Η τοπική ιστορία στο δημοτικό σχολείο: στάσεις των δασκάλων του Νομού Πιερίας

Abstract

Each place has its own history, known or unknown, "significant" or"insignificant", similar or different to other places. Local history sometimes inquiresthe great moments of a place and other times its progress of events over time.Sometimes it deals with the examination of political, military, diplomatic andhistorical events according to the pattern of general history and sometimes with thestudy of everyday life.The engagement of people with local history is not something new to Westernhistoriography. It preceded their approach of national history and it is placed in time,as far as the European area is concerned, during the Renaissance. Greekhistoriography in particular, begins to appear in the late 18th and early 19th century,earlier than the beginning of the Greek revolution.The utilization of local history in the educational process provides pedagogicalbenefits which result from direct experience, realism, energy and individual work.The teaching of it encourages students to do research work, to have initiative, todevelop their sense of responsibility, to draw conclusions, to make remarks, and thecreativity which results from the new object adds a sense of satisfaction. Better results are also achieved concerning practice, observation, data searching, visiting sites,investigating cases and synthesis of speech.Important factors, which the teaching of local history at school largelydepends on, are the position and role of the teacher. Their attitudes towards thesubject of local history will help their students to some extent to shape their ownattitudes as well. The purpose of this survey, which was carried out in the first half of2006 among teachers in the prefecture of Pieria, is to examine the attitudes of teacherstowards the subject of local history and especially towards the teaching of it atPrimary School.The study consists of two parts. The first part sets out the theoreticalframework which consists of six units whereas the second sets out the researching onethat is the empirical data of the research. The structure of the detailed work is thefollowing:The first chapter sets out the figures concerning the conceptual framework ofhistory. It refers to the role and work of historian, the course of history at school andits relationship with the nation, and some general issues concerning history as ascience, but as a school subject as well.The second chapter refers to the conceptual framework of local history. Itclarifies what local history is, what its purpose is, its object and its relation to thegeneral history. There is a historic retrospection of the course of history and thetraining and further education of teachers in local history are examined.The third chapter refers to the subjects and sources of local history. Itexamines the areas which local history derives its themes from and even more thenature, the role and the use of sources that can be utilized in local history.The fourth chapter mentions issues which concern the teaching methodology of localhistory. There is also a reference on the itemized curricula and their role in teachinglocal history.The fifth chapter includes questions on local history andenvironmental education.The sixth chapter achieves the conceptual clarification of attitudes,with references to their elements of social-psychological functions, and to the factorswhich are involved in their formation , prejudice and stereotypes as well.Then the second part follows which consists of the chapters whichrefer to the methodology of research, the descriptive results of research and finally thestudy of the results. Specifically:The seventh chapter describes the research methodology, whichanalyzes the problem and the necessity of research, its significance and originality, itsaims and objectives. It also defines the probing questions, it describes the means ofdata collection (questionnaire) and the whole process which is related to this phase.The eighth chapter presents descriptive results of the research in a detailed way, while the ninth chapter which is the last one analyzes the results througha comparative study of the teachers’ attitudes by using as criteria their predominantdegree, their additional studies and the years they are on active service.The discussion - interpretation, the conclusions, the proposals tothe state, and some suggestions for further research follow.At the end of the study one can find the bibliography and twoAppendices. The first Appendix contains the questionnaire as it was distributed to theteachers, whereas the second one provides two typical interviews with teachers out ofthese that were utilised at the stage that leaded to the actual survey.

