγενών μαθητών απέναντι τους, η αναζήτηση των πεποιθήσεων και των αξιών τους θα οδηγήσει στην περιγραφή του τρόπου συγκρότησης ή «κατασκευής» της ταυτότητας του αλλοδαπού μαθητή στο σχολικό πλαίσιο. Η μελέτη θα επικεντρωθεί στους όρους «μαθητής» και «αλλοδαπός». Η ιδιότητα του μαθητή είναι απόλυτα συνυφασμένη με την επίδοση και τη συμπεριφορά. Η έννοια του αλλοδαπού παραπέμπει σε διαφορετικό εθνοπολιτισμικό υπόβαθρο. Στην ελληνική κοινωνία κυριαρχεί το στερεότυπο ότι οι αλλοδαποί μαθητές έχουν χαμηλές επιδόσεις και αποκλίνουσα συμπεριφορά. Η διερεύνηση της επίδοσης και της συμπεριφοράς, που έχουν οι γηγενείς και οι αλλοδαποί μαθητές, θα επιβεβαιώσει ή θα διαψεύσει αυτό το στερεότυπο. Θα διερευνηθεί επίσης, ποια εθνοτική ταυτότητα (ελληνική, αλλοδαπή ή υβριδική) συγκροτείται στο σχολικό πλαίσιο από τους μαθητές με διαφορετική εθνοπολιτισμική προέλευση μέσω της καταγραφής των στάσεων, των συμπεριφορών και των πεποιθήσεων των εκπαιδευτικών και των γηγενών και αλλοδαπών μαθητών. Απώτερος σκοπός είναι η σύγκριση ανάμεσα στις σχολικές μονάδες και ανάμεσα στην υποχρεωτική και την μετα-υποχρεωτική εκπαίδευση, όπως και η παροχή προτάσεων που θα έχουν ως στόχο την καλύτερη ένταξη των αλλοδαπών μαθητών στη σχολική μονάδα και την ελληνική κοινωνία. [...]