Πολιτική, εκπαιδευτική πολιτική και διδασκαλικός συνδικαλισμός στην Κύπρο: το παράδειγμα της ΠΟΕΔ (1960-1974)

Abstract

This thesis addresses the voice and the action of the Greek-Cypriot Teachers’ Union (POED) in the field of Politics, Educational Policy and Unionism during the post-colonial era. More specifically, the research covers the period from the establishment of the Republic of Cyprus (1960) until the Turkish invasion in Cyprus (1974). The 1960-1974 period is divided in two main sub-periods; (a) 1960, birth of the Republic of Cyprus – 1965 the abolishment of the Greek-Cypriot Communal Chamber, which had the main responsibility for the education of the Greek community of Cyprus and, (b) 1965, establishment of the Cyprus Ministry of Education – 1974, Turkish invasion in Cyprus. The thesis regards on post-colonial and educational policy theories and focuses on the theoretical aspects of collective action and pressure groups. The historical-comparative approach is used as the main methodological approach. The historical narrative, which is constructed on a vast amount of archive material, enabled us to focus on the people, the policies, and the collective actions in the educational field as well as on the dynamics of relations in a period rich in historical events. The thesis concludes that POED emerged as a powerful factor of political action either as a supporter or as a rival to the main political power of this period, president of the Republic, Archbishop Makarios. Educational Policy also proved to be a field of “clashing” for the two main politico-ideological streams, the “Hellinokentriko” and the “Kiprokentriko”; the first appears to be in favor of an educational union with Greece, continuing the longing for “Enosis” (union with Greece). The second stream encountered education as a field that should support not only the main domestic needs but, at the same time, adapt to the international educational trends and needs. POED was, during the 1960-1974 period a strong supporter of the first educational stream. Regarding union action, POED remained a “nationalist” union, as it has been during the British rule era in Cyprus. However, the fact that Cyprus was now an “independent” Republic enabled the Union to harden its voice and be successful in a significant number of its demands.

Η διδακτορική εργασία εξετάζει το λόγο και τη δράση της Παγκύπριας Οργάνωσης Ελλήνων Διδασκάλων (ΠΟΕΔ) στο πεδίο της πολιτικής, της εκπαιδευτικής πολιτικής και του συνδικαλισμού κατά τη μετα-αποικιακή περίοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας που οριοθετείται χρονικά από την εγκαθίδρυση του ανεξάρτητου κράτους (1960) έως και την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο (1974). Η περίοδος 1960-1974 διακρίνεται σε δύο υποπεριόδους: α) 1960, γένεση της Κυπριακής Δημοκρατίας -1965, κατάργηση της αρμόδιας για τη διαχείριση των θεμάτων παιδείας, Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης Κύπρου και, β) 1965, ίδρυση του Υπουργείου Παιδείας -1974, εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και διαμόρφωση νέων πραγματικοτήτων στο νησί. Η εργασία πραγματεύεται καίρια θεωρητικά ζητήματα, όπως η μετα-αποικιακή θεωρία και οι θεωρητικές προσεγγίσεις του φαινομένου της συλλογικής/κινηματικής δράσης και των ομάδων πίεσης ενώ υιοθετεί, ως βασική της μεθοδολογία την ιστορικο-συγκριτική μέθοδο. Η συγκρότηση της ιστορικής αφήγησης επιτυγχάνεται μέσα από την αναζήτηση, συλλογή και επεξεργασία ενός μεγάλου όγκου αρχειακού υλικού, η οποία επιτρέπει την εξειδικευμένη εξέταση των προσώπων, των πολιτικών, των δράσεων σε συλλογικό επίπεδο αλλά και των σχέσεων και των δυναμικών που αναπτύσσονται σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από την πυκνή ροή ιστορικών γεγονότων. Όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα της εργασίας η ΠΟΕΔ αναδείχθηκε σε ισχυρό φορέα πολιτικής δράσης, άλλοτε συμπλέοντας με την πολιτική εξουσία και άλλοτε συγκρουόμενη με αυτή και τον κύριο εκπρόσωπό της, τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Η εκπαιδευτική πολιτική αποτέλεσε πεδίο σύγκρουσης δύο πολιτικο-ιδεολογικών ρευμάτων, του «ελληνοκεντρικού» και του «κυπροκεντρικού», τα οποία πρέσβευαν, το μεν πρώτο την εκπαιδευτική ταύτιση της Κύπρου με την εκπαίδευση του ελληνικού κράτους στο όνομα της επιδιωκόμενης ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, ενώ το δεύτερο αντιμετώπιζε με σχετικότερο τρόπο την εκπαιδευτική ταύτιση, θεωρώντας ότι η ελληνοκυπριακή εκπαίδευση όφειλε, όχι μόνο να υπηρετεί τις ιδιαίτερες τοπικές ανάγκες, αλλά και να προσαρμόζεται στις διεθνείς εκπαιδευτικές εξελίξεις και τάσεις. Η ΠΟΕΔ τάχθηκε με σταθερότητα στο πλευρό του ελληνοκεντρικού ρεύματος. Ως προς τη συνδικαλιστική της δράση η διδασκαλική Οργάνωση παρέμεινε ‘εθνικοποιημένη’, όπως και κατά την περίοδο της αγγλοκρατίας, αλλά το γεγονός της ανεξαρτησίας της έδωσε τη δυνατότητα να σκληρύνει το συνδικαλιστικό της λόγο και να πραγματοποιήσει για πρώτη φορά απεργίες, επιτυγχάνοντας την υλοποίηση σημαντικών αιτημάτων.