Κάθε τόπος έχει τη δική του ιστορία, γνωστή ή άγνωστη, «σημαντική» ή«ασήμαντη», όμοια ή διαφορετική με άλλων τόπων. Η τοπική Ιστορία εξετάζειάλλοτε τις σπουδαίες στιγμές ενός τόπου και άλλοτε την πορεία του σε βάθος χρόνου.Άλλοτε ασχολείται με την εξέταση των πολιτικών, στρατιωτικών, διπλωματικών,ιστορικών γεγονότων κατά το παράδειγμα της γενικής Ιστορίας, και άλλοτε με τημελέτη της καθημερινής ζωής.Η ενασχόληση των ανθρώπων με την τοπική Ιστορία δεν είναι κάτι καινούριο γιατην δυτική ιστοριογραφία. Προηγήθηκε από την ενασχόλησή τους με την εθνικήΙστορία και τοποθετείται χρονικά, για τον ευρωπαϊκό χώρο, στα χρόνια τηςΑναγέννησης. Σε ό,τι αφορά στην ελληνική τοπική ιστοριογραφία αυτή αρχίζει ναεμφανίζεται στα τέλη του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα, πριν ακόμη από την έναρξητης ελληνικής επανάστασης.Η αξιοποίησή της τοπικής Ιστορίας στην εκπαιδευτική διαδικασία παρέχειπαιδαγωγικά πλεονεκτήματα τα οποία προκύπτουν από την άμεση εμπειρία, τορεαλισμό, τη δραστηριότητα και την ατομική εργασία. Η διδασκαλία της ωθεί τουςμαθητές στην ερευνητική εργασία, την ανάληψη πρωτοβουλιών, την ανάπτυξησυναισθήματος ευθύνης, την εξαγωγή συμπερασμάτων, τη διατύπωσηπαρατηρήσεων, ενώ ενισχύει το αίσθημα της ικανοποίησης με τη δημιουργικότηταπου προκύπτει από το νέο αντικείμενο. Επίσης, μέσα από τη διδασκαλία τηςεπιτυγχάνονται καλύτερα αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην άσκηση τηνπαρατηρητικότητα, την αναζήτηση στοιχείων, την επίσκεψη χώρων, τη διερεύνησηυποθέσεων αλλά και τη σύνθεση του λόγου.Η θέση και ο ρόλος του δασκάλου είναι σημαντικοί παράγοντες από τουςοποίους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η διδασκαλία της τοπικής Ιστορίας στο σχολείο.Οι δικές του στάσεις απέναντι στο αντικείμενο της τοπικής Ιστορίας θα συμβάλουν,σε κάποιο βαθμό, και στη διαμόρφωση των στάσεων των μαθητών. Σκοπός τηςπαρούσας έρευνας, η οποία πραγματοποιήθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2006 σεδασκάλους του Νομού Πιερίας, είναι η διερεύνηση των στάσεων των δασκάλωναπέναντι στο αντικείμενο της τοπικής Ιστορίας και, κυρίως, της διδασκαλία της στοΔημοτικό Σχολείο.Η μελέτη αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος παρατίθεται το θεωρητικόπλαίσιο το οποίο αποτελείται από έξι κεφάλια, ενώ στο δεύτερο το ερευνητικό,δηλαδή τα εμπειρικά δεδομένα της έρευνας. Αναλυτικότερα η δόμηση της εργασίαείναι η ακόλουθη:Στο πρώτο κεφάλαιο παρατίθενται τα στοιχεία εκείνα που αφορούν στοεννοιολογικό πλαίσιο της Ιστορίας. Γίνεται αναφορά στο ρόλο και το έργο τουιστορικού, στο μάθημα της σχολικής Ιστορίας και στη σχέση του με το έθνος, καιγενικά σε θέματα που αφορούν την Ιστορία ως επιστήμη, αλλά και ως σχολικόμάθημα.Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στο εννοιολογικό πλαίσιο της τοπικήςΙστορίας. Αποσαφηνίζεται το τι είναι τοπική Ιστορία, ποιο είναι το αντικείμενό της,οι σκοποί της και η σχέση της με τη γενική Ιστορία. Γίνεται μια ιστορική αναδρομήστο μάθημα της Ιστορίας και εξετάζεται η εκπαίδευση και επιμόρφωση τωνδασκάλων στην τοπική Ιστορία.Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στη θεματολογία και τις πηγές της τοπικήςΙστορίας. Εξετάζονται δηλαδή οι περιοχές από τις οποίες αντλεί τη θεματολογία τηςη τοπική Ιστορία και ακόμη το είδος, ο ρόλος και η χρήση των πηγών, που μπορούννα αξιοποιηθούν στην τοπική Ιστορία. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναφέρονται θέματα που αφορούν στη διδακτικήμεθοδολογία της τοπικής Ιστορίας. Γίνεται λόγος για τα αναλυτικά προγράμματα καιτο ρόλο τους στη διδασκαλία της τοπικής Ιστορίας.Στο πέμπτο κεφάλαιο περιλαμβάνονται θέματα που αφορούν την τοπική Ιστορίακαι την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.Στο έκτο κεφάλαιο γίνεται εννοιολογική αποσαφήνιση των στάσεων, με αναφορέςστα στοιχεία των στάσεων, στις κοινωνιοψυχολογικές λειτουργίες των στάσεων,καθώς και στους παράγοντες εκείνους που επηρεάζουν τη διαμόρφωση των στάσεων,των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων.Στη συνέχεια ακολουθεί το δεύτερο μέρος το οποίο περιλαμβάνει τα κεφάλαιαεκείνα που αναφέρονται στη μεθοδολογία της έρευνας, στα περιγραφικάαποτελέσματα της έρευνας και τέλος στην μελέτη των αποτελεσμάτων.Αναλυτικότερα:Στο έβδομο κεφάλαιο περιγράφεται η μεθοδολογία της έρευνας, όπου αναλύεται ηπροβληματική και η αναγκαιότητα της έρευνας, η σημαντικότητα και πρωτοτυπίατης, οι σκοποί και στόχοι της. Ακόμη, προσδιορίζονται τα διερευνητικά ερωτήματα,περιγράφεται το μέσο συλλογής δεδομένων (ερωτηματολόγιο) καθώς και όλη ηδιαδικασία που αφορά στη φάση αυτή.Στο όγδοο κεφάλαιο παρουσιάζονται με αναλυτικό τρόπο τα περιγραφικάαποτελέσματα της έρευνας, ενώ στο ένατο και τελευταίο κεφάλαιο αναλύονται τααποτελέσματα μέσα από μια συγκριτική μελέτη των στάσεων των δασκάλων μεκριτήριο το βασικό τους πτυχίο, τις επιπλέον σπουδές τους και τα έτη υπηρεσίαςτους.Στη συνέχεια ακολουθούν: η συζήτηση – ερμηνεία, τα συμπεράσματα, οιπροτάσεις προς την πολιτεία, καθώς και ορισμένες προτάσεις για περαιτέρω έρευνα.Στο τέλος της εργασίας παρουσιάζεται ο πίνακας της βιβλιογραφίας και μετά απόαυτόν δύο παραρτήματα. Στο πρώτο βρίσκεται το ερωτηματολόγιο, όπως ακριβώςμοιράστηκε στους δασκάλους, ενώ στο δεύτερο παρατίθενται ενδεικτικά δύοσυνεντεύξεις δασκάλων, από αυτές που αξιοποιήθηκαν στη φάση της προέρευνας.